Jozef Lui Gey-Lüssak

Jozef Lui Gey-Lüssak
Jozef Lui Gey-Lüssak
Doğum tarixi	6 dekabr 1778
Vəfat tarixi	9 may 1850[…] (71 yaşında)
Vəfat yeri	Paris;
Dəfn yeri	Per-Laşez qəbiristanlığı;
Uşağı	4
Elm sahələri	kimya, fizika
Elmi dərəcəsi	professor;
İş yerləri	Paris Universiteti,; Fransa Politexnik Məktəbi;
Təhsili	Fransa Politexnik Məktəbi,; Paris Universiteti,; Paris Yol və Körpü Milli Məktəbi;
Elmi rəhbəri	Klod Lui Bertolle
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1815–),; İsveç Kral Elmlər Akademiyası,; Fransa Elmlər Akademiyası,; Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası,; Rusiya Elmlər Akademiyası,; Prussiya Elmlər Akademiyası[d],; Bavariya Elmlər Akademiyası[d],; Niderland Kral İncəsənət və Elmlər Akademiyası[d];
Mükafatları
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Jozef Lui Gey-Lüssak (6 dekabr 1778^[1]^[2] – 9 may 1850^[3]^[4]^[…], Paris^[6]^[2]) — Fransız alimi, fizik və kimyaçı.

Həyatı

Jozef Lui Gey-Lüssak 6 dekabr 1778-ci ildə Fransada doğulmuşdur. Onun babası tibb işçisi, atası isə hüquqşünas olmuşdur. O, fransız dilindən başqa italyan, ingilis və alman dillərini də çox gözəl bilmişdir. K.L.Bertollenin tələbəsi olmuşdur. Atom-molekul nəzəriyyəsinin işlənib hazırlanmasında böyük rol oynamış qaz qanunları onun adı ilə bağlıdır. 1802-ci ildə Gey-Lüssak müəyyən etdi ki, sabit təzyiqdə qazın həcmi temperaturla mütənasib olaraq artır. Bir qədər sonra o, daha bir yeni qanunu ifadə edir: qapalı həcmdə qazın təzyiqi temperaturla düz mütənasibdir. 1808-ci ildə Gey-Lüssak (alman təbiətşünası Aleksandr Humboldtla birgə) kimyanın inkişafı üçün çox vacib olan həcmi nisbətlər qanununu kəşf etdi. Bu qanuna görə reaksiyaya daxil olan və reaksiya nəticəsində alınan qaz halındakı maddələrin həcmləri nisbəti, sadə tam ədədlərin nisbəti kimidir (bu şərtlə ki, təzyiq və temperatur sabitdir).

XVIII əsrin axırı — XIX əsrin əvvəllərində qazların xassələrini bir çox alimlər araşdırmışlar. Məs., qazın həcmi ilə temperaturu arasındakı asılılığı (sabit təzyiqdə) Gey-Lüssaka qədər fransız fiziki Jak Aleksandr Sezar Şarl (1746–1823) tədqiq etmişdir. Lakin o, aldığı nəticələri vaxtında dərc etdirməmiş, Gey-Lüssak isə qanunu dəqiq ifadə etmişdir. Bu qanun Rusiyada Gey-Lüssak qanunu, lakin Amerika və İngiltərədə isə Şarl qanunu adlanır. Qazın təzyiqlə mütləq temperaturu arasındakı asılılıqda isə (sabit həcmdə) hər şey əksinədir: o, Rusiyada Şarl qanunu kimi, Amerikada və İngiltərədə isə Gey-Lüssak qanunu kimi qəbul edilmişdir. Bəzən bu qanunları uyğun olaraq Gey-Lüssakin birinci və ikinci qanunları adlandırırlar. Maraqlıdır ki, hər iki alim hava şarlarında uçuşları ilə də tanınmışlar.

Gey-Lussak ve Batist Bio bir hidrogen şarı ilə yüksələrkən,1804

Gey-Lüssak Jan Batist Bio ilə birlikdə 1804-cü ildə 7000 metr hündürlüyə hava şarı ilə qalxaraq rekord qazanmışdır.

İstinadlar

↑ ¹ ² Joseph Louis Gay-Lussac // Base biographique (fr.). BIU Santé.
↑ ¹ ² ³ ⁴ www.accademiadellescienze.it (it.).
↑ ¹ ² Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
↑ ¹ ² Louis, Joseph Gay-Lussac // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale
↑ ¹ ² https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA7195&pos=1.
↑ ¹ ² Гей-Люссак Жозеф Луи // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Find a Grave (ing.). 1996.

[_2d07c4de29e052e3-1] ¹ ² Joseph Louis Gay-Lussac // Base biographique (fr.). BIU Santé.

[_d4a73775cc9b42a5-2] ¹ ² ³ ⁴ www.accademiadellescienze.it (it.).

[_086b7d9c1415717b-3] ¹ ² Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_fd2bdb2c010dd0bb-4] ¹ ² Louis, Joseph Gay-Lussac // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale

[_b1d95caec3cbcccf-5] ¹ ² https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA7195&pos=1.

[_8d17166a53b6c5f6-6] ¹ ² Гей-Люссак Жозеф Луи // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_e440448447d4f2c6-7] Find a Grave (ing.). 1996.

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[5]

Jozef Lui Gey-Lüssak

Doğum tarixi	6 dekabr 1778(1778-12-06)^[1]^[2]
Vəfat tarixi	9 may 1850(1850-05-09)^[3]^[4]^[…] (71 yaşında)
Vəfat yeri	Paris^[6]^[2]
Dəfn yeri	Per-Laşez qəbiristanlığı^[7]
Uşağı	4
Elm sahələri	kimya, fizika
Elmi dərəcəsi	professor
İş yerləri	Paris Universiteti, Fransa Politexnik Məktəbi
Təhsili	Fransa Politexnik Məktəbi, Paris Universiteti, Paris Yol və Körpü Milli Məktəbi
Elmi rəhbəri	Klod Lui Bertolle
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1815–)^[5], İsveç Kral Elmlər Akademiyası, Fransa Elmlər Akademiyası, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmlər Akademiyası, Prussiya Elmlər Akademiyası^[d], Bavariya Elmlər Akademiyası^[d], Niderland Kral İncəsənət və Elmlər Akademiyası^[d]
Mükafatları

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar