Fərhad və Şirin (opera)
Fərhad və Şirin — 1910-cu ildə Aleksandr Oqenezaşvili və Mirzə Cəlal Yusifzadə tərəfindən Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poeması əsasında yazılmış və ilk dəfə 6 mart 1911-ci ildə Bakıda səhnələşdirilmiş Azərbaycandilli operadır.[1][2]
| Fərhad və Şirin | |
|---|---|
| Bəstəkar | Aleksandr Oqenezaşvili və Mirzə Cəlal Yusifzadə |
| Librettoçu | Mirzə Cəlal Yusifzadə |
| Dili | Azərbaycan dili |
| Süjet | Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poeması üzrə |
| Janr | Dram |
| Yaradılma tarixi | 1910 |
| Premyera |
6 mart 1911 Bakı |
Tarixi
redaktəOpera 1910-cu ildə Mirzə Cəlal Yusifzadə və tarzən Aleksandr Oqenezaşvili tərəfindən yazılmışdır[3]. Operanın librettosunda Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poeması əsasında çox qısa şəkildə Fərhadın macərası verilib.
Tarzən Aleksandr Oqenezaşvili operanın musiqi partiturasının direksion üsulda hazırlanmasında müəyyən işlər görmüşdür. 1911-ci il martın 6-da Mirzə Cəlal Yusifzadənin "Fərhad və Şirin" operası tamaşaçılara göstərilmişdir.
Məzmun
redaktəOperanın librettosu Mirzə Cəlal Yusifzadə tərəfindən "Mərhum Şeyx Nizaminin asari-nəzmiyyəsindən intixab və təlxis olunmuş bir hekayəyi aşiqanə əsəri" adı ilə yazılmış və 31 səhiəlik kitabça şəklində nəşr edilmişdir.[4]
Opera miladi 550-ci ildə Sasani hökmdarı Hörmüzün Xosrov adlı bir oğlunun doğulması, böyüməsi, məktəbdə necə tərbiyə və təhsil alması ilə başlayır. Xosrov böyüyüb ərsəyə çatdıqdan sonra nədimi və məhrəmi olan Şapur ona Qafqazdan, Dərbənddən, Ərmənzəmindən söz açır. Həmin ərazilərin hökmdarı olan Məhinbanudan, onun gözəllər-gözəli olan vəliəhdi Şirindən danışır. Şapur Şirinin camalını elə gözəl və hərtərəfli təsvir edir ki, şahzadə Xosrov ona qaibanə aşiq olur. Şapuru Məhinbanunun hüzuruna elçi göndərir. Şapurun köməyi ilə, Şirin və Xosrov görüşürlər.
Nizaminin əsərinə istinadla yazılmış librettoda Hörmüzün vəfatı, Bəhramın üsyanı, Xosrov və Bəhramın vuruşmaları ötəri verilir. Xosrovun Ruma gedib Məryəmlə evlənməsi, qaynatasının yardımı ilə yenidən Sasani taxt-tacını əldə etməsi, Şirinin Ərmənzəmindən Qəsri Şirinə gəlməsi yığcam şəkildə təsvir edilir.
Operada əsas hadisələr Şirinin Qəsri Şirinə gəlməsi və Fərhadla görüşməsi ilə başlayır. Şirinin Qəsri Şirində yaşadığı zaman təzə südə olan ehtiyacı, Fərhadın bu işi öhdəsinə götürməsi, nəhayət arxın qazılması ilə təzə südün birbaşa qəsrə gəlib çıxması da ixtisarla təsvir edilir.
Operada Xosrov və Fərhadın görüşü və sual-cavab səhnəsi qısa verilir. Xosrov Bisütunu yaracağı təqdirdə Şirini Fərhada verəcəyini vəd edir.
Cəlal Yusifzadənin yazdığı librettoda da Şirinlə Fərhad dağda görüşürlər. Yusifzadə operada Fərhadın ölümü hadisəsini eyniylə Nizaminin poemasındakı kimi təsvir edir. Şirin Fərhada yas saxlayır və bununla da opera bitir.[5]
İstinadlar
redaktə- ↑ Opera haqqında Arxivləşdirilib 2022-08-14 at the Wayback Machine, azerbaijans.com
- ↑ Azərbaycan operaları Arxivləşdirilib 2015-04-05 at the Wayback Machine, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
- ↑ Sarabski, Hüseynqulu. Köhnə Bakı (az.). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2019. 126.
- ↑ Cəlal Yusifzadə — Mərhum Şeyx Nizaminin asari-nəzmiyyəsindən intixab və təlxis olunmuş bir hekayəyi aşiqanə əsəri, Orucov qardaşları nəşriyyatı, Bakı, 1911
- ↑ Q. Beqdeli-Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mövzusu, Bakı, Elm, 1970, səh 341–344