Dilucu sərhəd keçid məntəqəsi
Dilucu sərhəd keçid məntəqəsi — Azərbaycan Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikasında yerləşən və Azərbaycan-Türkiyə sərhədi üzərində yaradılmış keçid məntəqəsi. Keçid məntəqəsinin digər tərəfi Türkiyə Respublikasının İğdır vilayətinin Aralıq ilçəsidir.
Dilucu sərhəd keçid məntəqəsi İğdır vilayətində mövcud olan 3 keçid məntəqəsindən biri olsa da, hal-hazırda fəaliyyət göstərən yeganə məntəqədir,[1] həmçinin bu məntəqə Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı yeganə sərhəd keçid nöqtəsidir.[2]
Məntəqə 24 saat fəaliyyət göstərir. Sədərək - Dilucu sərhəd keçid məntəqəsi vasitəsilə dünyanın 30-dan çox ölkəsi ilə ticarət əlaqəsi yaradılır. Bu məntəqənin də yardımı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının xarici ticarət dövriyyəsində əsas yeri Türkiyə tutur.[3]
Haqqında
redaktəYaradılması
redaktəKeçid məntəqəsi 28 may 1992-ci ildə Araz çayı üzərində "Ümid", "Həsrət" və ya "Könül" körpüsü də adlandırılan Sədərək-Dilucu körpüsü istifadəyə verildikdən sonra fəaliyyətə başlamışdır. Məntəqə Aralıq ilçə mərkəzinə 38 km, İğdır il mərkəzinə 85 km uzaqlıqda yerləşir və 36.857 m2'lik bir sahəyə sahibdir.[4]
Fəaliyyəti
redaktə2015-ci ildə məntəqə əsaslı təmir edilmişdir. təmirdən sonra məntəqədə piyadalar üçün 6 giriş və 3 çıxış yolu mövcuddur. Maşınlarla giriş-çıxış üçün isə ümumi olaraq 1 giriş-çıxış yolu vardır.[4][5] Təmirdən sonra açılış mərasimində çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının gömrük xidməti rəhbəri Asəf Məmmədov bildirmişdi ki, Sədərək-Dilucu körpüsü 28 may 1992-ci ildə açılmış, bundan sonra gömrük məsələlərinin təşkil edilməsi həm Naxçıvanın, həm də İğdır daxil olmaqla, Türkiyənin şərq vilayətlərinin iqtisadi vəziyyətinə müsbət təsir etmişdir.[5] Azərbaycan tərəfindən qarşılığı Sədərək sərhəd keçid məntəqəsi olan Dilucu sərhəd keçid məntəqəsi idxal-ixrac, transıt və piyada giriş-çıxış fəaliyyətindən başqa, 2009-cu ildən etibarən sərhəd ticarəti icazəsi də almışdır.[4][6]
22.05.1992 tarixli 92-3065 saylı valilik qərarı ilə yaradılan və eyni tarixdə birinci dərəcəli gömrük müdürlüyü olaraq fəaliyyətə başlayan Dilucu sərhəd keçid məntəqəsi və ya Dilucu Gömrük Müdürlüyü Gürbulaq Gömrük və Ticarət Bölgə Müdürlüyü olaraq işləməkdədir. Dilucu sərhəd məntəqəsindən keçidlərin hər hansısa ölçülərə tabe etdirilmədiyi 1992-1994-cü illərdə Naxçıvnla edilən neft ticarəti hər iki tərəfin iqtisadi vəziyyətinə müsbət təsir etmişdir. 1994-cü ildən etibarən isə məntəqədən keçid edən maşınların sayını azaltmaq üçün bir gün tək nömrəli, digər gün isə cüt nömrəli maşınların keçidinə icazə verilməsi sisteminə keçilmişdir.[4]
2015-ci ilin oktyabrın 19-da Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsi sədrinin birinci müavini, gömrük xidməti general-leytenantı Səfər Mehdiyev, Türkiyənin gömrük və ticarət naziri Cenap Aşçı, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri, gömrük xidməti general-leytenantı Asəf Məmmədov, Türkiyənin Borsalar Birliyinin sədri Rifat Hisarcıklıoğlu, İğdır valisi Davud Hanel və digər rəsmi şəxslər iştirak ilə əsaslı yenidənqurma işlərindən sonra açılış mərasimi olub.[7]
Gələcəkdə Qarsdan Dilucu keçid məntəqəsinə qədər dəmir yolunun çəkilməsi nəzərdə tutulur ki, bu da daha sonra yeddi kilometrlik Dilucu-Sədərək dəmir yolu hissəsinin tikintisindən sonra Naxçıvanla birləşəcək.[8]
Statistikalar
redaktəGöstəricilər belədir:[9]
| Keçid məntəqəsindən giriş-çıxış edən ümumi say (türk+xaricilər) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| İl | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 |
| Giriş | 327.722 | 336.858 | 282.732 | 426.766 | 478.569 |
| Çıxış | 323.140 | 336.912 | 275.265 | 413.837 | 456.045 |
| Keçid məntəqəsindən giriş-çıxış edən avtobus sayı | ||
|---|---|---|
| İl | 2008 | 2009 |
| Say | 15.017 | 10.241 |
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "Dilucu". www.igdir.gov.tr. 3 sentyabr 2011. 10 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.
- ↑ "Dilucu Sınır Kapısı". www.gtias.com.tr. 14 noyabr 2017 – 12 May 2023. 13 may 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.
- ↑ "Türkiyə-Azərbaycan arasındakı Dilucu sərhəd keçid məntəqəsinin açılışı olub". musavat.com. 24 oktyabr 2023. 2023-12-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.
- ↑ 1 2 3 4 Tutar, 2012. səh. 23
- ↑ 1 2 "Турция ввела в строй после реконструкции таможенный пропускной пункт Дилуджу на границе с Азербайджаном". interfax.az. 21 oktyabr 2015. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.[ölü keçid]
- ↑ "Türkiyənin Azərbaycanla yeganə gömrük qapısı - Dilucu sərhəd keçid məntəqəsinin açılışı olub". az.trend.az. 24 oktyabr 2015. 3 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.
- ↑ "Türkiyə- Azərbaycan arasında yeganə gömrük qapısı açıldı". qafqazinfo.az. 24 oktyabr 2015. 2017-07-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.
- ↑ "Kars-Nahçıvan Demiryolu Projesi ile ilgili fizibilite çalışmalarının sürdürülmesi kararı alındı". www.yenisafak.com. 14 iyun 2021. 31 dekabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 oktyabr 2023.
- ↑ Tutar, 2012. səh. 4, 23-25, 39
Mənbə
redaktə- Dr. Hüseyin Tutar. SINIR TİCARETİ VE SINIR KAPILARI: Sosyo-Ekonomik Bir Analiz Sorunlar ve Çözüm Önerileri (PDF). 2012. ISBN 978-605-63661-0-9.