Cərrahilik

Cərrahilik (osm. جراحية) bir İslam təriqəti, Xəlvətiyyənin qolu olan Ramazaniyyənin alt şöbəsi. Cərrahilik adını qurucusu olan Nurəddin Məhəmməd ibn Abdullah ər-Rumi əl-İstanbuli əl-Cərrahidən alır. 17-ci əsrin sonlarında qurulmuş olan Cərrahi təriqəti, qədim İstanbulun ən çox yayılmış təriqətlərindən biri idi.

Qədim Cərrahi təkyələri

30 noyabr 1925 tarixində Təkyə və zaviyələrin bağlanmasına dair qanun qüvvəyə mindiyində, İstanbulda olan Cərrahi təkyələri bunlar idi:

• Arif Dədə təkyəsi, Üsküdar, Mehmet Ağa Camii
• Çaylaqzadə təkyəsi, Nuruosmaniyyə
• Halil Nizaməddin təkyəsi, Ədirnəqapı, Acıçeşmə
• İplikçi təkyəsi, Otluqçu Yoxuşu
• Qarabaş təkyəsi, Rumelihisarı
• Qaragöz təkyəsi, Silivriqapı
• Nurəddin Cərrahi təkyəsi, Qaragömrük (Asitanə)
• Sərtarikzadə təkyəsi, Eyyub Nişancası
• Sərtarikzadə təkyəsi, Fatih, Qumrulu Məscid yanı
• Şeyz Əli təkyəsi, Otlaqçılar
• Tameşvar təkyəsi, Eyyub
• Yağcızadə (Balaban) təkyəsi, Üsküdar, Balaban Körpüsü
• Yəsarizadə (Ordu Şeyxi) təkyəsi, Sofular
• Ulduz Dədə təkyəsi, Bağçaqapı, Ulduz Hamamı yanı

Cərrahi şeyxləri

Cərrahi təriqətinin asitanə postnişinlərinin adları belə idi:

1. Nurəddin Cərrahi (1678–1720)
2. Süleyman Vəliyüddin Əfəndi (1673–1745)
3. Mehmet Hüsaməddin Əfəndi (1675–1754)
4. Sərtarikzadə Mehmet Əmin Əfəndi (1686–1758)
5. Seyid Əbdüləziz Əfəndi (1700–1760)
6. Yəhya Şərafəddin Əfəndi (1650–1770)
7. Abduşşəkur Əfəndi (1686–1773)
8. İbrahim Əfəndi (1697–1779)
9. Morevi Mehmet Əmin Əfəndi (1730–1794)
10. Abdurrəhman Hilmi Əfəndi (1688–1800)
11. Mehmet Sadıq Əfəndi (1738–1800)
12. Hafiz Mustafa Əfəndi (1715–1804)
13. Qadı Mehmet Əfəndi (1742–1805)
14. Mehmet Arif Dədə (1747–1822)
15. Əbdüləziz Zihni Əfəndi (1798–1853)
16. Yəhya Qalib Həyati Əfəndi (1832–1897)
17. Mehmet Rza Yaşar Əfəndi (1845–1912)
18. İbrahim Fəxrəddin Əfəndi (1886–1966)
19. Müzəffər Ozaq (1916–1985)
20. Səfər Dal (1926–1999)
21. Ömər Tuğrul İnançər (1946–2022)
22. Ahmət Özhan (1950-…)

Xarici keçidlər

• Cərrahi təriqətinin Nyu-York şöbəsi
• Cərrahi təriqətinin Kanada şöbəsi
• Cərrahi təriqətinin Argentina şöbəsi Arxivləşdirilib 2005-12-30 at the Wayback Machine
• Cərrahi təriqətinin Çikaqo şöbəsi Arxivləşdirilib 2005-04-09 at the Wayback Machine
• Cərrahi təriqətinin Los-Anceles şöbəsi Arxivləşdirilib 2014-07-14 at the Wayback Machine

İstinadlar

• Cərrahilik: Hz. Pir Nurəddin Cərrahi və Cərrahi Təriqəti, Mehmet Camal Öztürk, "Gelenek" Nəşriyyatı, 2004, ISBN 9758861263
• Gönül Cərrahı Nurəddin Cərrahi və Cərrahiler, Mustafa Özdamar, "Kırk Kandil" Yayınevi, 2011, ISBN 9758225332
• Anadolu Ərənləri, Nəzihə Araz, "Özgür" Nəşriyyatı, ISBN 9754471193
• Təsəvvüf Tarii, Mehmet Əli Ayni, "Kitabevi" Nəşriyyatı, ISBN 9757321026
• Təkkələr və Zaviyələr, Mustafa Qara, "Dergah" Nəəşriyyatı, 2013, ISBN 9759954406
• Təsəvvüf və Təriqətlər Tarixi, Mustafa Qara, "Dergah" Nəşriyyatı, 2013, ISBN 9759953379
• İslamda Məzhəblər və İnanç Yolları Ansiklopediyası, "Güneş" Qəzet Nəşriyyatı
• İstanbul Mədəniyyət və Sənət Ansiklopediyası, "Tercüman Gazetesi Kültür" Nəşriyyatı, 1983