Dəllər Cırdaxan

Dəllər Cırdaxan — Azərbaycan Respublikasının Şəmkir rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Qeyri rəsmi olaraq Cəfər Cabbarlı kəndi kimi tanınır.

Dəllər Cırdaxan
40°53′52″ şm. e. 46°04′51″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Rayon	Şəmkir rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı	UTC+04:00
Əhalisi
Əhalisi	3.882 (2014) nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi	AZ5737
Digər
shamkir-ih.gov.az
Dəllər Cırdaxan
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Dəllər Cırdaxan Şəmkir rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Gəncə-Qazax düzənliyindədir. Cırdaxan kəndini keçmış Qazax qəzasında eyniadlı kəndlərdən fərqləndirmək məqsədilə yaxınlıqdakı Dəllər kəndinin adından istifadə olunmuşdur. Oykonim "Dəllər kəndi yaxınlığındakı Cırdaxan kəndi" mənasındadır.

Tarix

Dəllər Cırdaxan yaşayış məntəqəsi kimi hələ XVIII əsrin əvvələrindən mövcuddur. Yalnız XX əsrin 30-cu illərində bir neçə yaylaq və qışlaqların birləşməsi nəticəsində kənd kimi formalaşmışdır.Kəndin ərazisində yerləşən və XVIII–XIX əsrlərə aid olan qəbiristanlıq bunun əyani sübutudur. Kəndin əsasını Mayarlı,Qımırlı,Kosalı,Dəlləkli kimi yerli və qədim türk tayfalarının nümayəndələri qurmuşlar. Bu səbəbdən kəndin bəzi əraziləri "Qımırlı", "Hacıməmmədli" ("Hajımədli") və "Mollalı" adı ilə kənd əhalisin arasında tanınır. SSRİ dövründə kənddə Cəfər Cabbarlı adına sovxoz fəaliyyətə başlamışdır.Buna görə də el arasında bu kənd Cəfər Cabbarlı adlanır.

"Dəllər" oykonimin mənası haqqında müxtəlif mülahizələr mövcuddur.Oykonim özündə qədim türk tayfalarından olan telelərin adını əks etdirir. Telelər VII-VIII əsrlərdə tokuzoğuz adı ilə də adlanmışlar. Qıpçaqların və xəzərlərin tərkibində Azərbaycana gəlmiş telelər dəlilər/dəllər variantında bir cox coğrafi adlarda öz izlərini saxlamışlar. Gürcüstanda Dəllər, Telavi, Ermənistanda Dalar (Dəlilər) oykonimləri də bu tayfanın adı ilə bağlıdır.

"Cırdaxan" - Etnotoponimdir. Qızılbaş(Səfəvi) tayfalarından biri olan cırdaxanlıların adındandır. Toponimin arealı Azərbaycanda Tovuz, Bərdə, Xanlar,Yevlax Şəmkir, Qazax rayonlarını əhatə edir.

Dəllər Cırdaxan oykoniminin mənası Dəllər kəndinin (hal-hazırda qəsəbə) yaxınlığında yerləşən Cırdaxan kəndi deməkdir.

Mədəniyyət ,təhsil və səhiyyə

Aşıq Dilqəmin büstü

Şahin Əmirov adına Dəllər Cırdaxan kənd orta məktəbi

2001-ci ildə aşıq Yəhya bəy Dilqəmin şərəfinə kənddə abidə ucaldılaraq abidənin ətrafında park salınmışdır.2020-ci ildə Şəmkir rayonu Dəllər Cırdaxan bələdiyyəsi tərəfindən kəndin girişində Şəhidlər bulağı inşa olunmuşdur. Kənddə iki məktəb, bir uşaq bağçası, bir həkim məntəqəsi və bir kitabxana vardır. Şagirdlər Şahin Əmirov adına Dəllər Cırdaxan kənd orta məktəbində təhsil alırlar. Bundan başqa kəndin Qaranüy yaşayış massivində yerləşən Tahir Əliyev adına 9 illik orta məktəb kənd əhalisinin xidmətindədir.

İdman

Kəndi Şəmkir rayon birinciliyində həvəskar futbol klubu təmsil edir.

Coğrafiyası, turizm potensiyalı və iqlimi

Dəllər Cırdaxan kəndi rayon mərkəzi Şəmkir şəhərindən 10 km., Dəllər dəmiryolu stansiyasından 5 km. şimalda, dəniz səviyyəsindən 232 metr yüksəklidə yerləşir.Kür çayının sağ sahilindən 5 km aralı,Gəncə-Qazax düzənliyindədir. Kəndin ərazisində "İstisu" adı ilə tanınan müalicəvi mineral bulaq vardır.Kəndin Kür çayı sahilində olan hissəsində meşə zolağı mövcuddur.

İqtisadiyyatı

Əsas təsərrüfatı taxılçılıq,heyvandarlıq və əkinçilikdir.Kənd əhalisinin bir qismi Rusiya və digər MDB ölkələrində çalışır.

Əhalisi

Kəndin əhalisi 3882 nəfərdir.

Görkəmli şəxsləri

Aşıq Həmayıl - təxminən XIX əsrin birinci yarısında Şəmkir mahalının Dəllər-Cırdaxan kəndində anadan olmuş və həmin əsrdə yaşamış aşıq.

Aşıq Yəhya bəy Dilqəm - XIX əsrdə yaşamış azərbaycanlı aşıq.

Məmmədsadıq Hacı Ələsgər oğlu Axundzadə -XX əsrin əvvəllərində yaşamış xeyriyyəçi, sovet repressiyasının qurbanı.

Məmmədyusif Hacı Ələsgər oğlu Axundzadə -görkəmli riyaziyyatçı, mexanik, texnika elmləri doktoru, professor.Məmmədsadıq Axundzadənin qardaşı.

Məhəmmədnəbi Hacı Ələsgər oğlu Axundzadə - filologiya elmləri namizədi. Məmmədsadıq Axundzadənin qardaşı.

Oruc Musayev -ingilis dili mütəxəssisi, filologiya elmləri doktoru, professor.

Edison İmran oğlu Hacıyev - Azərbaycan Dillər Universitetinin İngilis dilinin qrammatikası kafedrasının dosenti, professor.

Mikayıl Qarayev -Azərbaycanın tanınmış teatr və televiziya aktyoru, ikinci rejissor, Azərbaycanın xalq artisti (2006), "Qızıl Dərviş" mükafatı laureatı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdüçüsü Yasin Qarayevin atası.

Şəkilləri

• 
  Rayon mərkəzindən kəndə gedən yol
• 
  Kəndin girişi
• 
  şəhidlər bulağı
• 
  Dəllər Cırdaxanın girişi
• 
  Kəndin şimal hissəsi
• 
  Qaranüy yaşayış massivinə gedən yol
• 
  Kənddə Cəfər Cabbarlının büstü
• 
  Kəndin mərkəzi
• 
  Dəllər Cırdaxan kənd poçtu
• 
  Dəllər Cırdaxan həvəskar futbol klubu

Mənbə

• Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, Bakı, 1977, III cild, səh. 399.  (az.)