Geoiqtisadiyyat

Geoiqtisadiyyat (ing. geoeconomics) — müəyyən bir ölkənin iqtisadi vəziyyətini müxtəlif göstəricilərə — coğrafi mövqeyinə, tarixi inkişafına, mədəniyyətinə əsaslanaraq öyrənən elm. Bu elm ölkələrin iqtisadi inkişaf səviyyəsini və dünya siyasətində yerini müəyyən edir. O, digər ictimai və ictimai elmlərlə sıx bağlıdır, ona görə də geosiyasət və qloballaşmanın öyrənilməsinə toxunur.

Siyasi strategiya kimi geoiqtisadiyyat — dövlətin iqtisadi qüdrəti nöqteyi-nəzərindən təsirini artırmaq strategiyasını işləyib hazırlayan və xarici siyasət məqsədlərinə, qlobal və ya regional gücə iqtisadi vasitələrlə nail olunmasını təmin edən yeni geosiyasətdir (geosiyasi iqtisadiyyat).

Geoiqtisadiyyat siyasət kimi

Geoiqtisadiyyat resursların və dünya gəlirlərinin yenidən bölüşdürülməsi siyasətidir. Əsas izafi gəlirləri (sərhəd enerjisi rentası) iqtisadi cəhətdən ən inkişaf etmiş ölkələr alır.

Geoiqtisadiyyat mondialist geosiyasət növü hesab edilə bilər. Lakin o, dövlətin yalnız iqtisadi inkişaf səviyyəsini nəzərə alır, dövlətçilik, millilik, ərazi xüsusiyyətləri anlayışları ikinci plana salınır.

Geoiqtisadi siyasət ölkənin iqtisadi qüdrətini artırmaqla hakimiyyət qazanmağa yönəlib, onun bütün hərəkətləri digər ölkələrlə əlaqələrdən iqtisadi fayda əldə etməyə yönəldilməlidir. Bundan əlavə, bu siyasət iqtisadi cəhətdən zəif olan dövlətlərin daha güclü dövlətlərdən asılılığının yaradılması ilə xarakterizə olunur ki, sonuncuların mövqelərinin möhkəmlənməsini təmin etsinlər.

Bu tip siyasət iki komponentdən ibarət olan geoiqtisadi rəqabət anlayışı ilə ayrılmaz şəkildə bağlıdır. Tətbiq olunan geosiyasət iki növ proteksionizmin — "müdafiə" və "hücum" birləşməsini əhatə edir. Birinci halda, dövlət öz daxili bazarında istehsalçılar arasında rəqabəti boğur və müxtəlif sənaye sahələrinin mümkün qədər sürətlə inkişafına kömək edir. Belə hazırlıqdan sonra o, "hücumedici" rəqabətə keçir, bu zaman əksinə, rəqabəti artırır və eyni zamanda ayrı-ayrı istehsalçıları seçici şəkildə dəstəkləyir. İkinci növ proteksionizm də "effektiv" adlanır və başqa şeylərlə yanaşı, belə bir siyasət dövlətin öz milli sənayelərinin inkişafını təmin etməkdən ibarətdir.