Kondensatorların növləri

Kondensatorların növləri — Kondensatorlar bir çox formada, növdə, uzunluqda olur və bir çox materialdan hazırlanır. Hamısında bir dielektrik qat və bir - birindən ayrılan ən azı iki elektrik keçirici təbəqə var. Kondensatorlar bir çox ümumi elektrik cihazlarında geniş istifadə olunur. Kondensatorlar rezistorlar və induktivliklər birlikdə elektronik avadanlıqlarda istifadə olunan " passiv komponentlər " qrupuna aiddir. Ən çox yayılmış kondensatorlar inteqrasiya edilmiş kondensatorlardır.^[1]

İstifadə sahələri

Kiçik kondensatorlar : elektrik süzgəcləri, tənzimlənən sxemlərin komponentləri və ya düzləndirilmiş cərəyanın hamarlanması, enerji təchizatı sistemlərinin hissələri kimi gücləndiricilərin mərhələləri arasındakı siqnalları birləşdirmək üçün elektronik cihazlarda istifadə olunur.
Daha böyük kondensatorlar: bəzi növ elektrik mühərriklərinin hissələri kimi enerjinin saxlanması və ya dəyişən cərəyan güc paylama sistemlərində güc amilinin düzəldilməsi üçün istifadə olunur. Standart kondensatorlar sabit bir tutum dəyəri var, ancaq tənzimlənən kondensatorlarüm tez-tez tənzimlənən dövrələrdə istifadə olunur. Tələb olunan tutumdan, iş gərginliyindən, cari işləmə qabiliyyətindən və digər xüsusiyyətlərdən asılı olaraq müxtəlif növlər istifadə olunur.^[2]

Sabit Kondensatorlar

Sabit kondensatorlar tutumunun qiyməti dəyişməyən kondensatorlardır. Sabit kondensatorlar aşağıdakı kimi qruplaşdırılır:

Kağızlı kondensator
Plastik Film kondensator
Mikalı kondensator
Keramika kondensator
Elektrolit kondensator

Kağızlı Kondensator

Kondensatorların tutumunu artırmaq üçün lövhə üzlərinin böyük və lövhələr arasında olan keçirici materialı qalınlığının az olması lazımdır. Bu şərtləri həyata keçirərkən də kondensatorun ölçüsünün mümkün olduqca kiçik olması tələb olunur. Bu baxımdan ən uyğun kondensatorlar kağızlı kondensatorlardır. Çox geniş bir istifadə sahəsi vardır.

İki təbəqəli kondensatorun sxematikası.

Plastik Film kondensator

Plastik film kondensatorlarda kağız yerinə plastik bir maddə istifadə edilir. Bu plastik maddələr:Polistren, poliester, polipropilendən olur.Həssas tutumlu olaraq istehsalı həyata keçirilir. Geniş olaraq filtr-süzgəc dövrələrin də istifadə edilir. İstehsal şəkli kağız kondensatorların eynisidir

Mikalı kondensator

Mika, keçirici sabiti çox yüksək olan və çox az itkili bir elementdir. Bu xüsusiyyətlərindən dolayı da, yüksək tezlik işlərində istifadə edilməyə uyğundur. Mika təbiətdə 0.025 mm qədər nazik təbəqələr halında olur. Kondensator istehsalında də bu mikalardan istifadə olunur. İki növ mikalı kondensator var:

Gümüş örtüklü mikalı kondensator
Alüminium folqa örtüklü mikalı kondensator

Gümüş örtüklü mikalı kondensator

Bu cür kondensatorlarda mikanın iki üzünə gümüş sürtülür. Yaradılan kondensatora xarici əlaqə elektrodları lehimlənərək şam və ya qatran gövdə içərisinə yerləşdirilir.

Alüminium folqa örtüklü mikalı kindensator

Gümüş suyuna çəkilmiş çox incə olduğundan, bu şəkildə istehsal edilən kondensator böyük cərəyanlara dözmür. Böyük cərəyanlı dövrələr üçün, mika üzərində alüminium folqa örtüklü kondensatorlar istehsal edilir. Mikalı kondensator tənzimlənən (trimmer) olaraq da istehsal edilir.

Keramik Kondensatorlar

Keramikin sabiti çox böyükdür. Bu səbəblə, kiçik həcmli böyük tutumlu keramik kodensatorlar istehsal edilir. Ancaq, keramika kondensatorların tutumu, istilik, tezlik və gərginlik ilə 20%-ə qədər dəyişdiyindən, sabit tutum tələb edən işlərdə istifadə etmək olmaz. Amma, tezlik həssaslığının əhəmiyyətli olmadığı qoşulma-ayırma(on-off) kondensatoru olaraq və isti mühitlərdə istifadə edilməyə uyğundur

Dielektrik - hər birinin A sahəsi olan elektrodlar arasına yerləşdirilir

Elektrolit Kondensatorlar

Elektrolit kondensatorlarda dielektrik maddə olaraq turşu bor məhlulu və ya bor elektrolitlər olur. Keçirici lövhələr isə alüminium və ya tantal lövhələrdir. Elektrolit kondensatorlar, ikiqütblü və ya qütbsüz olaraq istehsal edilirlər. Qütblü olan kondensatorlar DC dövrələrə bağlanarkən müsbət və mənfi tərəflərə diqqət edilməlidir. Səhv aparılan əlaqələrdə anodda olan oksid təbəqəsi metal səthi qısa dövrə edib, yüksək temperatur əmələ gəlməsinə və kondensatorun partlamasına yol aça bilər. Elektrolit kondensatorlar mayeli tip və quru tip olaraq ikiyə ayrılır. Mayeli tip elektrolit kondensatorlar yalnız DC dövrələrdə istifadə edilər, müsbət lövhə olaraq alüminiumdan olan kondensatorlardır. Bu tip kondensatorlara DC cərəyan tətbiq edildikdə, müsbət lövhə üzərində keçirici bir oksid təbəqəsi olaraq dielektrik kimi davranır. İbarət olan bu təbəqə çox nazik olduğundan kondesatorun tutumu yüksək olur. Quru tipli elektrolit kondensatorlarda isə elektrolit maye əvəzinə bura bor məhluluna salınmış kağız və ya parça istifadə edilir. Elektrolit kondensatorlarda olan elektrolit mayesi hədsiz istilik nəticəsində qurumaqa başladığından, kondensatorun tutum dəyəri düşər və bu vəziyyət həssas sxemlərin iş sistemində qəzalara səbəb ola bilər^[3]