Radde tozağacı

Radde tozağacı
Radde tozağacı
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Fıstıqçiçəklilər Fəsilə: Tozağacıkimilər Yarımfəsilə: Betuloideae Cins: Tozağacı Növ: Radde tozağacı
Beynəlxalq elmi adı
	Betula raddeana Trautv.;
NCBI	312792
EOL	1149349

Radde tozağacı (lat. Betula raddeana) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin tozağacı cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –Vu C2a(ii). Qafqazın nadir, endemik növüdür.

Qısa morfoloji təsviri redaktə

Ağ və ya qonurqabıqlı çoxda böyük olmayan ağacdır. Yarpaqları yumurtavari və ya uzunsov-yumurtavari, yuxarı hissədən iti, yan hissələrdən nahamar dişciklidir. Meyvə verən sırğa çiçək qrupu təkdir, yumurtavari-ellipsşəkillidir, 2-2,5 sm uzunluğunda, 10-14 mm enində, qısa sallanan ayaqcıqda yerləşir. Qozaları yuxarı hissədən böz-tükcüklü, 2-2,5 mm uzunluğundadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri redaktə

Çiçəklənməsi iyul ayında baş verir. Subalp qurşağının aşağı hissəsində karbonatlı dağ süxurları əmələ gələn meşələrdə rast gəlinir. Təmiz və ya Litvinov tozağacı, quşarmudu və s. Cinslərlə birlikdə, bəzən də meşəaltı Qafqaz xanıməlisindən ibarət bitki senozu yaradır. Azərbaycanda tozağacı meşələri yuxarı dağ-meşə qurşağında yerləşməklə böyük torpaqqoruyucu və sutənzimləyici əhəmiyyətə malikdir. Dekorativ bitkidir.

Çохalması redaktə

Tохumla və vegetativ yоlla çохalır.

Yayılması redaktə

Böyük Qafqazın Quba sahəsi (Quba və Qusar rayonları).

Bitdiyi yer redaktə

Dəniz səviyyəsindən 1600–2200 m yüksəklikdə оlan subalp və alp qurşağı meşələrində və karbonatlı torpağı olan qarışıq meşələrdə daha çox rast gəlinir.

Ümumi yayılması redaktə

Dağıstan, Cənubi Osetiya və Şərqi Zaqafqaziyada təbii arealı vardır.

Sayı və tendensiyası redaktə

Poplyasiya azalır, yaşama ərazisi məhdudlaşır, azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər redaktə

Antropogen amillər (tozağacı meşələrinin qırılması) və təbii amillərdir.

Mühafizə tədbirləri redaktə

Çoxaldılması və bərpası tələb olunur.