Beljets ölüm düşərgəsi

Beljets (polyakca: Bełżec) — Polşanın cənub-şərqində yerləşən, İkinci dünya müharibəsi ərzində Nasist Almaniyası tərəfindən yəhudilərə qarşı Holokost soyqırımında istifadə olunan toplama və ölüm düşərgəsi. AuşvitzTreblinka düşərgələrindən sonra ən böyük qətliamların baş verdiyi üçüncü nasist düşərgəsidir. Düşərgənin fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində burada SS qüvvələri tərəfindən təqribən 430,000–500,000 nəfər aralığında etnik yəhudi öldürülmüşdür.

Yəhudilərin Beljetsdən deportasiya olunması. 1942-ci ilin apreli.

İnşası və funksiyası

redaktə
 
Beljets ölüm düşərgəsində SS-çilər, 1942-ci il.
 
1944-cü ildə Lüftvaffe tərəfindən düşərgənin yerləşdiyi ərazinin havadan çəkilmiş görüntüsü. Dəmiryolu platformu, qurbanların əşyalarının təsnif olunduğu bölümlər ve SS-ə aid binalar işarələnmişdir.

Toplama və ölüm düşərgəsi olaraq istifadə olunmuş Beljetsdə xüsusilə Şərqi Avropadan toplanan yəhudilər və yəhudi olmayan polyaklar saxlanılırdı. 1941-ci ilin iyul ayında yəhudi və qaçqınların qazla öldürülməsinə başlanılmışdı. Bu məhvetmə əməliyyatlarında yaxından iştirak edən Kristian Virt 1941-ci ilin dekabrında Beljets ölüm düşərgəsinin ilk komandanı vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1942-ci ilin avqust ayından etibarən isə düşərgənin komandanı vəzifəsini Qotlieb Herinq yerinə yetirirdi.

Bağlanması

redaktə

Beljets düşərgəsindəki çalışmalar 1942-ci ildə dayandırıldı və soyqırım izlərini silmək üçün proseslər başladıldı. Bu düşərgədə sağ qala bilənlər Sobibor ölüm düşərgəsinə göndərildi.

Sağ qalanlar və müharibə sonrası

redaktə

Düşərgənin komandanı olan Virt müharibə davam edərkən 1944-cü ilin may ayında Triest yaxınlığında baş verən hadisə zamanı yuqoslaviyalı partizanlar tərəfindən öldürülmüşdü. Sonderkommando yəni ölüm düşərgəsində məcburən işlədilən məhkumlardan yalnız yeddisi müharibənin sonuna qədər yaşaya bilmiş və onlardan sadəcə biri, Lvov şəhərində sabun istehsalçısı olan Rudolf Reder məhkəmədə şahidlik edə bilmişdir.

Həmçinin bax

redaktə