Blez Paskal
Blez Paskal (19 iyun 1623[3][1][…] – 19 avqust 1662[3][4][…], Paris, Fransa krallığı[5][6]) — fransız dahisi, riyaziyyatçısı, fiziki, filosofu və yazıçısı.
| Blez Paskal | |
|---|---|
| fr. Blaise Pascal[1] | |
 | |
| Doğum tarixi | 19 iyun 1623[3][1][…] |
| Vəfat tarixi | 19 avqust 1662[3][4][…] (39 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Eten Paskal[1] |
| Elm sahələri | ehtimal nəzəriyyəsi[1], riyaziyyat[2], ədəbiyyat[2], fizika[2] |
| Elmi rəhbəri | Maren Mersenn[7] |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Eyni zamanda böyük bir riyaziyyatçı olan Torriçelli (Torricelli) təxəllüsü ilə əsərlər yazan və ilk hesab maşınını icad etmiş olan Paskalın ən məşhur əsəri ölümündən sonra yayımlanmış olan "Düşüncələr"dir.
1642-ci ildə fransız fiziki, riyaziyyatçı və filosof Blez Paskal (Blaise Pascal) tərəfindən ilk mexaniki hesablama qurğusu yaradılmışdır. Ədədlərin üzərində toplama əməliyyatı aparan bu cəmləyici maşın Paskalina (Pascalina) adlanırdı. Paskal bu qurğunu vergi işçisi olan atasının hesablama işlərini asanlaşdırmaq üçün hazırlamışdı.
"Düşüncələr" əsəri
redaktəO 1654-cü ildə dini bir təcrübə yaşamış, hayatının bundan sonraki dövrünə, elmi fəaliyyətdən çox, din və Allah haqqında mübahisələr aparmışdır. Başqa sözlə, Paskal deist bir hümanizmin, rasional bir şübhəciliyin ve sərbəst düşüncənin hakim olduğu bir zamanda və cəmiyyətdə, Allahın və İlahi qüvvənin gərəkliyini və gücünü göstərmək istəmişdir. Descartes'ı həm qəbul edən həm də təkmilləşdirən, Dekardın riyazi üsulun istifadə sahəsini genişləndirmək istədiyi yerdə, riyazi üsulun digər sahələrə uyğunlaşdırılması ve yararı mövzusunda şübhəci bir münasibət sərgiləyən Paskal, bu üsulun teolojiyle də, metafiziklə də bir əlaqəsi olmadığını demişdir. Soyut, analitik ve tümdengelimsel düşünen ağıl, Paskala görə, Allahın varlığını sübut edə bilməz. Həqiqəti bilmənin, mütləq doğruluğa çatmanın tək yolunun ağıl, riyazi ya da elmi üsul olmadığını deyən Paskala görə, qurtuluş urək və inancdadır. Məsələnin həlli inancda, ürəkdə, dini bir yaşamdadır, çünki yalnız burada, inanan insan Allaha bağlı eşq dolu bir qavrayışa ulaşar. İnsanın qurtuluşu, səmimi möminde əsas məsələ olan adətən içgüdüsel, doğrudan, aracısız ve ağıla bağlı olmayan, ağıl süzgəcindən keçməmiş bir anlayışda, Allaha təslim olmalıdır.
"Düşüncələr" əsərindı deyilir:
- "Məni bu dünyaya kimin göndərdiyini bilmirəm, mən bilmirəm dünya nədir, mən kiməm, mən dəhşətli bir tərzdə hər şeydən xəbərsizəm… haradan gəldiyimi bilmədiyim kimi, haraya gedəcəyimi də bilmirəm… budur mənim vəziyyətim: o acizlik, zəiflik, qaranlıqla doludur"
- "Mən ancaq qəlblərinin acısı ilə yazanları təsdiq edirəm"
- "İnsan çox güman ki, düşünmək üçün yaradılıb, onun bütün üstünlüyü bütün xidməti bundadır; onun əsas vəzifəsi lazımı şəkildə düşünməkdir… ancaq insanlar nə haqda düşünür…?" və s.
Paskal teoremi
redaktəƏgər altıbucaqlınin təpələri bir konik əyri (yəni ellips, hiperbola, parabola və hətta iki düz xətt) üzərindədirsə, onda bu altıbucaqlının qarşı tərəflərinin kəsişmə nöqtələri bir düz xətt üzərindədir və ya tərsinə.
Mənbə
redaktəHəmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 https://www.biography.com/people/blaise-pascal-9434176.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Blaise Pascal // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 Аверинцев С. С. Паскаль Блез (rus.). // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1975. Т. 19 : Отоми — Пластырь. С. 260–261.
- ↑ 1 2 Аверинцев С. С. Паскаль Блез // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1975. Т. 19 : Отоми — Пластырь. С. 260–261.
- ↑ Mathematics Genealogy Project (ing.). 1997.
Xarici keçidlər
redaktə- Dezarq və Paskal Arxivləşdirilib 2009-11-24 at the Wayback Machine