I Baronlar müharibəsi

I Baronlar müharibəsi
I Baronlar müharibəsi
	XIV əsrə aid rəsm
Tarix	1215 - 1217
Yeri	İngiltərə əraziləri
Nəticəsi	Fransız hücumunun qarşısı alındı. Müharibənin sonunda hakimiyyətə gələn yeni kral baronların bir sıra imtiyazlarını tanıdı.
Münaqişə tərəfləri
İngiltərə krallığı	Fransa krallığı
Komandan(lar)
Hubert de Burq; Uliyam Marşal	Robert Fitzalker; Şahzadə Luis

I Baronlar müharibəsi — 1215–1217-ci illərdə İngiltərə krallığında baş vermiş vətəndaş müharibəsi. Robert Fitzalker rəhbərliyində ingilis baronlar, fransız kralı Şahzadə Luislə gizli razılığa gəldilər. Anlaşmaya əsasən ingilis kralı Con devrilməli, əvəzinə baronlara və fransızlara tabe olan kral hakimiyyətə gətirilməli idi. 2 il davam edən müharibənin əvvəlində tərəflər arasında, Magna Karta adlı sülh müqaviləsi imzalanmışdır. Müqavilədə olan bəndlər ingilisləri, fransız ağalığı altına salırdı. Bu səbəbdən kral müqaviləni qəbul etməmişdir. Bununla 1215–1217-ci illəri əhatə edən I Baronlar müharibəsi başlamışdır.

Müharibədən əvvəl

Magna Karta

İngiltərə kralı Con hakimiyyətin idarə edilməsində böyük narazılığılara səbəb olurdu. Baronlar kralın siyasətinə qarşı olan əsas siyasi qüvvə hesab olunurdu. 1215-ci ilin 15 iyun tarixində, baronlar tərəfindən müqavilə hazırlandı. Müqavilədə kralın hüquqları azaldılır, ölkədə fransız ağalığı təmin olunur və baronlara geniş sərbəstliklər verilirdi. Həmin tarixində kral təziq altında, müqaviləyə kral möhrünü vurmalı olur. Müqavilənin imzalanmasından 3 gün sonra baronlara, krala sədaqət andı içirlər. Kralla baronlar arasında imzalanmış müqavilə, Magna Karta adlandır. Magna Kartada, kralın bir çox hüquqlarının əlindən alınaraq, baronlara verilməsi acıq, şəkildə göstərilmişdir. Magna Karta müqaviləsinin 61-ci maddəsində, kral tərəfindən qəbul edilən istənilən qanunun veto edilməsi üçün 25 baronun razılığının tələb edilməsi barədə bənd yer almışdı.^[1] Bu maddə bir daha müqavilənin kral hakimiyyətini formallaşdırdığını göstərirdi. 1215-ci ilin yaz aylarında tərəflər arasında danışıqlar aparılsada, nəticə əldə edilməmiş və müharibə başlamışdır.

Hadisələrin sonrakı inkişafı

1215–1216-cı illərdə kral Conun yürüşləri

Magna Karta müqaviləsində olan anlaşılmazlıqlar qısa zamanda tərəflər arasında vətəndaş müharibəsinin başlanmasına səbəb oldu. İngilis baronlar, kralı hakimiyyətdən devirmək və taxtı ələ keçirmək üçün, fransız şahzadəsi Luisə müraciət etdilər. Luis həmin dövrdə kral II Filipdən sonra taxta ən real namizəd hesab olunurdu. Bununla yanaşı, Luis İngiltərə kralı II Henrinin yaxın qohumu sayılırdı. İngiltərənin Normandlar tərəfindən istila edilməsindən 150 ilə yaxın müddət keçdiyindən Fransa və İngiltərə arasında olan münasibətlər elədə gərgin deyildi. Fransa şahzadəsi Luis 1215-ci ilin noyabr ayında, baronlara dəstək olmaq məqsədilə İngiltərəyə cəngavərlər göndərdi. Fransa kralı olan atası və həmin dövrdə Roma papası olan III İnokentinin məsləhətlərinə baxmayaraq, Luis İngiltərənin işğal edilməsi üçün plan hazırlayırdı. Məqsəd İngiltərə krallığını Fransadan aslı vəziyyətə salmaqdan ibarət idi. 1216-cı ilin may ayında, Şahzadə Luis donaması ilə birlikdə, Kent şəhəri yaxınlığında sahilə çıxdı.

İngiltərə taxtına qarşı böyük təhlükənin yaranmasına baxmayaraq, Kral Con Saksonların paytaxtı Vincester şəhəri istiqamətində geri cəkildi. Kralın geri cəkilməsi səbəbindən, Şahzadə Luis ciddi müqavimətə rast gəlmədən, London şəhərini zəbt etdi. Londonda təşkil olunmuş mərasimdə Luis özünü kral elan edir. Ölkənin dörd bir tərəfindən tac qoyma mərasiminə gələn baronlar və zadəganlar, yeni krala qarşı sədaqət andı içdilər. Taxdan salınmış Con, baş verənləri müşahidə edirdi. O, baronlara və Luisə qarşı hər hansısa müharibənin başlayacağı halda, məğlub olma ehtimalının yüksək olduğunu anlayırdı. Bu səbəbdən Con tez-tez mövqe dəyişdirir və getdikcə ölkənin şimal hissəsinə çəkilirdi. 14 iyun tarixində, Luis keçmiş kralın gizləndiyi Vincester şəhərinə hücum edir. Hücumdan bir neçə saat əvvəl, Con şəhərin boşaldılması və birliklərin şimala çəkilməsi barədə əmr verir. Luis şəhəri heç bir müqavimətə rast gəlmədən zəbt edir. Bununla İngiltərənin yarısından çoxu Luisin nəzarəti altına keçir.

Dover döyüşü

İngiltərənin işğal olunmasında oğlunun böyük uğur əldə etdiyini görən Fransa kral II Filip oğlu Luisə İngiltərədə tam ağalığa nail olmaq üçün Dover liman şəhərinin zəbt edilməsinin vacibliyini xatırladır. Luis Kent əyalətinin Kanterburi və Rokestr kimi şəhərlərini işğal etsə də, Kentin mərkəzi şəhəri olan Doveri hələ işğal edilməmişdi.

İstinadlar

↑ Magna Karta müqaviləsinin 61-ci maddəsi:
Since, moreover, for God and the amendment of our kingdom and for the better allaying of the quarrel that has arisen between us and our barons, we have granted all these concessions, desirous that they should enjoy them in complete and firm endurance for ever, we give and grant to them the underwritten security, namely, that the barons choose five-and-twenty barons of the kingdom, whomsoever they will, who shall be bound with all their might, to observe and hold, and cause to be observed, the peace and liberties we have granted and confirmed to them by this our present Charter, so that if we, or our justiciar, or our bailiffs or any one of our officers, shall in anything be at fault toward any one, or shall have broken any one of the articles of the peace or of this security, and the offense be notified to four barons of the foresaid five-and-twenty, the said four barons shall repair to us (or our justiciar, if we are out of the realm) and, laying the transgression before us, petition to have that transgression redressed without delay. And if we shall not have corrected the transgression (or, in the event of our being out of the realm, if our justiciar shall not have corrected it) within forty days, reckoning from the time it has been intimated to us (or to our justiciar, if we should be out of the realm), the four barons aforesaid shall refer that matter to the rest of the five-and-twenty barons, and those five-and-twenty barons shall, together with the community of the whole land, distrain and distress us in all possible ways, namely, by seizing our castles, lands, possessions, and in any other way they can, until redress has been obtained as they deem fit, saving harmless our own person, and the persons of our queen and children; and when redress has been obtained, they shall resume their old relations toward us. And let whoever in the country desires it, swear to obey the orders of the said five-and-twenty barons for the execution of all the aforesaid matters, and along with them, to molest us to the utmost of his power; and we publicly and freely grant leave to every one who wishes to swear, and we shall never forbid any one to swear. All those, moreover, in the land who of themselves and of their own accord are unwilling to swear to the twenty-five to help them in constraining and molesting us, we shall by our command compel the same to swear to the effect foresaid. And if any one of the five-and-twenty barons shall have died or departed from the land, or be incapacitated in any other manner which would prevent the foresaid provisions being carried out, those of the said twenty-five barons who are left shall choose another in his place according to their own judgment, and he shall be sworn in the same way as the others. Further, in all matters, the execution of which is intrusted to these twenty-five barons, if perchance these twenty-five are present and disagree about anything, or if some of them, after being summoned, are unwilling or unable to be present, that which the majority of those present ordain or command shall be held as fixed and established, exactly as if the whole twenty-five had concurred in this; and the said twenty-five shall swear that they will faithfully observe all that is aforesaid, and cause it to be observed with all their might. And we shall procure nothing from any one, directly or indirectly, whereby any part of these concessions and liberties might be revoked or diminished; and if any such thing has been procured, let it be void and null, and we shall never use it personally or by another.

[1] Magna Karta müqaviləsinin 61-ci maddəsi:
Since, moreover, for God and the amendment of our kingdom and for the better allaying of the quarrel that has arisen between us and our barons, we have granted all these concessions, desirous that they should enjoy them in complete and firm endurance for ever, we give and grant to them the underwritten security, namely, that the barons choose five-and-twenty barons of the kingdom, whomsoever they will, who shall be bound with all their might, to observe and hold, and cause to be observed, the peace and liberties we have granted and confirmed to them by this our present Charter, so that if we, or our justiciar, or our bailiffs or any one of our officers, shall in anything be at fault toward any one, or shall have broken any one of the articles of the peace or of this security, and the offense be notified to four barons of the foresaid five-and-twenty, the said four barons shall repair to us (or our justiciar, if we are out of the realm) and, laying the transgression before us, petition to have that transgression redressed without delay. And if we shall not have corrected the transgression (or, in the event of our being out of the realm, if our justiciar shall not have corrected it) within forty days, reckoning from the time it has been intimated to us (or to our justiciar, if we should be out of the realm), the four barons aforesaid shall refer that matter to the rest of the five-and-twenty barons, and those five-and-twenty barons shall, together with the community of the whole land, distrain and distress us in all possible ways, namely, by seizing our castles, lands, possessions, and in any other way they can, until redress has been obtained as they deem fit, saving harmless our own person, and the persons of our queen and children; and when redress has been obtained, they shall resume their old relations toward us. And let whoever in the country desires it, swear to obey the orders of the said five-and-twenty barons for the execution of all the aforesaid matters, and along with them, to molest us to the utmost of his power; and we publicly and freely grant leave to every one who wishes to swear, and we shall never forbid any one to swear. All those, moreover, in the land who of themselves and of their own accord are unwilling to swear to the twenty-five to help them in constraining and molesting us, we shall by our command compel the same to swear to the effect foresaid. And if any one of the five-and-twenty barons shall have died or departed from the land, or be incapacitated in any other manner which would prevent the foresaid provisions being carried out, those of the said twenty-five barons who are left shall choose another in his place according to their own judgment, and he shall be sworn in the same way as the others. Further, in all matters, the execution of which is intrusted to these twenty-five barons, if perchance these twenty-five are present and disagree about anything, or if some of them, after being summoned, are unwilling or unable to be present, that which the majority of those present ordain or command shall be held as fixed and established, exactly as if the whole twenty-five had concurred in this; and the said twenty-five shall swear that they will faithfully observe all that is aforesaid, and cause it to be observed with all their might. And we shall procure nothing from any one, directly or indirectly, whereby any part of these concessions and liberties might be revoked or diminished; and if any such thing has been procured, let it be void and null, and we shall never use it personally or by another.

[1]