Georgi Axvlediani
Georgi Saridanoviç Axvlediani (gürc. გიორგი სარიდანის ძე ახვლედიანი13 aprel 1887[1] — 7 iyul 1973) — gürcü dilçi, Gürcüstan SSR Elmlər Akademiyasının akademiki.
| Georgi Axvlediani | |
|---|---|
| გიორგი სარიდანის ძე ახვლედიანი | |
| Doğum tarixi | 13 aprel 1887 |
| Vəfat tarixi | 7 iyul 1973 (86 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | linqvistika, loqopediya |
| Elmi dərəcəsi | filologiya elmləri doktoru |
| İş yeri | |
| Alma-mater |
Sankt-Peterburq İmperator Universiteti Xarkov İmperator Universiteti |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
     |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəGeorgi Axvlediani 13 aprel 1887-ci ildə Kutaisi (Qərbi Gürcüstan) yaxınlığındakı Derçi kəndində anadan olmuşdur. 1910-cu ildə Xarkov Universitetinin tarix-filologiya fakültəsinin slavyan-rus şöbəsinə daxil olur. İmperator Xarkov Universitetini, sonra Petroqrad Universitetini bitirir.[2]
1918-ci ildə Gürcüstan Universitetinin qurulması ilə əlaqədar olaraq Tiflisə qayıdır, "Gürcüstan Universiteti Cəmiyyəti" nin akademik komissiyasında iştirak edir. 1918-ci ildə Gürcüstan Universitetinin qurulması ilə əlaqədar olaraq Tiflisə qayıtdı, "Gürcüstan Universiteti Cəmiyyəti" nin akademik komissiyasında iştirak etdi. Tbilisi Dövlət Universitetinin qurucularından biri olur (1918).
1939-cu ildən SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü olur.
1941-ci ildə Gürcüstan SSR Elmlər Akademiyası qurulduqda onun həqiqi üzvü seçildi.
Böyük Vətən müharibəsi illərində orduda xidmət göstərmiş yaralılarda meydana gələn nitq qüsurlarını düzəltmək üçün xidmət göstərən bir qrupa rəhbərlik edir.
1951-ci ildə J. Qoqebaşvili adına Tbilisi adına Elmi Tədqiqat Pedaqoji İnstitutunun danışma terapiyası sektoruna rəhbərlik edir. "Bilik" cəmiyyətinin Gürcüstan şöbəsinin sədri və Gürcüstan dil cəmiyyətinin sədri idi.
Georgi Axvlediani 7 iyul 1973-cü ildə Tiflisdə vəfat edir, şəhərin küçələrindən birinə onun adı verilib.
Dilçiliyin inkişafı və loqopediyaya verdiyi töhfələr
redaktəG. Axvlediani dilçilik sahəsində bir çox fundamental əsərlərin müəllifidir. Hind-İran dilləri onun fəaliyyət sahələrindən biri idi. Bu sahədə osetin dilini, kartvelyan və Dağ Qafqaz dillərinin fonetikasını öyrəndi. Ümumi dilçilik (fonem nəzəriyyəsi, fonoloji sintaqmatika problemləri, eksperimental fonetika məsələləri) sahəsində tədqiqatlar aparıb. Danışıq terapiyası nəzəriyyəsi və praktikası ilə bağlı suallar üzərində çalışmışdır. Danışıq pozğunluqlarının mahiyyətini öyrənərkən Georgi Axvlediani fonetikaya xüsusi yer ayırdı. Əsərlərindən birində yazırdı: "Danışıq terapiyası bir sıra elmi fənlərlə yaxından əlaqəlidir, lakin ən çox fonetikaya aiddir; onların tədqiqat obyektləri eynidir — sosial cəhətdən əhəmiyyətli artikulyasiya hərəkətləri, artikulyasiya səsləri, lakin hər biri; fonetika və danışıq terapiyası bu obyekti fərqli baxımdan və fərqli məqsədlə araşdırır".
Georgi Axvledianinin rəhbərliyi altında danışıq terapiyası nəzəriyyəsi və praktikası ilə bağlı bir sıra tədqiqatlar aparılmışdır. Bu tədqiqatlar arasında: "Kəkələmənin tipologiyası", "Danışıq pozğunluqlarının qarşısının alınması", "Nitq pozğunluqları və onların düzəldilməsi", "Siqmatizm və onun düzəlişləri", "Gürcü məktəblilərinin tələffüzünün dezavantajları", "Səslərin kollektiv korreksiyası", "Yazı, tələffüz çatışmazlığı olan uşaqların xüsusiyyətləri "," Gürcüstanda danışıq terapiyası işinin tarixi "," Danışıq terapiyası işində didaktik oyunlar-məşqlər " vardır. Georgi Axvlediani bir çox gürcü loqopedinin fəaliyyət göstərdiyi elmi məktəb yaratdı (N. Asambadze, A. Kayşauri, Z. Qabaşvili, T. Peradze, A. Kelbakiani).
Əsərləri
redaktə- Ахвледиани Г. С. Основы общей фонетики. — Тбилиси, 1949.
- Ахвледиани Г. С. Сборник избранных работ по осетинскому языку. — Тбилиси, 1960.
İstinadlar
redaktə- ↑ Георгий Ахвледиани (1887–1973). Биобиблиография, Тбилиси, 1978 Arxiv surəti 21 iyul 2011 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2011-07-21 at the Wayback Machine на сайте Национальной академии наук Грузии
- ↑ "Tbilisi State University Celebrates 100 Years Anniversary". 2019-03-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-13.
Mənbə
redaktə- Перадзе Т. Г. С. Ахвледиани и грузинская логопедия // Дефектология. — 1981. — № 6. — С. 81.
Xarici keçidlər
redaktə- Georgi Axvlediani // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- Axlediani (1887–1973). Həyatı, Tbilisi, 1978 Gürcüstan Elmlər Akademiyasının saytında (rus.)