Dovşanquyruğu gəvən

bitki növü

Dovşanquyruğu gəvən (lat. Astragalus lagopoides) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.

Dovşanquyruğu gəvən
Elmi təsnifat
Beynəlxalq elmi adı

Təbii yayılması

redaktə

Kiçik Qafqaz, Şimali və Qərbi Monqolustan, Kiçik Asiya, Türkiyə və Şimali İranda yayılmışdır. Buna bəzən "sarı akasiya" da deyilir. Gürcüstanda rast gəlinir.

Botaniki təsviri

redaktə

Hündürlüyü 30 sm-ə çatan kol və ya yarımkoldur. Qısa, hamar gövdəli, budaqları tikanlı, boz qabıqla örtülmüşdür. Yarpaqları cütlələkvari olub, 4-8 cüt yarpaqcıqlardan ibarətdir. Yarpaqcıqlar 10-35 mm uzunluqda, 5-13 mm enində, uzunsov-ellipsvari və ya tərs-yumurtavari, üstdən açıq yaşıldır. Yarpaqaltlıqları şişkin və ucu bizvari, odunlaşmışdır. Çiçəkləri sıx çiçək salxımında, 3-8 sm uzunluqda, çılpaq zoğların ucunda yerləşir. Çiçək oxu 19-21 sm uzunluqda olub, möhkəm, ağ, keçə tüklüdür. Kasacığı 13-17 mm, boruvari, sadə, ağ tükcüklüdür; dişcikləri 7-9 mm-dir. Yumurtalığı çılpaq və ya tüklüdür. Tacı ağ rəngli, diametri 2,8-4,5 sm, erkəkciyi 2-5 ədəddir. Paxlası xətvari-silindrik olmaqla, 3,5-6,5 sm uzunluqda, 3–5 mm enindədir. Toxumları yumurtavari, yastıdır. Aprel-iyun aylarında çiçəkləyir, meyvələri avqustda yetişir.

Ekologiyası

redaktə

Dağlarda, dağ otlaqlarında, dəniz səviyyəsindən 1200–2500 m hündürlükdə yayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması

redaktə

Naxçıvan dağlarının orta və yuxarı qurşaqlarında, quru, daşlı yamaclarda bitir. Tez böyüyən, quraqlığa davamlı, işıqsevən bitkidir.

İstifadəsi

redaktə

Yarpaqlarından göy rəng alınır, tərkibində 285-400 mq C vitamini, 18%-ə qədər şəkər vardır. Yaşıllaşdırmada istifadə edilməsi məqsədyönlüdür.

Sinonimləri

redaktə

Homotipik sinonimləri

redaktə
  • Astragalus lagurus Willd.
  • Tragacantha lagopoides (Lam.) Steven
  • Tragacantha lagurus Steven

Heterotipik sinonimləri

redaktə
  • Astragalus brachypodus Boiss.
  • Astragalus karsianus Bunge
  • Astragalus lagurus var. brachypodus Boiss.
  • Astragalus lagurus var. flavus Trautv.
  • Tragacantha brachypoda (Boiss.) Kuntze
  • Tragacantha karsiana (Bunge) Kuntze
  • Tragacantha xanthura Steven

İstinadlar

redaktə

Həmçinin bax

redaktə