Kama çayı

Kama çayı
Kama çayı
	udm. Кам, tatar. Чулман
Ölkələr	Rusiya ; Başqırdıstan ; Tatarıstan ;
Mənbəyi
• Yüksəkliyi	1882 m
Mənsəbi	Volqa çayı
• Yüksəkliyi	36 m
Uzunluğu	1805 km
Meyilliyi	0,11 m/km
Su sərfi	4.100 m³/s
Su hövzəsi	Volqa çayı/Xəzər dənizi
Hövzəsinin sahəsi	507000 km²
	mənbəyi mənsəbi Kama Rusiyanın fiziki xəritəsində:; 48°11′42″ şm. e. 53°45′15″ ş. u.HGYO; 55°21′50″ şm. e. 49°59′52″ ş. u.HGYO
DSR[rus.]	10010100112111100000016
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kama (udm. Кам, tatar. Чулман) — Rusiyanın Avropa hissəsindən axan çay. Volqa çayının sol və böyük qolu.

Hazırda Kamanın uzunluğu 1805 km^[1] təşkil edir. Bununla belə Kuybışev su anbarının tikintisi ilə onun uzunluğu 2030 kilometrə çatmasına səbəb olmuşdur^[2]. Çay ümumilikdə 74 718 qol qəbul edir. Onun hövzəsinin sahəsi 521 000 km² təşkil edir.

Adı

Çayın adı uqro-fin dillərindən əmələ gəlməsi ehtimal edilir. Müasir formasına gəldikdə Udmurt dilində udm. кам sözü «çay, böyük çau»^[3] anlamı daşıyır. Fərziyəyə görə "Komi" etnomini Kama çayını adından törəmişdir^[4].

Coğrafiya

Kamanın hövzəsi

Çay öz başlanğıcını Udmurtiyanın Kezki rayonu, Kuliqa kəndi yaxınlığından götürür. Mənbəyi Vernekams yüksəkliyidir. Yuxarı axarlarda axarı sabit olmayaraq lillidir. Ən böyük Qolu Ağidel çayıdır. Çay 400–1200 m arası enə malik yatağa sahibdir. Çay Kuybışev su anbarında reyləşən Kama körfəzinə tökülür.

Qolları

Kamaya ümumilikdə 73 718^[5] çay tökülür. Bunun 94,5 % 10 kimoletrdən çox axara sahib deyildir. Əsas sol qolları: Cənubi Keltma, Vişera, Çusovaya, Belaya, İk, Zay, Şeşma, Menzelya; sol qolları: Kosa, Obva, Vyatka, İj, Toyma, Myoma.

Qolların siyahısı

1^[6] km: Vyatka (1314 km)
9 km: Zay (219 km)
53 km: Toyma (121 km)
65 km: Vetki
75 km: Çelna
78 km: Şilna
118 km: İl (571 km)
124 km: İj (237 km)
177 km: Ağidel (çay) (1430 km)
227 km: Vetlyanka
232 km: Berezovka
240 km: Buy (228 km)
241 km: Kambarka
259 km: Şolya
271 km: Kiçik Sarapulka
277 km: Böyük Sarapulka
329 km: Siva (206 km)
493 km: Tulva (118 km)
545 km: Oçyor
549 km: Yuq
572 km: Taborka
576 km: Peremka
586 km: Nıtva
605 km: Sırka
620 km: Çakva
624 km: Syuzva
631 km: Palta
636 km: Kiçik Lasva
638 km: Lasva
693 km: Çusovaya (735 km)
729 km: Polzna
745 km: Dobryanka
748 km: Tyos
776 km: Qarevaya
776 km: Lyovna
780 km: Obva (247 km)
787 km: Böyük Visim
792 km: Çyormoz (121 km)
799 km: Aşağı Lux
807 km: Kosva (283 km)
810 km: İnva (257 km)
824 km: Emelyanixa
835 km: Pojva
844 km: Tuzim
846 km: Sınva
864 km: Poz
872 km: Poludennı Kondas (102 km)
872 km: Kondas
879 km: Yayva (304 km)
881 km: Lyonva
889 km: Zıryanka
891 km: Tolıç
913 km: Lısva
919 km: Usolka
930 km: Borovaya
932 km: Vilva
937 km: Moşevisa
958 km: Vişera (415 km)
962 km: Qremyaçevka
965 km: Kerçevka
996 km: Urolka (140 km)
1005 km: Bolşoy Kozır
1014 km: Çyolva
1025 km: Çumıç
1037 km: Vilva
1056 km: Pilva (214 km)
1060 km: Cənubi Keltms (172 km)
1102 km: Svetlisa
1109 km: Kosa (267 km)
1172 km: Yazevka
1174 km: Todya
1175 km: Leman
1181 km: Lupya (128 km)
1193 km: Veslyanka (266 km)
1195 km: Ves
1198 km: Pıy
1199 km: Sordva
1206 km: Volva
1222 km: Liz
1222 km: Punşin
1236 km: Berezovka
1241 km: Poqva
1244 km: Syova
1261 km: Porış (131 km)
1267 km: Tuprunka
1287 km: Piseqovka
1293 km: Pıelka
1310 km: Kujva
1342 km: İma
1349 km: Lupya
1364 km: Buzima
1379 km: Çus
1388 km: Kım
1406 km: Nırmıç
1421 km: Volosnisa
1440 km: Rıta
1473 km: Lupya (135 km)
1487 km: Çula
1508 km: Çyornaya
1519 km: Syozva
1528 km: Nyarpa
1530 km: Şalim
1545 km: Zuykarka
1551 km: Puqovka
1561 km: Çus
1562 km: Çeneq
1572 km: Zyozba
1580 km: Pura
1590 km: Kolıç
1594 km: Vok
1601 km: Neopol
1608 km: Kaya
1617 km: Nirim
1630 km: Tomız
1637 km: Pax
1640 km: Çenoq
1646 km: Kedra
1652 km: Çenoq
1656 km: Lıtka
1667 km: Syova
1683 km: Leman
1703 km: Şimali Sarday
1709 km: Sarday
1723 km: Kiçik Pızel
1724 km: Kampızel
1729 km: Lopya
1767 km: Nilkam

İdman

Kama çayında Perm vilayətində Yelkənli qayıqların yarışı keçirilir - Kama kuboku

Gəmiçilik

Kama nəhəng naviqasiya sisteminə malikdir. Su anbarlarının inşası onun imkanlarını artırmışdır. Kama Kerçevski qəsəbəsinə qədər gəmiçilik üçün yararlıdır. Əsas limanları: Solikamsk, Berezniki, Lyovşina, Perm, Krasnokamsk, Çaykovski, Sarapul, Kambara, Naberejneye Çelnı, Nijnekamsk, Çistopol. Permdən Moskva, Nijne Novqorod, Həştərxan və Ufaya reyslər təşkil edilir.

Təbiəti

Çayda çökə, nərə, çapaq, karp, naqqa, xanı, adi durnabalığı və s balıqlar yayılmışdır.

Qalereya

Bəndlər və su anbarları

Kama üzərində bir neçə yerdə bənd mövcuddur:

Permdə, Kama su anbarını meydana gətirən bənd Kama Su Elektrik Stansiyasının yanında;
Çaykovskidə, Votkinsk su anbarını təşkil edən bənd Votkinsk Su Elektrik Stansiyasının yanında;
Naberejnıye Çelnıda, Nijnekamsk Su Elektrik Stansiyasının yanındakı bənd, Nijnekamsk su anbarını əmələ gətirir.

İstinadlar

↑ "Kama". 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.
↑ "Судоходные реки России". 2017-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.
↑ Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. II. С. 172.
↑ Владимир Владимирович Напольских К начальным этапам этнической истории коми Arxivləşdirilib 2015-03-28 at the Wayback Machine
↑ "Реки Перми на сайте администрации". 2011-07-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.
↑ Kuybışev su anbarı Kamanın uzunluğuna daxil deyil

[1] "Kama". 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.

[2] "Судоходные реки России". 2017-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.

[3] Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. Т. II. С. 172.

[4] Владимир Владимирович Напольских К начальным этапам этнической истории коми Arxivləşdirilib 2015-03-28 at the Wayback Machine

[5] "Реки Перми на сайте администрации". 2011-07-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-24.

[6] Kuybışev su anbarı Kamanın uzunluğuna daxil deyil

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Kama çayı
udm. Кам, tatar. Чулман

Ölkələr	Rusiya Başqırdıstan Tatarıstan

Mənbəyi
• Yüksəkliyi	1882 m

Mənsəbi	Volqa çayı
• Yüksəkliyi	36 m
Uzunluğu	1805 km
Meyilliyi	0,11 m/km
Su sərfi	4.100 m³/s
Su hövzəsi	Volqa çayı/Xəzər dənizi
Hövzəsinin sahəsi	507000 km²
mənbəyi mənsəbi Kama Rusiyanın fiziki xəritəsində: 48°11′42″ şm. e. 53°45′15″ ş. u.^HGYO 55°21′50″ şm. e. 49°59′52″ ş. u.^HGYO
DSR^[rus.]	10010100112111100000016
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar