Vikipediya

Bavar 373

Bavar 373 (farsca: باور -۳۷۳, “inanmaq” deməkdir) — İranın 2016-cı ilin avqust ayında təqdim edilmiş uzun mənzilli yer-hava tipli mobil ballistik raket sistemidir[2]. İran bunu S-300 raket sisteminə rəqib kimi tanıdır. İran Müdafiə Nazirliyi tərəfindən adları açıqlanmış yerli istehsalçılar və universitetlərlə əməkdaşlıq nəticəsində istehsal olunmuşdur[3].

Bavar 373
Tipi uzun mənzilli yer-hava tipli mobil ballistik raket sistemi
Ölkə
İstismar tarixçəsi
İstismar illəri 2019-cu ilin avqustundan etibarən[1]
İstismara başlanması 22 avqust 2019
İstehsal tarixçəsi
Konstruksiya tarixi 2010-2019[1]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sistem 22 avqust 2019-cu il tarixində İran Prezidenti Həsən Ruhaninin qatıldığı mərasimdə rəsmi olaraq açıqlandı[1][4][5][6] və eyni gün arsenala qəbul edilmişdir[1].

Tarixi

redaktə

Rusiya S-300 sistemlərinin İrana ixracına qadağa qoyduqdan sonra (2015-ci ildə qərar ləğv edilmişdir) İran oxşar sistem hazırlamağa qərar verdi: “S-300-ə bənzər uzun mənzilli hava hücumundan müdafiə raket sistemi qurmağı planlaşdırırıq. Allahın lütfü və mühəndislərimizin səyləri ilə özümüzü təmin etməyə nail olacağıq”[7]

Sonra sistemin adının Bavar 373 olacağı bilindi. Bavar “inanmaq” deməkdir və 373 Əbcəd hesabı ilə Məhəmməd peyğəmbərin adıdır[8]. Xatəmül-Ənbiya bazasının komandiri Fərzad İsmaili İran mediasına bunları demişdir: Bu sistemin inkişafı S-300 müqaviləsinin ləğvi ortaya çıxması və İran heyətinin hələ də Rusiyada bu mövzuda təhsil aldığı dövrdə, ali lider Ayətullah Xameneinin birbaşa göstərişi ilə başlamışdır[9]. Layihənin prototip dizayn mərhələsində olduğunu və S-300-ün zəif tərəflərindən təsirlənməyəcəyini söyləmişdir. Aşkarlama və radarlar sahəsində çox yaxşı bir nöqtəyə çatdıqlarını və müdafiə nazirliyinin hər biri fərqli bir mənzik və yüksəklik üçün iki və ya üç raket üzərində çalışdıqlarını söylədi. Dizaynın tamamlandığını, bütün hissələrinin ölkə daxilində istehsal ediləcəyini və düşmən təyyarələrini aşkarlayıb müdaxilə edə biləcəyini söylədi. İran hərbi mənbələrinə görə, sistem S-300P sinifindən daha qabiliyyətlidir[10].

İlk prototip 22 noyabr 2011-ci ildə hazırlanmışdır[11]. İran sistemin müdafiə nazirliyi, yerli sənaye və bəzi İran universitetləri tərəfindən hazırlanıb qurulduğunu elan etdi. İsmaili, İranın artıq S-300 haqqında düşünmədiyini, çünki Bavar-373-ün daha çox bacarıqlı olduğunu söyləmişdir. İran mənbələri göstərir ki, Bavar 373 mobil olacaq və hər mobil yük maşınının buraxıcı qurğusuna dörd raket quraşdırılmışdır.

İranın yüksək rütbəli hərbi rəsmisi şənbə günü (25 avqust 2012) İranın Müdafiə Nazirliyinin 21 Mart 2013-cü il tarixinə qədər ölkənin Silahlı Qüvvələrini yeni uzun mənzilli hava hücumundan müdafiə sistemi ilə təchiz etməsini gözlədiyini söylədi.[12]. 3 sentyabr 2012-ci ildə Fərzad İsmaili, sistemin inkişafının 30 faizinin başa çatdığını söylədi[13]. 1 yanvar 2013-cü ildə, eyni komandir, yerli hava hücumundan müdafiə sisteminin alt sistemlərinin laboratoriyada sınaqdan keçirildiyini elan etmişdir[14].

İsmaili 2014-cü ilin fevral ayında proqnozunu yenilədi və sistemin 2015-ci ilin sonuna hazır olacağını bildirdi[15].

21 avqust 2016-cı ildə İran Bavar-373-ün komponentlərini açıqladı. Janes International-a görə: “21 avqustda sərgilənən Bavar-373, mərhələli serialı radarların inkişaf etdirilmə qabiliyyətinə geniş sərmayələr yatırılmasını özündə əks etdirən unikal İran sistemidir”[16]. Sistem, S-300 kimi sistemdə istifadə edilən soyuq buraxma sistemindən fərqli olaraq, isti bir buraxma sistemi təklif edən detalları olan şaquli, düzbucaqlı bir başlama konteyneri göstərir.

16 avqust 2019-cu ildə İranlı MOD, Bavar 373-ün İran Silahlı Qüvvələrinə təhvil verilməyə hazır olduğunu bildirdi. 22 avqust 2019-cu ildə İran, Prezident Həsən Ruhani, Müdafiə naziri Briqada generalı Əmir Hatəmi və digər yüksək səviyyəli hərbi məmurların iştirakı ilə Bavar-373-ü dünyaya təqdim etdi[17]. İranın dövlət nəzarəti altında fəaliyyət göstərən media qurumlarının verdiyi məlumata görə, “raketdən müdafiə sistemi ABŞ-nin Patriot sistemindən və rusiyalı həmkarı S-300-dən daha yaxşı”[18] olduğunu və “sistemin Rusiyanın S-300 raket sisteminə rəqibdir”[17], həmçinin qırx il əvvəl yaradılma və inkişaf etdirilmə layihəsinə start verilmiş Rusiyanın S-400 və S-500 raketdən müdafiə sistemlərinin səviyyəsinə mərhələli surətdə çatdırılacağı da bildirilmişdir[19]. İranın müdafiə nazirinin sözlərinə görə, Bavar-373 “hədəfləri və ya təyyarələri 300 km-dən artıq məsafədən aşkar edə, 250 km məsafədən kilidlənə və 200 km-də məhv edə bilər”

Dizayn

redaktə
 
Səyyad-4 raketi

2015-ci ilin aprel ayında İran, hava hücumundan müdafiənin bütün mənbələrindən, o cümlədən passiv və aktiv hərbi radarlardan (məsələn, Mersad) məlumat toplaya bilən Fakour komanda və ağıllı idarəetmə sistemi daxil olmaqla, Bavarın alt sistemlərini təqdim etdi. Bura raket sistemləri, komandanlıq və idarəetmə sistemləri daxildir[20].

Rəsul inkişaf etmiş rabitə sistemi, məlumatları kodlaşdırmaq, ölkənin infrastrukturunu birləşdirmək və radar məlumatlarını döyüş yerlərindən komandanlıq mərkəzlərinə ötürmək üçündür[20].

Bavar-373, iki düzbucaqlı buraxma qurğularında olan Səyyad-4 raketindən istifadə edəcəkdir. Bu raket haqqında rəsmi məlumat verilmədi, ancaq xəbər fotolarından görünür ki, Səyyad-4 qanadlarda və idarəetmə səthlərində Səyyad-3-ə bənzəyir, lakin ön tərəfdən yüngül şəkildə dəyişikliyə uğrayır[21].

Səyyad-4 raketləri olan bidonlar Zoljanah 10×10 markalı yük avtomobilində daşınacaqdır[22][23].

Bavar-373, ZAFAR ağır yük maşınına quraşdırılmış orta və uzun məsafələrdə yerləşən aerodinamik hədəfləri və ballistik raketləri izləmək üçün mərhələli bir sıra radarlardan istifadə edir[24]. Bavar-373-də istifadə olunan radarlardan biri hədəfləri müəyyənləşdirmək üçün qeyri-səlis məntiq metodlarından istifadə edən[25] 450 km mənzilli mərhələli bir serialı radarı olan Merajdır (Yüksəliş). Meraj eyni vaxtda 200-ə qədər hədəfi izləyə bilər.[26].

Uzaq mənzilli hava hücumundan müdafiə sistemi 100-ə qədər hədəfi aşkarlamaq, 60-ını izləmək və eyni vaxtda altı hədəf ilə məşğul olmaq iqtidarındadır[27].

İstifadəçilər

redaktə
  İran - İran Hava Hücumundan Müdafiə Qüvvələri

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 3 4 "Arxivlənmiş surət". 2022-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
  2. ↑ "Iran Unveils First Home-Made Turbojet Engine, Bavar 373 Air Defense System". Farsnews.com. 2016-08-21. 2016-10-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-25.
  3. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
  4. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
  5. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
  6. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-12-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
  7. ↑ Cordesman, Anthony H. Iran's Rocket and Missile Forces and Strategic Options. Rowman & Littlefield. 23 January 2015. ISBN 9781442240667. 2 July 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 December 2019 – Google Books vasitəsilə.
  8. ↑ https://web.archive.org/web/20111108094928/http://oneonline.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=2314&Itemid=35 (#bare_url_missing_title). November 8, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 2, 2012.
  9. ↑ "اس 300 ايراني بانام باور373". Tebyan.net. 1390-06-30. 2012-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-22.
  10. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2014-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
  11. ↑ "ساخت سامانه باور 373 توسط متخصصان ایرانی". Sarzaminkhabar.ir. 01 آذر 1390. 2012-06-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-22.
  12. ↑ "Iran to Boost Air-Defense Power with New Long-Range System Soon". Fars News Agency. 25 August 2012. 29 August 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-22.
  13. ↑ "Iran completes 30 percent of missile defense system, says military official." Arxivləşdirilib 2014-02-27 at the Wayback Machine Reuters, 3 September 2012.
  14. ↑ "Commander: Iran Testing Subsystems of Home-Made S-300 Air-Defense System". Farsnews. 2013-01-01. 2013-01-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-02.
  15. ↑ Aron Donzis. "Iran says powerful air defense system to be ready in 2015". The Times of Israel. 16 February 2014. 16 February 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 February 2014.
  16. ↑ "Iran unveils Bavar-373 long-range air-defence system". "Jane's 360". 24 August 2016. 25 August 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  17. ↑ 1 2 "Iran unveils new domestically-built missile system on Defense Industry Day". Presstv.com. 22 August 2019. 23 August 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2019.
  18. ↑ "Iran says its missile defense system 'much better' than US Patriot, S-300". Presstv.com. 23 August 2019. 23 August 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 August 2019.
  19. ↑ "Russian Army Will Be Equipped with S-500 New Surface-to-Air Missile Defense System for 2020". Army Recognition. Army Recognition. 28 November 2013. 23 September 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2016.
  20. ↑ 1 2 "PressTV-Iran's version of S-300 system unveiled". 2019-12-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-27.
  21. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-27.
  22. ↑ "Iran plans fielding Bavar 373 air & missile defense system this year - Defense Update". defense-update.com. 2021-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-27.
  23. ↑ Monitor Mideast. "Iranian Army Introduces Zoljanah Heavy Duty Tactical 10x10 Truck". 22 September 2012. 17 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 December 2019 – YouTube vasitəsilə.
  24. ↑ "40 types of Iranian Radars". Mashregh News Agancy.[daimi ölü keçid]
  25. ↑ "Iran shows off S300 lookalike, turbojet engine". 21 August 2016. 12 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 December 2019.
  26. ↑ "Iran unveils new home-made radars". 22 October 2016. 27 December 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 December 2019.
  27. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-27.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Bavar_373&oldid=7101335"