Ceyms Robinson
Ceyms Robinson (ing. James A. Robinson; 27 fevral 1960[1]) — Britaniya əsilli amerikalı iqtisadçı, politoloq və akademik. O, münaqişə, inkişaf, iqtisadi və siyasi institutların mənşəyi kimi məsələlərə diqqət yetirən araşdırmaları ilə tanınır.
| Ceyms Robinson | |
|---|---|
| ing. James Alan Robinson | |
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 27 fevral 1960[1] (64 yaş) |
| Elm sahəsi | iqtisadiyyat |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
 |
| scholar-harris.uchicago.edu/… | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Robinson hal-hazırda Çikaqo Universitetinin Harris İctimai Siyasət Məktəbində Qlobal Münaqişələrin Tədqiqatları üzrə professor və münaqişələrin həllinə yönəlmiş tədqiqatları dəstəkləyən Pearson İnstitutunun rəhbəridir.[3][4][5] O, müxtəlif universitetlərdə, o cümlədən 2004–2015-ci illərdə Harvard Universitetində dərs keçmişdir. Robinson, həmçinin Daron Acemoğlu ilə birlikdə "Dar dəhliz", "Millətlər niyə tənəzzül edir?" və "Diktatura və demokratiyanın iqtisadi mənşəyi" kimi kitabların həmmüəllifidir. Bu əsərlərdə ölkələrin uğuru və ya uğursuzluğu, həmçinin siyasi və iqtisadi institutların cəmiyyətlərin inkişafına təsiri təhlil edilir.[6]
2024-cü ildə Robinson, Əcəmoğlu və Saymon Conson ölkələr arasındakı rifah fərqlərini araşdıran müqayisəli tədqiqatlarına görə İqtisadiyyat üzrə "Nobel" mükafatına layiq görülüblər.[7]
Təhsili
redaktəRobinson 1982-ci ildə London İqtisadiyyat və Siyasi Elmlər Məktəbini iqtisadiyyat üzrə bakalavr dərəcəsi ilə bitirmiş, 1986-cı ildə Vorvik Universitetində magistr dərəcəsi, 1993-cü ildə isə Yel Universitetində iqtisadi nəzəriyyə və əmək münasibətləri sahəsində fəlsəfə doktoru dərəcəsi almışdır.[8][9]
Karyerası
redaktəRobinsonun əsas tədqiqat istiqamətləri siyasi iqtisadiyyat, müqayisəli siyasət, eləcə də iqtisadi və siyasi inkişaf məsələlərini əhatə edir.[8]
O, 2004-2015-ci illər arasında Harvard Universitetində fəaliyyət göstərmişdir. 2016-cı ildə Monqolustana ilk səfəri zamanı Monqolustan Dövlət Universiteti tərəfindən fəxri doktor adına layiq görülmüşdür.[10] Robinson Botsvana, Çili, Konqo Demokratik Respublikası, Haiti, Filippin, Syerra-Leone, CAR və Kolumbiya kimi müxtəlif ölkələrdə tədqiqatlar aparmışdır.[11]
O, London İqtisadiyyat Məktəbində Daron Əcəmoğlu ilə tanış olduqdan sonra uzun illər davam edən geniş əməkdaşlıq qurmuşdur.[12]
Tədqiqatları
redaktəDiktatura və Demokratiyanın iqtisadi mənşəyi
redaktəRobinson və Daron Əcəmoğlunun həmmüəllifi olduğu "Diktatura və demokratiyanın iqtisadi mənşəyi" (2006) əsəri, demokratik cəmiyyətlərin formalaşması və sabitliyini araşdırır. Müəlliflər qeyd edirlər ki, demokratiya yalnız elitanın onu devirmək üçün güclü motivasiyasının olmadığı hallarda möhkəmlənə bilər. Bu proseslər vətəndaş cəmiyyətinin təsir gücü, siyasi institutların quruluşu, siyasi və iqtisadi böhranların xüsusiyyətləri, iqtisadi bərabərsizliyin səviyyəsi, iqtisadiyyatın quruluşu və qloballaşmanın xarakteri və miqyasından asılıdır.[13]
Millətlər niyə tənəzzül edir?
redaktəBu kitab, Daron Əcəmoğlunun iqtisadi artım nəzəriyyəsi ilə Ceyms Robinsonun Afrika və Latın Amerikası iqtisadiyyatları üzrə uzun illər apardığı tədqiqatların, eləcə də digər bir çox müəllifin araşdırmalarının sintezindən yaranmışdır. Əsər, əksər ölkələrin tarixini yeni institusional məktəbin baxış bucağından təhlil edir. Müəlliflər kitabda qlobal bərabərsizliyi izah edən alternativ nəzəriyyələrlə dolayı şəkildə polemikaya girirlər. Ən sərt tənqid edilən yanaşma coğrafi nəzəriyyədir. Müəlliflər iddia edirlər ki, coğrafi nəzəriyyə qlobal bərabərsizliyi tam izah edə bilmir. Belə ki, bəzi ölkələr coğrafi mövqelərini dəyişmədən, uzun müddət iqtisadi durğunluq yaşadıqları halda, qısa müddət ərzində sürətli inkişaf göstərə bilmişdir.[14]
Müəlliflərin fikrincə, ölkələrin inkişafında həlledici rolu institutlar – fərdləri cəmiyyətdə mövcud qaydalara əməl etməyə məcbur edən formal və qeyri-rəsmi mexanizmlər və qaydalar toplusu – oynayır. Acemoğlu və Robinson institutları iki əsas kateqoriyaya ayırır: siyasi və iqtisadi. Siyasi institutlar hakimiyyət orqanları arasında səlahiyyətlərin bölüşdürülməsini və bu orqanların formalaşdırılması qaydalarını müəyyən edir. İqtisadi institutlar isə vətəndaşların mülkiyyət hüquqlarını və iqtisadi münasibətləri tənzimləyir. Müəlliflər kitablarında dövlətlərin uğur və ya uğursuzluğunun səbəblərini təhlil edirlər. Onlar coğrafiya, iqlim, mədəniyyət, din, irq və ya siyasi liderlərin məlumatsızlığı kimi tez-tez irəli sürülən izahatların kifayət etmədiyini vurğulayırlar. Müəlliflər bu iddialarını dəstəkləmək üçün müxtəlif ölkələrin təcrübələrini müqayisə edirlər. Şimali və Cənubi Koreya kimi nümunələrlə eyni amillərin fərqli iqtisadi nəticələrə səbəb olduğunu göstərir, həmçinin sərhəd şəhərlərinin təhlilindən istifadə edərək institusional mühitin iqtisadi rifaha təsirini araşdırırlar.
Əcəmoğlu və Robinsonun əsas arqumenti budur ki, inklüziv iqtisadi və siyasi institutlar iqtisadi inkişaf üçün əsas şərtdir. Bu institutlar qərarların qəbulunda geniş iştiraka imkan yaradır, istedad və yaradıcılığı stimullaşdırır. Bunun əksinə olaraq, yalnız kiçik bir elitanın maraqlarına xidmət edən hasilat institutları iqtisadi artımı əngəlləyir.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #128970006 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ 1 2 https://www.econometricsociety.org/society/news/congratulations-our-2021-fellows.html.
- ↑ "James Robinson Named Faculty Director of The Pearson Institute". UChicago News (ingilis). 2 June 2016. İstifadə tarixi: 23 December 2019.
- ↑ "James Robinson | Harris Public Policy". harris.uchicago.edu (ingilis). İstifadə tarixi: 2 February 2018.
- ↑ "The Pearson Institute Leadership". İstifadə tarixi: 23 December 2019.
- ↑ "Curriculum Vitae" (PDF). İstifadə tarixi: 2 February 2018.
- ↑ "The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2024". NobelPrize.org (ingilis). İstifadə tarixi: 14 October 2024.
- ↑ 1 2 "CURRICULUM VITAE – James A. Robinson" (PDF). University of Chicago Harris School of Public Policy. İstifadə tarixi: 14 October 2024.
- ↑ "The dynamic enforcement of implicit labor contracts under asymmetric information – ProQuest". www.proquest.com (ingilis). ProQuest 304093687. İstifadə tarixi: 14 October 2024.
- ↑ "Mongolian Economy – Жеймс Робинсон: Институци гэдэг барилга барьж, түүнийгээ хүмүүсээр дүүргэнэ гэсэн үг биш" (ingilis). 16 July 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 May 2016.
- ↑ "World Bank Live Featured Speaker" (ingilis). İstifadə tarixi: 14 October 2024.
- ↑ "IMF Profile: Daron Acemoglu" (PDF) (ingilis). İstifadə tarixi: 14 October 2024.
- ↑ "Economic Origins of Dictatorship and Democracy". Cambridge University Press.
- ↑ Radelet, Steven. "Why Nations Fail by Daron Acemoglu and James A. Robinson". United States Agency for International Development. 12 October 2012. 16 September 2017 tarixində arxivləşdirilib.