Radde tozağacı

bitki növü
(Betula raddeana səhifəsindən yönləndirilmişdir)

Radde tozağacı (lat. Betula raddeana) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin tozağacı cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –Vu C2a(ii). Qafqazın nadir, endemik növüdür.

Radde tozağacı
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Qısa morfoloji təsviri

redaktə

Ağ və ya qonurqabıqlı çoxda böyük olmayan ağacdır. Yarpaqları yumurtavari və ya uzunsov-yumurtavari, yuxarı hissədən iti, yan hissələrdən nahamar dişciklidir. Meyvə verən sırğa çiçək qrupu təkdir, yumurtavari-ellipsşəkillidir, 2–2,5 sm uzunluğunda, 10–14 mm enində, qısa sallanan ayaqcıqda yerləşir. Qozaları yuxarı hissədən böz-tükcüklü, 2–2,5 mm uzunluğundadır.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

redaktə

Çiçəklənməsi iyul ayında baş verir. Subalp qurşağının aşağı hissəsində karbonatlı dağ süxurları əmələ gələn meşələrdə rast gəlinir. Təmiz və ya Litvinov tozağacı, quşarmudu və s. Cinslərlə birlikdə, bəzən də meşəaltı Qafqaz xanıməlisindən ibarət bitki senozu yaradır. Azərbaycanda tozağacı meşələri yuxarı dağ-meşə qurşağında yerləşməklə böyük torpaqqoruyucu və sutənzimləyici əhəmiyyətə malikdir. Dekorativ bitkidir.

Çохalması

redaktə

Tоxumla və vegetativ yolla çoхalır.

Yayılması

redaktə

Böyük Qafqazın Quba sahəsi (Quba və Qusar rayonları).

Bitdiyi yer

redaktə

Dəniz səviyyəsindən 1600–2200 m yüksəklikdə olan subalp və alp qurşağı meşələrində və karbonatlı torpağı olan qarışıq meşələrdə daha çox rast gəlinir.

Ümumi yayılması

redaktə

Dağıstan, Cənubi Osetiya və Şərqi Zaqafqaziyada təbii arealı vardır.

Sayı və tendensiyası

redaktə

Poplyasiya azalır, yaşama ərazisi məhdudlaşır, azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Məhdudlaşdırıcı amillər

redaktə

Antropogen amillər (tozağacı meşələrinin qırılması) və təbii amillərdir.

Mühafizə tədbirləri

redaktə

Çoxaldılması və bərpası tələb olunur. 

İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə