Dam tarağı
Dam darağı — monumental Mezoamerikan memarlığında piramidanın zirvəsində olan quruluş. Maya sivilizasiyasının dam daraqlarının hissələrinin və ikonoqrafiyasının tədqiqi göstərir ki, hər bir ikona xüsusi müqəddəs məna daşıyır. Maya sivilizasiyasının dam daraqlarının hissələrinin və ikonoqrafiyasının tədqiqi göstərir ki, hər bir ikona xüsusi müqəddəs məna daşıyır. Tipik olaraq, dam daraqları piramidaların və digər strukturların zirvəsini taclandırdı; bir-birinə söykənən iki deşilmiş çərçivə divarından ibarət idi. Bu çərçivə tanrıların və ya mühüm hökmdarların rəssam təsvirləri ilə bəzədilmiş gipslə örtülmüşdür.
Tarixi və əhəmiyyəti
redaktəMayyalılar Mesoamerikadakı ən mühüm abidələrdən bəzilərini düzəltdilər. Onların sivilizasiyası eramızın 500–900-cü illəri arasında öz "qızıl dövrünü" yaşadı. Maya heroqliflərinin bu yaxınlarda deşifrə edilməsi onların memarlığına yeni anlayış gətirdi; bu piktoqrafik simvollar tarixçilərə konkret tikililərin nə vaxt və kimlər tərəfindən tikildiyi barədə məlumat verir. Maya dini memarlığında hündürlüyə diqqət yetirilirdi ki, bu da tez-tez göylərə və tanrılara doğru uzanan baş dönmə pilləkənləri ilə özünü göstərirdi. Çox vaxt piramidalar mövcud olanların üzərində tikilirdi; bu, daha böyük struktura malikdir.
Gündəlik dini ayinlərdə monumental piramidalar, platformalar, məbədlər və qurbangahlardan istifadə olunurdu. Müxtəlif Maya şəhərlərinin iyerarxiyası böyük saray birləşmələri ilə aydın oldu və krallar, hökmdarlar özlərini tanıtmaq və ölməzliyini təmin etmək üçün bəzəkli memarlıqdan istifadə etdilər. Dam daraqları Maya memarlığının məhdud təkrarlanmasına müxtəliflik bəxş etdi. Simvolik olaraq deyirlər ki, dam darağı binanın baş geyimi idi — padşahların və hökmdarların geydiyi paltarlara bənzəyir. Sadəcə dizayn etmək kifayət deyildi, memarlar işlərini zinətləndirməyə çalışırdılar — işlərini böyük tanrılara və Maya liderlərinə hörmət etmək üçün. Maya xalqı bir sıra yaşayış yerlərində yaşayır və işləyirdi; bir çox Maya evləri samanla örtülmüş taxta konstruksiyalar idi, onların zəngin həmkarları isə zəngin saraylardan həzz alırdılar. Dam daraqları sosial elitanın evləri və binaları üçün "ciddi cazibə" rolunu oynayırdı.
Struktur təsviri
redaktəQeyd edildiyi kimi, abidələr tikilərkən hündürlüyün mədəni əhəmiyyəti xüsusilə nəzərə çarpırdı. Mayaların bir çox quruluşu çəngəl tonozunun məhdudiyyətlərinə görə yalnız bir neçə mərtəbəli tikilmişdir. Memarlar mədəniyyətlərini xatırlamaq üçün dizaynlarını böyütməyin ən yaxşı yolları haqqında mübahisə etdilər. Demək olar ki, həmişə dam darağı heç bir struktur funksiyası yerinə yetirmirdi və bu strukturlarda daraqlar bəzəkli dekorativ fasad rolunu oynayırdı. Memarlar daraqları yaratmaq üçün daşdan hazırlanmış qəfəsdən istifadə etmişlər və bu üsul güclü və qalıcı olduğunu sübut etmişdir. "Dam daraqları çox vaxt zoomorfik və ya antropomorfik motivlərlə, mətnlərlə oyulmuş və ya rənglənmişdir". Maya dam daraqlarının ən yaxşı nümunələrini Tikalın böyük məbədlərində görmək olar. Bu məbədlər mərhum hökmdarlar üçün dəfn abidəsi kimi xidmət edir və daraqlar mürəkkəb və xatirə mozaika portretləri ilə bəzədilib.