Benzoy turşusu
Benzoy turşusu C6H5COOH - ən sadə monokarbon aromatik turşudur. Asan sublimasiya olunan rənqsiz kristal maddədir. Suda çətin, üzvi həlledicilərdə (etanol, xloroform, dietilefiri) asan həll olur. Zəif turşudur.
Benzoy turşusu | |
![]() | |
Ümumi | |
---|---|
Sistematik adı | Benzoy turşusu |
Kimyəvi formulu | C6H5COOH |
Molyar kütlə | 122,12 q/mol q/mol |
Fiziki xassələri | |
Sıxlıq | 1,32 q/sm q/sm³ |
Termik xüsusiyyətlər | |
Ərimə nöqtəsi | 122,48 °S |
Qaynama nöqtəsi | 249,2 °S |
TarixiRedaktə
İlk dəfə XIV əsrdə benzoy qatranından sublimasiya yolu ilə alınıb. 1832-ci ildə alman kimyaçısı Libix tərəfindən benzoy turşusunun quruluşu müəyyənləşdirilmişdir.
AlınmasıRedaktə
Laboratoriyada benzoy turşusu toluola güclü oksidləşdiricilərin(KmnO4, CrO3,HNO3) təsirindən alınır. Sənayedə, benzoy turşusu toluolun oksigen ilə katalitik oksidləşməsindən 130-150 0C temperaturda və 200-500 kПа təzyiq altında alınır.
XassələriRedaktə
Benzoy turşusu spirtlərlə mürəkkəb efirlər – benzoatlar əmələ gətirir.
TətbiqiRedaktə
Tibbdə bəzi dəri xəstəliklərində antiseptik (mikrob əleyhinə) və fungisid (göbələk xəstəliklərinin törədicilərinə qarşı) dərman kimi işlədilir. Onun natrium duzu bəlqəm gətirən dərmandır. Benzoy turşusunun törəmələrindən (məs. xlorbenzoy və nitrobenzoy turşularından)boya maddələrinin sintezində, metil, etil, propil, butil və amil spirtləri ilə əmələ gətirdiyi mürəkkəb efirlərdən ətriyyat sənayesində geniş istifadə olunur.
MənbəRedaktə
- Ə.İsmayılov, İ. İsmaylova, S. Qarayev. Üzvü Kimya. Baki, Maarif, 2015.
- Гауптман 3., Грефе Ю., Ремане X., Органическая химия, пер. с нем., М., 1979