Erməni yemişanı

Erməni yemişanı (lat. Crataegus × armena) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin yemişan cinsinə aid bitki növü.

Erməni yemişanı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Gavalıkimilər Triba: Maleae Yarımtriba: Malinae Cins: Yemişan Növ: Erməni yemişanı
Beynəlxalq elmi adı
Crataegus ×armena
Şəklin VikiAnbarda axtarışı EOL   792500

Təbii yayılması

Təbiətdə növün arealı Zaqafqaziyanın cənub rayonlarını (Zəngəzur və Meğri) əhatə edir.

Botaniki təsviri

Endemikdir. Hündürlüyü təxminən 2–2,5 m olan koldur. Cavan zoğları tükcüklüdür; illik zoğları çılpaq, tünd albalı rəngli; qoca budaqların qabığı boz xallı və ya boz-qonurdur. Qoltuq tikanları azsaylı, uzunluğu 7–15 mm, yarpaq tikanları nazik, azsaylıdır. Çiçəkləyən zoğların aşağı yarpaqları çox vaxt ensiz, ucunda üç pərli və ya üç yerə bölünmüş, itihissəli, iri dişlidir. Yuxarı pərləri bəzən enli, kənarları bütöv və ya ucuna yaxın 1–3 dişlidir. Steril zoğların yarpaqları daha dərin bölünmüş, enli, kəsikli pərlidir. Çiçək qrupu — mürəkkəb qalxan, tükcüklü, əsasən 4–5 saplaqlıdır. Kasayarpaqları üçkünc və ya üçkünc-lansetvari, iti uclu, meyvələridə aşağıya əyilmişdir. Meyvələri uzunsov-ellipsvari, uzunluğu 10–12 mm, qırmızı, sarımtıl lətli almaya oxşardır. Çəyirdəyi əsasən bir, bəzən ikidir, yanlardan bir az batıq, dərin olmayan şırımlı, arxa tərəfi qabarıq, az bilinən 2–4 şırımlıdır. Meyvələri sentyabrda yetişir. Ehtimal olunur ki, bu növ əyilmiş sütuncuqlu yemişanın (Crataegus kyrtostyla) və Meyer yemişanının (Crataegus meyeri) hibrididir. Əyilmiş sütuncuqlu yemişana yaxındır və bu növdən tükcüklü yarpaqları və daha tünd rəngli meyvələri ilə fərqlənir.

Ekologiyası

Daşlı yamaclarda, kolların arasında, dəniz səviyyəsindən 1300–2500 m hündürlükdə bitir.

Azərbaycanda yayılması

Kiçik Qafqaz və Naxçıvan MR təbii halda rast gəlinir.

İstifadəsi

Çox dekorativ bitkidir. Canlı hasarların salınmasında geniş istifadə edilir. Meyvə bitkisi kimi maraq doğurur.