Həmişəyaşıl şümşad

Həmişəyaşıl şümşad (lat. Buxus sempervirens) — bitkilər aləminin şümşadçiçəklilər dəstəsinin şümşadkimilər fəsiləsinin şümşad cinsinə aid bitki növü.

Həmişəyaşıl şümşad
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Dəstə: Şümşadçiçəklilər Fəsilə: Şümşadkimilər Cins: Şümşad Növ: Həmişəyaşıl şümşad
Beynəlxalq elmi adı
Buxus sempervirens L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   501097 NCBI   4002 EOL   489681

Təbii yayılması

Qərbi Əlcəzairdə, Şimali və Şərqi İspaniyada, Cənubi və Mərkəzi Fransada, İsveçrədə və Kiçik Asiyada təbii halda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

6–10 m hündürlüyə çatan ağac və ya koldur. Qabığı bozumtul-sarı, hamar, yaşlı gövdələrdə isə xırda çatlıdır. Yarpaqların hər iki tərəfi tükcüklü, 1,5-3 sm uzunluğunda, 0,5-1,0 sm enində olub, uzunsov yumurtavari, ellipsvari, rombvari və ya dəyirmi formalıdır. Üst tərəfdən tünd-yaşıl, parlaq, altdan çox açıq rəngli və qısa saplaqlıdır. Mart ayında çiçəkləyir. Çiçəkləri qoltuq çiçək qrupunda yerləşmişdir. Dişicik çiçək qrupunda təkdir, bəzi hallarda inkişaf etmir. Erkək çiçəklərdə çiçəkyanlığının xarici yarpaqcığı çox batıqdır. Daxili yarpaqcıq 2-2,5 mm uzunluğundadır. Erkəkciyi çiçəkyanlığının daxili yarpaqcığından 1,5-2 dəfə böyükdür. Mart ayında çiçəkləyir, meyvəsi iyulda yetişir. Qutucuq meyvəsi 5–10 mm uzunluğunda, 5–6 mm enində olub, yumurtavari-kürəşəkillidir.

Ekologiyası

Mülayim iqlim zonalarında, quru yerlərdə, qarışıq meşələrdə, əhəngli torpaqlarda yayılmışdır.

Azərbaycanda yayılması

Təbii halda cənub bölgəsində, Gəncədə, Göygöldə, Bakıda bağ və parklarda rast gəlinir.

İstifadəsi

Müxtəlif fiqurların, yaşıl çəpərlərin, bordürlərin və s. düzəldilməsində istifadə olunur.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

• Buxus angustifolia Mill.
• Buxus arborescens Mill.
• Buxus arborescens var. angustifolia (Mill.) Weston
• Buxus arborescens var. argenteovariegata Weston
• Buxus arborescens var. aureolimbo Weston
• Buxus arborescens var. aureovariegata Weston
• Buxus argentea Steud.
• Buxus aurea Steud.
• Buxus caucasica K.Koch
• Buxus colchica Pojark.
• Buxus crispa K.Koch
• Buxus cucullata K.Koch
• Buxus elegantissima K.Koch
• Buxus fruticosa Borkh.
• Buxus handsworthii K.Koch
• Buxus hyrcana Pojark.
• Buxus marginata Steud.
• Buxus mucronata Baill.
• Buxus myrtifolia Lam.
• Buxus rosmarinifolia Baill.
• Buxus salicifolia K.Koch
• Buxus sempervirens var. angustifolia (Mill.) Gray
• Buxus sempervirens f. angustifolia (Mill.) Rehder
• Buxus sempervirens var. arborescens L.
• Buxus sempervirens f. argenteovariegata (Weston) Schelle
• Buxus sempervirens f. aureovariegata (Weston) Schelle
• Buxus sempervirens f. bullata (G.Kirchn.) Rehder
• Buxus sempervirens var. bullata G.Kirchn.
• Buxus sempervirens var. emarginata Sennen
• Buxus sempervirens var. fruticosa Gaudin
• Buxus sempervirens var. glauca G.Kirchn.
• Buxus sempervirens f. glauca (G.Kirchn.) Rehder
• Buxus sempervirens var. grandifolia Müll.Arg.
• Buxus sempervirens f. handsworthiensis (Dallim.) Rehder
• Buxus sempervirens var. handsworthiensis Dallim.
• Buxus sempervirens var. humilis Mérat
• Buxus sempervirens subsp. hyrcana (Pojark.) Takht.
• Buxus sempervirens f. latifolia Sennen & Elías
• Buxus sempervirens f. macrocarpa Sennen
• Buxus sempervirens f. marginata (Loudon) Rehder
• Buxus sempervirens var. marginata Loudon
• Buxus sempervirens f. microrrhina Cuatrec.
• Buxus sempervirens f. myrtifolia (Lam.) C.K.Schneid.
• Buxus sempervirens var. myrtifolia (Lam.) Loudon
• Buxus sempervirens var. pendula C.Pynaert
• Buxus sempervirens f. pendula (C.Pynaert) Rehder
• Buxus sempervirens var. pendula-variegata C.Pynaert
• Buxus sempervirens var. prostrata Dallim.
• Buxus sempervirens f. prostrata (Dallim.) Rehder
• Buxus sempervirens var. putata Gaudin
• Buxus sempervirens pyramidalis Simon-Louis
• Buxus sempervirens f. pyramidalis (Simon-Louis) Rehder
• Buxus sempervirens var. rosmarinifolium Baill.
• Buxus sempervirens f. rosmarinifolium (Baill.) C.K.Schneid.
• Buxus sempervirens f. rotundifolia (Baill.) Schelle
• Buxus sempervirens var. rotundifolia Baill.
• Buxus sempervirens var. subfrtuticosa Gray
• Buxus sempervirens var. suffruticosa L.
• Buxus sempervirens f. suffruticosa (L.) Rehder
• Buxus suffruticosa Mill.
• Buxus tenuifolia Baill.
• Buxus variegata Steud.
• Buxus vulgaris Bubani