Cənub nalburunu

Cənub nalburunu (lat. Rhinolophus euryale) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yarasalar dəstəsinin nalburunlar fəsiləsinin nalburun cinsinə aid heyvan növü.

Cənub nalburunu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Dəstə: Yarasalar Yarımdəstə: Yinpterochiroptera Fəsiləüstü: Rhinolophoidea Fəsilə: Nalburunlar Yarımfəsilə: Rhinolophinae Cins: Nalburun Növ: Cənub nalburunu
Beynəlxalq elmi adı
Rhinolophus euryale Johann Heinrich Blasius, 1853
Şəkil axtarışı ITIS   631428 NCBI   109476 EOL   328769 FW   94476

Statusu

3 (1994 - 2000-ci illərdə BTMİ-nın Qırmızı Siyahısındə «həssas» - VU A2c növ kimi qiymətləndirilmişdir). Nadir, azsaylı, periferik növ olmaqla məhdud ərazilərdə yayılmışdır. Qafqazda ekspert dəyərləndirmələrinə görə «nəsli kəsilmək təhlükəsi» (EN) statusuna malikdir.

Yayılması

Areal R. euryale Şimal-şərqi Afrika, Cənubi Avropa, Qafqaz, Kiçik, Ön və Orta Asiyanın d.s-dən 1500 m qədər aşağı meşəlik ərazilərini əhatə edir. Qafqazda qeyri bərabər yayılmaqla d.s-dən 1250 m aşağı qeydə alınmışdır. Azərbaycanda təsadüfi fərdlər 4 məntəqədə, Kiçik Qafqazda, daha dəqiq Ordubad Milli Parkında və Dağlıq Qarabağda tapılmışdır.

Məskunlaşdığı yerlər və həyat tərzi

Azərbaycanda arid landşafta malik ərazilərdə məskunlaşmışdır. Areal daxilində cənub nalburunu oturaq növdür. Mağaralar, süni yeraltı sığınacaqlar və çardaqlar əsas sığınacaq yerləridir. Çox vaxt digər nalburunlar, adi uzun qanadla (Miniopterus schreibersii) itiqulaq gecə şəbpərəsi (Myotis blythii) və üçrəng gecə şəbpərəsi (M.emarginatus) ilə birgə yaşayırlar. Biologiyası az öyrlənilmişdir. İyul ayının əvvəlində balalaması məlumdur. Onlarla və yüzlərlə fərddən ibarət dəstələrə rast gəlinir. Əsasən isti sığınacaqlarda (yeraltı sığınacaqlar, mağaraların isti guşələri, çardaqlar) məskunlaşırlar. Dişi fərdrər açıq asılı vəziyyətdə olur. 2-dən 70-ə qədər fərddən ibarət kiçik qruplarla qışlayır. Bütün bunlar onların vəhşi heyvanlar və təsadüfi müsafirlər tərəfindən məhv olunması ehtimalını yüksəldir.

Sayı

Azərbaycanda Kiçik Qafqazın 4 məntəqəsində tək-tək növləri tapılmışdır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Arealın məhdudlaşmasına, digər ölkələrdə olduğu kimi antropogen təsir nəticəsində məskunlaşdığı ərazilərin keyfiyyətinin itirilməsi, sığınacaqların ətrafında, uçuş yollarında və qidalanma yerlərində mühitin korlanması, kənd və meşə təsərrüfatlarında zəhərli kimyəvi maddələrdən istifadə olunması nəticəsində əsas yem bazası olan həşəratların məhvi öz təsirini göstərir.

Mühafizə tədbirləri

Azərbaycanda «Nadir, azsaylı, periferik və məhdud yayılma ərazisinə malik» növ kimi Qırmızı Kitaba daxil edilmişdir. Məskunlaşdığı ərazilər Bern Konvensiyasına (Əlavə II) uyğun olaraq mühafizə olunur. Bəzi məskunlaşma əraziləri XMOTƏ-ndə (Ordubad MP, Şahbuz və Daşaltı DTQ)

Saylarının, növün vəziyyətinə dair monitorinqlər keçirilməklə müəyyən edilməsi vacibdir. XMOTƏ-də pəncəqanadlıların mühafizəsinin gücləndirilməsi. Əsas məskunlaşdığı ərazilərin, xüsusilə yeraltı sığınacaqların qorunması.