Daur kirpisi

Daur kirpisi
Daur kirpisi
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Dəstə: Həşəratyeyənlər Fəsilə: Kirpilər Yarımfəsilə: Erinaceinae Cins: Mesechinus ???: Daur kirpisi
Beynəlxalq elmi adı
	Mesechinus dauuricus Karl Yakob Sundeval, 1842[…];
ITIS	633547
NCBI	111452
EOL	1178687

Daur kirpisi^[3]^[4]^[5] (lat. Mesechinus dauuricus) — Kirpilər fəsiləsinə aid kirpi növü.

Xarici görünüş

Bu növ ölçülərinə görə elədə böyük deyildir. Rəngləri parlaq-qum, tünd-qonur rəngdə olur. Ölçüləri: uzunluğu 19,5—29 sm, quyruğu 25–37 mm, çəkimisi isə yaşdan asılı olaraq 600—1400 q arasında dəyişir. Başı konusvari olub uzun çənəyə malikdirlər. Qulağı elədə byük deyildir. Uzunluğu isə 29–34 mm-dir. Adi Kirpidən fərqli olaraq baş nahiyyəsində xətt yoxdur.

Yayılması

Daur kirpiləri əsasən Zabaykal diyarının çöl, meşə çöl ərazilərində yayılmışlar onlars həmçinin Monqolustanın şimal-şərq və Çinin şimal ərazilərində yayılmışdır. Arellarının şimal sərhədi İnqoda və Şilka çayları hövzəsi və Çita ərazilərində yerləşir. Şərqdə sərhədləri Borşovoç və Nerçin dağları arasında yerləşən meşələrdir. Son zamanlar onların düzən ərazilər boyunca areallarını genişləndirməsi müşahidə edilir

Həyat tərzi və qidalanması

Bu nön kirpilər bütün tip çöllərdə yaşaya bilirlər. Tozağacı və qarışıq meşələrin ətraflarında belə yayılırlar. Ysş və cinsdən asılı olaraq kirpilərin qida arealı 90 - 420 ha arasında dəyişir. Daur kirpiləri daimi gizlənc yerlərinə sahib deyillər. Çiskinli havalarda gündüz radələrində belə onları görmək olur.

Qidalanmasında əsasən böcəklər (Düzqanadlılar) üstünlük təşkil edir. Üstəlik daur kirpisi kiçik məməlilər (Dağsiçanları, Ochotona), yumurta və quş balaları, ilanlar (Suilanı), qurbağa (Monqol qurbağası), giləmeyvə (İtburnu, Dovşanalması) .

Payızın sonlarına yaxın kirpilər qidalanmanı sürətləndirirlər. Erkəklər qışlamağa dekabrın ikinci və ya üçüncü yarısında, dişilər isə sentyabrın ortaları gedirlər. Qışlama 200-245 gün davam edir. Bu zaman onlar çəkilərinin 30 % itirirlər. Qışlamadan isə tamamən aprel ayında qayıdırlar.

Yayılması

Çütləşmə dövrü qışlamadan qayıdandan 10-15 gün sonra başlayır. Dişilər bala verməzdən əvvəl özlərinə yuva qazırlar. Bəzən isə digər məməlilərin yuvalarını genişləndirərək orada balalaylrlar. Tunelin uzunluğu 50—120 sm, eni 11—19 sm, hündürlüyü 7—12 sm-dir. Bslaların yerləşdiyi otaq isə 13-30 sm dərinlikdə yerləşir. Boğazlıq dövrü 37—40 gündür. Əsasən 1-8 arasında bala verə bilirlər. Yetkinlik dövrü 10-11 ayından başlayır. Orta ömür müddəti 4-6 ildir. Bənlənmə,şəraitində isə 7-8 il yaşaya bilirlər.

Papulyasiyanın qorunması

Zabaykalın Cənub-Şərq ərazilərində sayları 550-650 min olaraq qiymətləndirilir. Zabaykal diyarının çöl sahələrində 10 ha əraziyə 1-1,5 baş kirpi düşür.

Onların həyat tərzinə antropogen təsirlər yüksəkdir. Ziyanvericilərə qarşı istifadə edilən zəhərlər, kənd təsərrüfatı texnikalarından atılan tullantılar, meşə və çöl yanğınları, insanlar tərəfindən saxlanılan itlər bu növün mövcudluğuna maneədir. Hazırda yırtıcılar onların təbii sayına təsir edir. Belə ki, canavar, tülkü, çöl qartalı kimi yırtıcılar tərəfindən ovlanılırlar. 1970-1990-cu illər ərzində saylarında azalma müşahidə edilmişdir. Hazırda onların ən böyük papulyasiyası Monqolustanda yaşayır.

İstinadlar

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0
↑ Соколов В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Млекопитающие. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общей редакцией акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., 1984. — С. 32. — 10 000 экз.
↑ Hutterer, R. (2005). Wilson, D.E.; Reeder, D.M., eds. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 216. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
↑ Insectivore Specialist Group (1996). Mesechinus dauuricus. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006. www.iucnredlist.org. Retrieved on 12 May 2006. Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern

Mənbə

[_17834c1a04672968-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.

[_d84c74b98bfa7249-2] Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0

[3] Соколов В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Млекопитающие. Латинский, русский, английский, немецкий, французский. / под общей редакцией акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., 1984. — С. 32. — 10 000 экз.

[4] Hutterer, R. (2005). Wilson, D.E.; Reeder, D.M., eds. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 216. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.

[5] Insectivore Specialist Group (1996). Mesechinus dauuricus. 2006. IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2006. www.iucnredlist.org. Retrieved on 12 May 2006. Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]