Buxarest doqquzluğu
"Buxarest doqquzluğu" (Buxarest formatı və ya B9; ing. Bucharest Nine, pol. Bukaresztańska Dziewiątka, rum. Formatul București) — NATO-nun şərq cinahını təşkil edən ölkələr (Mərkəzi və Şərqi Avropanın doqquz ölkəsi) arasında hərbi əməkdaşlığı dərinləşdirmək üçün yaradılmış birlik.[2]
| Buxarest doqquzluğu B9, Б9, Б9 | |
|---|---|
 | |
| Yaranma tarixi | 4 noyabr 2015[1] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Birliyin tərkibinə Bolqarıstan, Macarıstan, Estoniya, Litva, Latviya, Polşa, Rumıniya, Slovakiya və Çexiya daxildir .
Tarixi
redaktə
Birliyin yaradılması təşəbbüsü ilə ilk dəfə Polşa Prezidenti Anjey Duda və Rumıniya Prezidenti Klaus Yohannis çıxış ediblər.[3] Buxarest doqquzluğunun liderləri ilk dəfə 2014-cü il iyulun 22-də Varşavada görüşdülər və burada Ukraynanın şərqindəki silahlı münaqişəni, habelə NATO-nun Nyuportda keçiriləcək sammitini müzakirə etdilər.[4][5] Birliyin yaradılması Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqı və Ukraynanın şərqindəki münaqişənin nəticəsi idi. Birliyin bütün üzvləri əvvəllər Şərq Bloku və ya Varşava Müqaviləsi Təşkilatının[6][7] üzvləri olub.
“Buxarest doqquzluğunun”nın rəsmi yaradılması tarixi 2015-ci il noyabrın 4-ü hesab olunur, həmin vaxt NATO-nun şərq cinahının Buxarestdə keçirilən mini-zirvə görüşündə (qrupun adı belədir) “Doqquzluq” liderləri onların hərbi əməkdaşlığının prinsiplərini tənzimləyən bəyannaməimzaladılar.[8][9][10]
10 may 2021-ci ildə ABŞ Prezidenti Co Bayden video konfrans vasitəsilə iştirakçılara qoşuldu. Rumıniya prezidenti İoannis daha sonra bəyan etdi ki, rus qoşunlarının Ukrayna sərhədinə yaxınlaşmasını nəzərə alaraq, “ Şərqi Avropa NATO dövlətləri şərq cinahda müttəfiqlərin hərbi mövcudluğunu artırmaq istəyirlər”.[11]
Məqsədləri
redaktəBuxarest doqquzluğunun[12] əsas məqsədləri:
- Rusiyanın fəaliyyətinə qarşı NATO-nun şərq cinahının gücləndirilməsi;
- Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrinin sabitliyinin və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi;
- Dövlətlər arasında hərbi əməkdaşlığın inkişafı;
- Şimali Atlantika Alyansındakı ayrı-ayrı dövlətlərin gücləndirilməsi.
İstinadlar
redaktə- ↑ (unspecified title) (fr.).
- ↑ "W Wilnie odbędzie się spotkanie Bukaresztańskiej Dziewiątki". l24.lt (polyak). 2020-03-07. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ Bianca Păvălucă. "Ce este Summitul Formatului București (B9), găzduit luni de Klaus Iohannis". Stirileprotv.ro (rumın). 2021-05-10. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ "Prezydenci chcą wzmocnić wschodnią flankę NATO". Biuro Bezpieczeństwa Narodowego (polyak). 2014-07-22. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ Magdalena Miernicka. "Spotkanie Bukaresztańskiej Dziewiątki". polska-zbrojna.pl (polyak). 2019-04-05. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ Gerasymchuk, Sergiy. "Bucharest Nine: looking for cooperation on NATO's eastern flank?" (PDF). Friedrich Ebert Foundation. 2019. 1–10. 2022-01-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ Rotaru, Vasile; Umland, Andreas. "How Romania and Poland can strengthen NATO and the EU". Foreign Affairs. 2017-11-10. 2021-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ "Tekst deklaracji (po angielsku)" (PDF). 2022-01-23 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ Robert Schwartz. "Wschodnia flanka NATO jednoczy siły". Deutsche Welle (polyak). 2015-11-05. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ "Prezydent po spotkaniu w Bukareszcie: pokazaliśmy jedność i decyzyjność". Polska Agencja Prasowa SA (polyak). 2015-11-04. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ "Romanian president says more NATO presence needed in Eastern Europe". Reuters. 2021-05-10. 2021-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-21.
- ↑ Pawłowski Konrad. https://ies.lublin.pl/ies-policy-papers/bukaresztenska-dziewiatka-wspolpraca-panstw-wschodniej-flanki-nato-bucharest-nine-cooperation-of-the-countries-of-natos-eastern-flank (#bare_url_missing_title). (polyak). 2020. 2021-12-21 tarixində arxivləşdirilib.