Dibbuk qutusu

Dibbuk qutusu (ivr. ‏קופסת דיבוק‏‎, Kufsat Dibbuk) – yəhudi folklorunda yer alan dibbuk fenomeni ilə əlaqəli əfsanəvi və eyni zamanda mistik obyekt. Onun hekayəsi qədim inancların mistik təsəvvürlərindən doğulmuşdur, lakin müasir dövrdə paranormal hadisələr və qorxu mədəniyyətinin mühüm simvoluna çevrilmişdir. Dibbukun özü – azad olunmamış və narahat ruhun bir insanın bədənini işğal etməsi anlayışı qədim yəhudi mədəniyyətinin qorxu və mənəvi sınaqlarla bağlı təsəvvürlərini əks etdirir. Bu mistik fenomenin təzahürü olan dibbuk qutusu ruhani aləmlə maddi dünya arasında bir keçid nöqtəsi kimi təsvir edilir.

Tarixi

Qutunun ilk xatırlanması 2001-ci ildə, ABŞ-də baş verir. Onlayn satış platformasında sadə bir əşya kimi təqdim edilən bu qutu onunla bağlı qeyri-adi hadisələr üzə çıxdıqca geniş marağa səbəb olur. Satıcının iddialarına görə, qutunun əvvəlki sahibi bu əşyanı əldə etdikdən sonra ard-arda izaholunmaz və qorxulu hadisələrlə üzləşmişdi. Qutunun içindəki qəribə əşyalar – şərab şüşəsi, qədim pul parçaları və qurumuş çiçəklər sanki başqa bir dövrə, başqa bir reallığa aid idi. Bu əşyalar qutunun mistik mahiyyətini daha da gücləndirərək onun ətrafında dolaşan qorxu dolu əhvalatların mərkəzinə çevrildi. Qutunun sahibinə təsiri isə daha dərin idi: xəstəliklər, psixoloji təzyiqlər və fiziki narahatlıqlar, sanki görünməz bir gücün varlığını sübut edirdi. Onun içindən yayılan qəribə qoxu və əşyaların izaholunmaz şəkildə hərəkət etməsi qutunu yalnız bir əfsanədən ibarət etmirdi, o, real və toxunula bilən bir kabusa çevrilirdi.

Mədəniyyətdə

Bu hadisələr təkcə fərdi qorxularla məhdudlaşmadı. Dibbuk qutusu qısa zamanda populyar mədəniyyətin maraq dairəsinə daxil oldu və kinorejissorların diqqətini çəkdi. 2012-ci ildə çəkilən "Lənətlənmiş mücrü" filmi ilə qutunun əfsanəsi daha geniş auditoriyaya yayıldı. Film onun mistik gücünü və gətirdiyi dəhşətləri təsvir etməklə yanaşı, qutunun folklor köklərini də müasir qorxu anlayışı ilə birləşdirdi. Bu mövzuya sonrakı illərdə çəkilən filmlərdə də tez-tez rast gəlindi. Hər dəfə dibbuk qutusu insan ruhunun qaranlıq tərəflərini, köhnə inancların nə qədər canlı və təsirli olduğunu xatırladan bir obraz kimi təqdim olundu.

Dibbuk qutusunun cazibəsi yalnız onun gətirdiyi qorxularda deyil, həm də yəhudi folklorunun dərinliklərindən gələn mənəvi təzadlarda gizlidir. Dibbuk, narahat ruhların, tamamlanmamış işlərin və keçmişin qaranlıq kölgələrinin bir təcəssümüdür. Qutu isə bu ruhları saxlayan bir həbsxana, eyni zamanda dünyaya keçid nöqtəsidir. Onun hekayəsi, insanın görünməz aləmlə qarşılaşmasında yaşadığı qorxu və heyrəti əks etdirir. Bu mistik əşya köhnə inancların modern dünyada necə yaşamağa davam etdiyini və qorxu ilə mistikanın necə bir-birinə qarışdığını göstərən güclü bir simvoldur.