Bank likvidliyi (ing. bank liquidity) — bankın öhdəliklərinin vaxtında və tam yerinə yetirilməsini təmin etmək imkanı. Bankın likvidliyin idarə edilməsi həm çatışmazlığın, həm də artıq likvidliyin qarşısını almaq və aradan qaldırmaq məqsədi daşıyır. Likvidliyin kifayət qədər olmaması bankın müflisləşməsinə, həddindən artıq likvidlik isə onun gəlirliliyinə mənfi təsir göstərə bilər.

Likvidlik növləri

redaktə

Mənbələrə görə

redaktə
Yığılmış
  • nağd pul (kassa və müxbir hesablardakı pullar);
  • tez pula çevrilə bilən aktivlər (məsələn, qiymətli kağızlar).
Alınmış
  • banklararası bazardan əldə edilə bilən banklararası kreditlər
  • ölkədəki əsas bank tənzimləyicisindən mümkün kreditlər

Təcili olaraq

redaktə
  • ani (spontan)
  • qısa müddət
  • orta müddətli
  • uzun müddətli

Bankın öhdəliklərinin növləri

redaktə

Bank öhdəlikləri iki növdür:

Real öhdəliklər — tələb üzrə vəsaitlər, depozitlər, cəlb edilmiş banklararası resurslar, kreditorların vəsaitləri və digər borc vəsaitləri şəklində bankın balansında əks olunan öhdəliklərdir.

Şərti öhdəliklər — balansdankənar hesabatda əks olunan öhdəliklər:

  • passiv əməliyyatlar (bank tərəfindən verilən zəmanətlər və zəmanətlər və s.);
  • aktiv əməliyyatlar (istifadə olunmamış kredit xətləri və verilmiş akkreditivlər)[1].

Bank aktivlərinin növləri

redaktə

Bank aktivləri üç əsas xüsusiyyətlə xarakterizə olunur:

  • likvidlik
  • risk
  • gəlirlilik

Aktivlər nə qədər az likvid olsa, onların riskliliyi və gəlirliliyi bir o qədər yüksəkdir (aktivlərin sonuncu qrupu istisna olmaqla).

Aktivlərin növləri Likvidlik dərəcəsi Risk səviyyəsi Məhsuldarlıq
  • bankın kassasında və müxbir hesablarındakı vəsaitlər
əsas likvid aktivlər risksiz qeyri-gəlir
  • bankın portfelində saxlanılan dövlət qiymətli kağızları
əsas likvid aktivlər minimum aşağı gəlir
yüksək maye qısa orta gəlir dərəcəsi
az maye orta orta gəlir dərəcəsi
qeyri-likvid / likvid olmayan aktivlər hündür yüksək gəlirli
  • vaxtı keçmiş kreditlər
  • qiymətli kağızların bəzi növləri
  • binalar və tikililər
likvid olmayan aktivlər maksimum qeyri-gəlir

İstinadlar

redaktə
  1. Bank likvidliyi  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.