Firudin xan Çərkəz
Firudun xan Çərkəz [q 1](vəfatı 1620/21) – I Şah Abbas dövründə (1588–1629) 1605/06-1620-ci illərdə Astrabad bəylərbəyi olan çərkəz əsilli Səfəvi məmuru və bir sərkərdə.
| Firudin xan Çərkəz | |
|---|---|
| 1605/1606 – 1620 | |
| Əvvəlki | Yusif xan |
| Sonrakı | Behbud xan Çərkəz |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XVI əsr |
| Vəfat tarixi | 1620/1621 |
| Uşağı | Behbud bəy Çərkəz |
| Rütbəsi | general |
Tərcümeyi-hal
redaktəFirudin gənc yaşda qaçırıldı və yeddi ildən çox əsirlikdə oldu.[1] Nəhayət, onu Səfəvi şahlıq sarayının adından fəaliyyət göstərən tacirlər qulam olaraq aldılar.[1] Bundan sonra o, şahın zirehini qoruyucu vəzifəsinə yüksəldi (qurçi-e zereh) və bununla da şah sarayı daxilində genişlənmiş qulamın (qolaman-e xasseye şarife) bir parçası oldu.[1]
1605-ci il oktyabrın sonlarında, 1603-1618-ci illər Osmanlı-Səfəvi müharibəsi dövründə, Azərbaycanda Osmanlılara qarşı ağır mübarizə dövründə Mokri qəbiləsindən bir kürd əsir I Şah Abbas öldürməyə cəhd etdi. [1] Lakin Firudin xan Çərkəz Şah Abbasın həyatını xilas etdi.[1] Cəsurluğuna görə mükafat olaraq Şah Abbas onu 1605-ci ilin dekabrında və ya 1606-cı ilin noyabr ayında Astrabad əyalətinin qubernatoru (bəylərbəyi) təyin etdi.[1][2] Səfəvilər dövrünün bir hissəsində, o cümlədən Firudin xan Çərkəzin vəzifəsi dövründə Astrabad əyaləti bugünkü Gülüstan, Simnan və Şimali Xorasan əyalətlərini əhatə edirdi.[1]
Firudinin qubernator kimi əsas vəzifəsi Astarabad əyalətinin Xarəzmdəki müxtəlif türkmən köçərilərindən, eləcə də Astarabad əyalətinin şimal ərazilərindəki yerli türkmənlərdən təhlükəsizliyini və qorunmasını təmin etmək idi. [1] Onlar ərazilərini genişləndirməyə və tez-tez basqınlar keçirməyə can atırdılar. Nəticədə vilayətin şimal ərazilərində bu köçərilərə qarşı bir neçə müharibə aparmalı oldu. [1] Firudinin başçılıq etdiyi bu uğurlu müharibələr (həmçinin erkən həyatının qısa bir dövrü) Məḥəmməd Tahir ibn Həsənin (Ḵādem-e Besṭāmi’) tərəfindən Fotuḥāt-e Fereyduniyeh əsərində təsvir edilmişdir.[1] Onu sonra Behbud xan Çərkəz bəylərbəyi vəzifəsində əvəzlədi.[2][q 2]
Qeydlər
redaktə- ↑ Həmçinin "Faridun" və ya "Feridun" yazıldılıb.
- ↑ Encyclopaedia Iranicaya görə Firudin xan Çərkəz saray məmuru idi. Bununla birlikdə, Vilyam Flura görə, onun sələfi Behbud bəy Çərkəz onun oğlu idi, bu səbəbdən onun saray məmuru olmasını təbii olaraq mümkünsüz edirdi.
İstinadlar
redaktəMənbələr
redaktə- Floor, Willem M. Titles and Emoluments in Safavid Iran: A Third Manual of Safavid Administration, by Mirza Naqi Nasiri. Washington, DC: Mage Publishers. 2008. ISBN 978-1933823232.
- Ghereghlou, Kioumars. ḴĀDEM-E BESṬĀMI // Encyclopaedia Iranica, Vol. XV, Fasc. 3. 2009. 325–326.