Holt-Orama sindromu
Holt-Orama sindromu, ürək-əl sindromu (ing. Holt-Oram syndrome, Heart and Hand syndrome) olaraq da tanınır. Bu sindrom yuxarı ətrafların və ürəyin inkişafına təsir edən irsi genetik xəstəlikdir. TBX5 genində əmələ gəlmiş qüsurdan qaynaqlanır. Xəstəliyin rast gəlinmə ehtimalı 1:100.000-dir. Bu halların 60% -i ailədə qeydə alınır.[2][3][4][5][6] Kişilər və qadınlar arasında sindromun rast gəlinmə tezliyi eynidir. Sindrom 1960-cı ildə Meri Holt və Samuel Oramın şərəfinə adlandırılmışdır.[7]
| Holt-Oram sindromu | |
|---|---|
| XBT-10 | Q |
| XBT-10-KM | Q87.2 |
| XBT-9-KM | 759.89[1] |
| OMIM | 142900 |
| DiseasesDB | 5988 |
| eMedicine | med/2940 |
| MeSH | C535326, C535326 |
Fenotipik əlamətlər
redaktəHolt-Orama sindromlu xəstələrin 50–95%-də anadangəlmə ürək qüsurları, kiçik anomaliyalar və yuxarı ətrafların qüsurları müşahidə edilir.[4]
- Üst ekstremitələrin qüsurları
Üst ekstremitələrin qüsurları müxtəlifdir və aşağıdakı anomaliyaları özündə cəmləşdirir:
- fokomeli sindromu;
- Baş barmağın olmaması;
- Uzun baş barmaq;
- Qolun ön hissəsində sümüklərin qismən və ya tam olmaması;
- İnkişaf etməmiş çiyin və ya körpücük sümüyü və ya kürək sümüyü anomaliyaları;
- Birləşdirici toxuma displaziyası.
Skelet anomaliyalarına yuxarı ətrafların birində və yaxud hər ikisində rast gəlmək mümkündür. Skelet anomaliyaları yuxarı ətrafların hər ikisində müşahidə edildikdə, adətən, sağ tərəf sol tərəfə nisbətən daha çox təsirlənmiş olur.[5][8]
- Ürək qüsurları
Bu sindrom zamanı ən çox rast gəlinən ürək qüsurları aşağıdakılardır:
- Qulaqcıqlararası çəpərin qüsuru (44,4%);
- Mədəciklərarası çəpərin qüsuru (29,4%);
- Atrioventrikulyar kanal;
- Fallo tetradası;
- Hipoplastik sol ürək sindromu;
- Aortanın koarktasiyası.
Ürək qüsurları ilə yanaşı, xəstələrin 40% -ində anadangəlmə və ya qazanılmış ürək ritm pozğunluqları da müşahidə edilir. Xəstələrdə sinus bradikardiyası və sağ budaq blokadasına da rast gəlinə bilər.[3]
Patogenez
redaktəHolt-Orama sindromu (əl-ürək sindromu) onurğalılarda doğuşdan əvvəl ürəyin və yuxarı ətrafların yaradılması və inkişafında mühüm rol oynayan TBX5 genindəki qüsurlu mutasiyalar nəticəsində yaranır.[3][5]
Holt-Orama sindromunun yaranması üçün gendə 70-dən çox mutasiyanın olması kifayətdir. Bu mutasiyaların çoxu TBox5 zülalının istehsalına mane olur, digərləri isə zülal yaratmaq üçün istifadə olunan amin turşularını dəyişdirir. Bu zülal DNT-nin müəyyən hissələrinə bağlanaraq digər genlərin ifadəsini tənzimləyir. Amin turşusu dəyişiklikləri genin fəaliyyətinə və onun DNT ilə normal əlaqə saxlamasına mane olur.[9]
Diaqnozu
redaktəHolt-Orama sindromu aşağıdakı simptomların olması ilə müəyyən edilə bilər:
- Əl sümüklərinin anomaliyaları;
- Anadangəlmə ürək qüsurları;
- Holt-Orama sindromunun ailədə kimdəsə olması, ona meyillilik.
Bəzi hallarda sümük anomaliyaları çox az nəzərə çarpır. Belə hallarda sümüklər rentgen şüaları vasitəsilə təkrar yoxlanılır. Bu yoxlanışdan sonra da diaqnoz qoymaq üçün kifayət qədər nəticə əldə edilmədikdə isə insan gen mutasiyaları üçün genetik testlərdən keçmək tələb olunur.[6]
Müalicəsi
redaktəÜrək qüsurları əsasən antiaritmik preparatlardan istifadə etməklə, farmakoloji yolla müalicə olunur. Ciddi qüsurları olan insalar üçün isə cərrahi müdaxilə tələb olunur. Ağır ürək blokadası olan xəstələrdə elektrokardiostimulyatorun implantasiyası tətbiq edilir.[6] Qol sümüklərinin ağır anormallıqlarının müalicəsi yalnız cərrahiyyə yolu ilə mümkündür. Belə ki, bu zaman əsasən protezlərin quraşdırılması üsulundan istifadə edilir.[6] Kiçik qüsurları olan xəstələrə isə xüsusi fizioterapiyalar və erqoterapiyalar təyin edilir.
İstinadlar
redaktə- ↑ Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- ↑ Цимбалиста О.л, Фоменко Н.н, Мельник Т.м, Шустакевич Е.д, Царук Л.я. Синдром Холт — Орама // Здоровье ребенка (6). 2010. 89–91. ISSN 2224-0551. 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 Сойнов Илья Александрович, Дульцева Дарья Анатольевна, Лейкехман Анастасия Владиславовна, Архипов Алексей Николаевич. МНОЖЕСТВЕННЫЕ МАЛЬФОРМАЦИИ СЕРДЦА У ПАЦИЕНТА С СИНДРОМОМ ХОЛТА-ОРАМА // Российский вестник перинатологии и педиатрии . 65 (5). 2020. 83–86. ISSN 1027-4065. 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Комолкин Игорь Александрович, Афанасьев Ардан Петрович, Щеголев Дмитрий Владимирович. Роль наследственности в происхождении врожденных деформаций грудной клетки (обзор литературы) // Гений ортопедии (2). 2012. 152–156. ISSN 1028-4427. 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 "Holt-Oram syndrome: MedlinePlus Genetics". medlineplus.gov (ingilis). 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-05.
- ↑ 1 2 3 4 Deborah A. McDermott, Jamie C. Fong, Craig T. Basson. Holt-Oram Syndrome // GeneReviews®. Margaret P. Adam, Holly H. Ardinger, Roberta A. Pagon, Stephanie E. Wallace, Lora JH Bean, Ghayda Mirzaa, Anne Amemiya. Seattle (WA): University of Washington, Seattle. 1993. 2021-08-27 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Mary Holt, Samuel Oram. FAMILIAL HEART DISEASE WITH SKELETAL MALFORMATIONS // Heart . 22 (ingilis) (2). 1960-04-01. 236–242. doi:10.1136/hrt.22.2.236. ISSN 1468-201X 1355-6037, 1468-201X (#bad_issn). 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Стрельцова Елена Викторовна, Калмыкова Ангелина Станиславовна. Семейный анализ фенотипических признаков синдрома дисплазии соединительной ткани // Медицинский вестник Северного Кавказа . 21 (1). 2011. 36–39. ISSN 2073-8137. 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "TBX5 gene: MedlinePlus Genetics". medlineplus.gov (ingilis). 2021-08-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-05.