Balətirli evkalipt

Balətirli evkalipt (lat. Eucalyptus melliodora) — bitkilər aləminin mərsinçiçəklilər dəstəsinin mərsinkimilər fəsiləsinin evkalipt cinsinə aid bitki növü.

Balətirli evkalipt
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Malvids Dəstə: Mərsinçiçəklilər Fəsilə: Mərsinkimilər Yarımfəsilə: Myrtoideae Triba: Eucalypteae Cins: Evkalipt Növ: Balətirli evkalipt
Beynəlxalq elmi adı
Eucalyptus melliodora Schauer, 1843
Şəkil axtarışı ITIS   835071 NCBI   183838 EOL   633027

Təbii yayılması

Vətəni Avstraliyadır, cənub-qərbdə Kvinsistandan Viktoriyaya qədər alçaq dağətəyi zonalarda, dənizkənarı ətraflarda yayılmışdır

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 60 m-ə çatır. Qabığı pulcuqvari-pambıqvari və ya yarımlifli, rəngi yaşılımtıl-bozdur. Cavan yarpaqları üzbəüz, 3-5 cüt, saplaqlı, uzunsovdan ellipsvariyədək dəyişir, rəngi açıq göyümtül, uzunluğu 2-5 sm, eni 1,5-2,5 sm-ə çatır. İri yarpaqları – növbəli, ensiz və ya enli-neştərvari, saplaqlı, cod, uzunluğu 7-18 sm, eni 0,7-2,5 sm-dir. Çətirləri 3-6 çiçəkli, qoltuqda və ya uc süpürgələrdə toplaşır; çətirin uzunluğu 6-9 mm; qönçələri sancaqvari, uzunluğu 7-8 mm, diametri 5-6 mm; tozluqları bitişik, saplaqlara əyri bitişik, ensiz, uc məsamələrlə açılır. Meyvələri ayaqlarda, yarımşarşəkilli və ya təxminən şarşəkilli olub, diametri 5-7 mm, hamar, çox nazik diskli və xırda, batıq laylıdır. Vətənində sentyabr-fevral aylarında, Azərbaycanda iyul-avqustda çiçəkləyir.

Ekologiyası

Əsasən çay kənarlarında, allivüal torpaqlarda, dəniz səviyyəsindən 150-600 m hündürlükdə, dağətəyi ərazilərdə yaxşı inkişaf edir. İstiyə, rütübətə, şaxtaya və küləyə davamlıdır.

Azərbaycanda yayılması

Lənkəran, Kür-Araz ovalığı və Abşeronda əkilib becərilir

İstifadəsi

Tək və qrup əkinlərində istifadə edilir. Yaxşı meşə əmələgətirmə qabiliyyətinə malikdir. Gəmi tikintisində, şalbanların və s. düzəldilməsində istifadə edilir. Yarpaqlarda sineol (52%), fellandren, pinen, seskviterpen vardır. Efiryağlı (0,87%) bitkidir.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

• Eucalyptus caerulescens Naudin
• Eucalyptus forsythii Maiden
• Eucalyptus melliodora var. brachycarpa Blakely
• Eucalyptus melliodora var. elliptocarpa Blakely
• Eucalyptus patentiflora F.Muell. ex Miq.