De-Moyn

De-Moyn
	Şəhər
De-Moyn
	ing. Des Moines
Bayraq	Gerb
	41°35′27″ şm. e. 93°37′15″ q. u.HGYO
Ölkə	ABŞ;
Tabesində	Ştatın paytaxtı
Ştat	Ayova
Mer	Frenk Kouni
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1843
Sahəsi	213,9 km²
Mərkəzin hündürlüyü	213,9 m
İqlimi	mülayim kontinental
Saat qurşağı	UTC−6
Əhalisi
Əhalisi	203 433 nəfər (2010)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	+1 515
Poçt indeksi	50301-50340-50310
Digər
	dmgov.org
	Xəritəni göstər/gizlə De-Moyn De-Moyn
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

De-Moyn(ing. Des Moines) — ABŞ-ın Ayova ştatının inzibati mərkəzi və ən iri şəhəridir.Şəhər De-Moyn çayı sahilində, Rakkun çayının ona töküldüyü yerdədir.^[2]

Tarixi

1843-cü ildə hərbi post kimi əsası qoyulmuşdur. Adı çayın adından götürülmüşdür. 1851-ci ildən şəhərdir. 1857-ci ildən Ayova ştatının inzibati mərkəzidir.^[3]

Şəhər memarlığı

Şəhərin işgüzar mərkəzinin simasını göy dələnlər, o cümlədən “Ruan center”in 36 mərtəbəli binası (1974), 30 mərtəbəli“Mariott” hoteli (1981), “Principal Financial Group” şirkətinin mənzil-qərargahının 44 mərtəbəli binası (1990) müəyyən edir. Şəhərin işgüzar mərkəzinin ofis binalarını birləşdirən yerüstü keçidlərin ümumi uzunluğu 5 km-dən çoxdur.Tamaşa

müəssisələri mərkəzinin kompleksinə 4 konsert-idman zalı (1955,1985, 2004 və 2005), kütləvi kitabxananın yeni binası (2006, memar D. Çipperfild) daxildir.Ayova ştatının Kapitoli binası (1871–1896)memarlıq abidələrindəndir.^[3]

Təhsil və Mədəniyyət

Şəhər universitetləri:De-Moyn (1898-ci ildə kollec kimi yaradılmış, 1980-ci ildən universitet statusu alıb),Dreyk (1881), Yuxarı Ayova (1857), Uil -yam Pen (1873-ci ildə kollec kimi yaradılmış, 2000 ildən universitet statusu alıb); Qrand-Vyu kolleci (1896). Botanika Mərkəzi (1979),De-Moyn İncəsənət Mərkəzi (1945),De-Moyn fortu muzeyi (2004), Ayova ştatı elmin populyarlaşdırılması mərkəzi kompleksi (IMAX teatrı ilə, 2005;əsası NASA tərəfindən qoyulmuşdur).“KRNT Theatre”, Ayova rəqs teatrı.Hər il Ayova ştatı yarmarkası (1854 il -dən) və İncəsənət festivalı keçirilir.^[3]

İqtisadiyyat

ABŞ-nin Qarğıdalı qurşağının mərkəzi hissəsində kənd təssərrüfat rayonunun ticarət paylaşdırıcı və maliyyə mərkəzidir. Çoxlu sayda sığorta şirkətinin (De-Moynu “Qərbin Hart -fordu” adlandırırlar), o cümlədən “Principal Financial Group”, “EMC Insurance Group”, “Allied Insurance”, “Nationwide”, “AmerUS Group”, “American Republic Insurance Company”nin filial və mənzil qərargahları, həmçinin “ING Group” sığorta şirkətinin, “WellsFargo” bankının, “Citigroup” maliyyə şirkətinin, “Electronic Data Systems”şirkətinin (informasiya texnologiyaları

və s. sahələrdə konsultasiya xidmətləri)bölmələri De-Moynda yerləşir.De-Moyn müəssisələrində qarğıdalı yığan kombaynlar və s. istehsal edilir; “Fires to -ne Agricultural Tire Company” şirkətinin zavodu (kənd təssərrüfatı maşınları üçün şinlər), “Pioneer HiBred International” firmasının müəssisəsi (hibrid toxumlar) və s. fəaliyyət göstərir.^[3]

Nəqliyyat

Şəhər şəhərin mərkəzindən 6 kilometr cənub-qərbdə yerləşən Des Moines Beynəlxalq Hava Limanına (IATA: DSM, ICAO: KDSM) xidmət göstərir. Daimi sərnişin uçuşları bütün ABŞ hava limanlarına, eləcə də Cancun şəhərinə verilir. 2010-cu ildə sərnişin dövriyyəsi təxminən 900 min nəfər idi.

Sərnişin xidməti ilə ən yaxın dəmir yolu stansiyası Des Moinesdən 64 kilometr cənubda yerləşən Osceola şəhərində yerləşir.I-35 və I-80 dövlətlərarası magistral yolları şəhərdən keçir, eləcə də ABŞ 6, ABŞ 65 və ABŞ 69.

Şəhər və ətrafdakı kütləvi nəqliyyat təşkilatın fəaliyyət göstərdiyi 23 avtobus marşrutu ilə təmsil olunur (Des Moines Area Regional Transit). Şəhər şurası 2008-ci ildə 6 yüngül dəmir yolu xəttinin tikintisi planını təsdiqlədi, lakin iqtisadi çətinliklər səbəbindən, 2013-cü ilin fevral ayından etibarən, layihənin həyata keçirilməsindən və torpağın ayrılmasından kənara çıxmadı.

Des Moines, şəhər mərkəzində, 6 kilometrdən çox uzanan yüksəli səkilərin (Des Moines Skywalk Sistemi) sistemiylə tanınır.

Coğrafiya və İqlim

Şəhər Ayova ştatının mərkəzində De-Moyn çayı sahilində, Rakkun çayının ona töküldüyü ərazidə yerləşir.Şəhərin ərazisi əsasən düz, bir neçə incə təpələri ilə fərqlənir.

Şəhər mülayim-kontinental iqlim qurşağında yerləşir.Yaz isti və yağışlıdır, qış soyuqdur.

Qalereya

De-Moyn daşqını,1851
De-Moynun havadan görünüşü,2012
De-Moynun panoraması
1886-cı ildə tamamlanan Iowa State Capitol, beş qübbə, dörd kiçik qübbə ilə əhatə olunmuş mərkəzi bir qızıl qübbəyə sahib iki dövlət kapitolundan biridir.
Wells Fargo Arena