Intelligenzaktion
"Intelligenzaktion" (alm. «Ziyalılar» əməliyyatı, Almanca tələffüz: [ɪntɛliˈɡɛnt͡s.akˌt͡sjoːn]; həmçinin Flurbereinigung və Direkteaktion) — 1939–1940-cı illərdə Nasist Almaniyasına birləşdirilən Polşa torpaqlarının ərazisində və qismən də Almaniyanın nəzarətində olan digər ərazilərdə Polşa elitasına, əsasən ziyalılara qarşı həyata keçirilən repressiyaların ümumi adı. Əməliyyat etnik təmizləmə və soyqırım xarakteri daşıyır, bəzi hallarda yəhudi əhalisinin məhvi ilə müşayiət olunurdu.
| Intelligenzaktion | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Yeri | |
| Tarix | sentyabr 1939 |
| Ölü sayı |
|
| Törədən(lər) | Sicherheitspolizei, Gestapo |
"Intelligenzaktion" zamanı 50 minə yaxın müəllim, keşiş, azad peşələrin nümayəndələri və yerli zadəganlar, ictimai-siyasi xadimlər, habelə istefada olan hərbçilər və vətənpərvər təşkilatların üzvləri metodik şəkildə edam edilmişdir. Daha 50 min nəfər həbs düşərgələrinə sürgün edilmiş, burada onların yalnız cüzi bir hissəsi sağ qalmışdır. 1939-cu ilin sentyabrından 1940-cı ilin aprelinə qədər Polşanın müxtəlif regionlarında edamlar həyata keçirilmişdir.[1]
İstinadlar
redaktə- ↑ Maria Wardzyńska. Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (PDF). Institute of National Remembrance, IPN (Portal edukacyjny Instytutu Pamięci Narodowej). 2009. 1/356. ISBN 978-83-7629-063-8. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2014-11-29 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-05-20.. — «Oblicza się, że akcja „Inteligencja” pochłonęła ponad 100 tys. ofiar. Translation: It is estimated that Intelligenzaktion took the lives of 100,000 Poles.[PDF pp. 8–10]».
Əlavə ədəbiyyat
redaktə- Lukas, Richard C. Forgotten Holocaust: The Poles Under German Occupation 1939-1944. Hippocrene Books. 2012 [1986]. ISBN 9780781809016.
- Meier, Anna. Die Intelligenzaktion. Die Vernichtung der polnischen Oberschicht im Gau Danzig-Westpreußen. VDM Verlag Dr. Müller. 2008. ISBN 978-36-3904-721-9.
- Szcześniak, Andrzej. Generalplan Ost. Plan Zagłady Słowian. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne. 2001. ISBN 83-88822-03-9.
- Maria Wardzyńska, "Intelligenzaktion" na Warmii, Mazurach oraz Północnym Mazowszu. Główna Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr. 12/1, 2003/2004, ss. 38-42. ceeol.com
- Wardzyńska, Maria. Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion [The Year was 1939: Operation of German Security Police in Poland. Intelligenzaktion] (PDF) (Polish). Institute of National Remembrance. 2009. ISBN 978-83-7629-063-8. 29 November 2014 tarixində orijinalından (PDF file) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 November 2014.
Oblicza się, że akcja „Inteligencja” pochłonęła ponad 100 tys. ofiar. Translation: It is estimated that Intelligenzaktion took the lives of 100,000 Poles.
Xarici keçidlər
redaktə- Elżbieta Grot, Ludobójstwo w Piaśnicy z uwzględnieniem losów mieszkańców powiatu wejherowskiego ("Genocide in Piaśnica with a discussion of the fate of the inhabitants of Wejherow county"), Public Library of Wejherowo, [1]
- Tadeusz Piotrowski, Poland's holocaust: ethnic strife, collaboration with occupying forces and genocide in the Second Republic, 1918-1947, McFarland, 1998, p. 25, [[iarchive:polandsholocaust00piot/page/25|]]
- (pol.) Intelligenzaktion Arxivləşdirilib 4 fevral 2017 at the Wayback Machine, Encyklopedia WIEM
- (pol.) Intelligenzaktion, Encyklopedia PWN
- Testimonies concerning genocide of Polish elites during WWII in 'Chronicles of Terror' collection