Benzoy turşusu C6H5COOH - ən sadə monokarbon aromatik turşudur. Asan sublimasiya olunan rənqsiz kristal maddədir. Suda çətin, üzvi həlledicilərdə (etanol, xloroform, dietilefiri) asan həll olur. Zəif turşudur. 1220C-də əriyir.

Benzoy turşusu
Ümumi
Sistematik adı Benzoy turşusu
Kimyəvi formulu C6H5COOH
Molyar kütlə 122,12 q/mol q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 1,32 q/sm q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi 122,48  °S
Qaynama nöqtəsi 249,2  °S
Öz-özünə yanma temperaturu 570 °C[1]
Kimyəvi xassələri
Turşunun dissosasiya sabiti 4,204[2]
Optik xüsusiyyətlər
Sındırma əmsalı 1,504[3]
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 65-85-0
PubChem
RTECS DG0875000
ChEBI 30746
ChemSpider

İlk dəfə XIV əsrdə benzoy qatranından sublimasiya yolu ilə alınıb. 1832-ci ildə alman kimyaçısı Libix tərəfindən benzoy turşusunun quruluşu müəyyənləşdirilmişdir.

Alınması

redaktə

Laboratoriyada benzoy turşusu toluola güclü oksidləşdiricilərin(KmnO4, CrO3,HNO3) təsirindən alınır. Sənayedə, benzoy turşusu toluolun oksigen ilə katalitik oksidləşməsindən 130-150 0C temperaturda və 200-500 kПа təzyiq altında alınır.

 

Xassələri

redaktə

Benzoy turşusu spirtlərlə mürəkkəb efirlər – benzoatlar əmələ gətirir.

 

Tətbiqi

redaktə

Tibbdə bəzi dəri xəstəliklərində antiseptik (mikrob əleyhinə) və fungisid (göbələk xəstəliklərinin törədicilərinə qarşı) dərman kimi işlədilir. Onun natrium duzu bəlqəm gətirən dərmandır. Benzoy turşusunun törəmələrindən (məs. xlorbenzoy və nitrobenzoy turşularından)boya maddələrinin sintezində, metil, etil, propil, butil və amil spirtləri ilə əmələ gətirdiyi mürəkkəb efirlərdən ətriyyat sənayesində geniş istifadə olunur. Benzoy turşusu həmçinin kənd təsərrüfatında konservant kimi də istifadə olunur.


Mənbə

redaktə
  • Ə.İsmayılov, İ. İsmaylova, S. Qarayev. Üzvü Kimya. Baki, Maarif, 2015.
  • Гауптман 3., Грефе Ю., Ремане X., Органическая химия, пер. с нем., М., 1979
  1. CRC Handbook of Chemistry and Physics (ing.). / W. M. Haynes 97 Boca Raton: 2016. P. 16–18. ISBN 978-1-4987-5428-6
  2. CRC Handbook of Chemistry and Physics (ing.). / W. M. Haynes 97 Boca Raton: 2016. P. 5–89. ISBN 978-1-4987-5428-6
  3. CRC Handbook of Chemistry and Physics (ing.). / W. M. Haynes 97 Boca Raton: 2016. P. 3–40. ISBN 978-1-4987-5428-6