Khami

Khami (həmçinin Kham, Kam və ya Kami) — Zimbabvenin Bulavayo şəhərindən 22 kilometr qərbdə yerləşən şəhər dağıntıları. Bir zamanlar Torva sülaləsinin idarə etdiyi Butua Krallığının paytaxtı idi. Ərazi indi milli bir abidədir və 1986-cı ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.

Khami
Khami
20°08′34″ c. e. 28°25′24″ ş. u.
Yer	Zimbabve
Tip	Yaşayış məntəqəsi
Tarix
Era	Son Dəmir dövrü
Mədəniyyətlər	Butua Krallığı
Yer qeydləri
UNESCO Ümumdünya İrsi
Rəsmi adı: Khami Ruins National Monument
Tipi	Mədəni
Kriteriya	(iii), (iv)
Khami
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kontekst

Bu gün görünən yaşayış məskəni, eramızın 13-cü əsrində Böyük Zimbabvedə meydana gələn memarlıq formasının inkişafı və yerli Kopye mədəniyyətidir. Khami qurulduğu mühiti tanıdan bir yeniliyi qeyd edir.

Çay sahilində yerləşənə Khami ətrafındakı ərazilər isti və malyariya problemi ilə üzləşmişdir. Khamidə tapılan daş (laminar qranit) Zimbabvenin digər ərazilərindəki daşdan (biotit) fərqli idi. Dolerit qarışığı olan bu daşı sındırmaq çətindi və bundan formasız bina daşı istehsal edilirdi. Bu karxanalarda istehsal olunan daşın 60%-dən çoxunun bina keyfiyyəti olmayacağını təxmin etmək olar. Beləliklə, tikinti blokları forma almağa ehtiyac duydu, lakin bundan sonra da daşlar sərbəst dayanan quru daş divarları tikmək üçün uyğun deyildi. Nəticədə inşaatçılar yenilik etdi və əvəzinə istinad divarları istehsal etdilər. Bu həmçinin, yaşayış yerlərində qalan şanslı sakinlər üçün malyariya problemini də aradan qaldırdı.

Böyük Zimbabvedən fərqli olaraq, Khamidəki bəzi divarlarda ən azı dörd nəfərin qaldıra bildiyi nəhəng bloklarla inşa edilmiş bünövrə var. Qazıntılar xüsusilə kralın işğal etdiyi Təpə Kompleksində yaxşı planlaşdırılmış binaları üzə çıxardı. Kompleks əvvəlcə kobud divarlı terraslar yaradılaraq tikilib. Bu sabit divarlar daha sonra daş blokların keyfiyyətli divarları ilə örtülmüşdür. Terraslar çökmə təhlükəsinə səbəb olmamaq üçün içəriyə söykənmişdi. İçəriyə söykənərək yaradılan terraslar, yüksək və dik divarları boyunca gəzən mühafizəçilər üçün taxta dirəklərə sahib idi.

Tarix

Khami, təxminən 1450-cü ildən başlayaraq təxminən 200 il ərzində Torva sülaləsinin paytaxtı idi və Böyük Zimbabvedə dövlətin yox olduğu vaxt qurulmuşdur.

Qalereya

• 
  Khaminin xarici divarı
• 
  Khamiyə aparan pilləkənlər
• 
  Khamidə keçid
• 
  Khaminin dağıntıları

Həmçinin bax

• Böyük Zimbabve