Konfliktologiya

Konfliktologiya — münaqişələrin yaranması və inkişafı mexanizmləri və qanunauyğunluqları haqqında biliklər sistemidir. Buraya həm də münaqişələrin idarəolunması prinsipləri və texnologiyaları da daxildir. Konfliktologiyanın obyektinə münaqişənin bütün formaları, predmetinə isə –hər hansı bir münaqişənin yaranması, inkişafı və bitməsini xarakterizə edən ən ümumi biliklər daxildir.

Etimoloji mənası

Konfliktologiyanın predmeti haqqında ən ümumi təsəvvürü "konfliktologiya" sözünün etimoloji mənası verir, yəni "münaqişələr haqqında elm" olması.

Müasir konfliktologiya – kifayət qədər inkişaf etmiş çoxsahəli bir fənndir. Onun əsasını fəlsəfə, sosiologiya və psixologiya kimi elmlər formalaşdırıb. Lakin yeni elmi fənn olan konfliktologiyanın meydana gəlməsində bir sıra digər elmlər də müəyyən rol oynayıb: tarix, politologiya, iqtisadiyyat, sənətşünaslıq, hüquqşünaslıq, idarəetmə nəzəriyyəsi və s.

Konfliktologiyaya klassiklərin yanaşmaları

Konfliktologiya elminin əsası, sosiologiyanın banisi sayılan Oqüst Kont (1798-1857-ci illər), Herbert Spenser (1890-1903-cü illər), Karl Marks (1818-1883-cü illər) və s. iştirakı ilə yaradılmışdır. Onların əsərləri həm konfliktologiyanın ümum-nəzəri bazası, həm də sosial münaqişələrin təhlili, qiymətləndirilməsi və həlli üçün işlədilən vasitələrin yaradılmasında metodoloji əsas rolunu oynayır.

Konfliktologiyanın əsasını yaradan klassiklərin ideyaları ictimai elmlər nümayəndələrinin sonrakı nəsilləri tərəfindən işlənib hazırlanmışdı. Bunların sırasında Vilhelm Vundtu (1832-1920-ci illər), Georq Zimmeli (1858-1918-ci illər), Emil Dürkheymi (1858-1917-ci illər), Maks Veberi (1864-1920-ci illər), Ziqmund Freydi (1856-1939-cu illər) və s. göstərmək olar. Müxtəlif elmi cərəyanların münaqişələri yekdil olaraq cəmiyyətin həyatında münaqilərin vacib rolunu qəbul edir, lakin onların qiymətləndirilməsinə müxtəlif mövqelərdən yanaşırdılar.

Konfliktologiyanın məqsədi

Konfliktologiyanın məqsədi – münaqişələrin tənzimlənməsi və həllinin nəzəri təminatıdır. Konfliktologiya elmi fənn olaraq, aşağıdakı əsas vəzifələri həll edir: münaqişələrin mahiyyəti, səbəbləri, mərhələləri və iştirakçılarının müəyyən edilməsi; münaqişəli vəziyyətlərin idarə olunması yollarının müəyyən edilməsi, üsullarının axtarılıb tapılması; münaqişələrin əsas formalarının tapılması, özünəməxsusluğunun müəyyən edilməsi.

Həmçinin bax

• Konflikt
• İnformasiya müharibəsi

Ədəbiyyat

• Augsburger, D. (1992). Conflict mediation across cultures. Louisville, Kentucky: Westminster / John Knox Press.
• Bannon, I. & Paul Collier (Eds.). (2003). Natural resources and violent conflict: Options and actions. Washington, D.C: The World Bank.
• Ury, F. & Rodger Fisher. (1981). Getting to yes: Negotiating agreement without giving in. New York, NY: Penguin Group.
• Wilmot,W. & Jouyce Hocker. (2007). Interpersonal conflict. New York, NY: McGraw-Hill Companies.
• Bercovitch, Jacob and Jackson, Richard. 2009. Conflict Resolution in the Twenty-first Century: Principles, Methods, and Approaches. University of Michigan Press, Ann Arbor.
• de Waal, Frans B. M. and Angeline van Roosmalen. 1979. Reconciliation and consolation among chimpanzees. Behavioral Ecology and Sociobiology 5: 55–66.
• de Waal, Frans B. M. 1989. Peacemaking Among Primates. Harvard University Press, Cambridge, MA.
• Judge, Peter G. and Frans B. M. de Waal. 1993. Conflict avoidance among rhesus monkeys: coping with short-term crowding. Animal Behaviour 46: 221–232.
• Veenema, Hans et al. 1994. Methodological improvements for the study of reconciliation. Behavioural Processes 31:29–38.
• de Waal, Frans B. M. and Filippo Aureli. 1996. Consolation, reconciliation, and a possible cognitive difference between macaques and chimpanzees. Reaching into thought: The minds of the great apes (Eds. Anne E. Russon, Kim A. Bard, Sue Taylor Parker), Cambridge University Press, New York, NY: 80–110.
• Aureli, Filippo. 1997. Post-conflict anxiety in non-human primates: the mediating role of emotion in conflict resolution. Aggressive Behavior 23: 315–328.
• Castles, Duncan L. and Andrew Whiten. 1998. Post-conflict behaviour of wild olive baboons, I. Reconciliation, redirection, and consolation. Ethology 104: 126–147.
• Aureli, Filippo and Frans B. M. de Waal, eds. 2000. Natural Conflict Resolution. University of California Press, Berkeley, CA.
• de Waal, Frans B. M. 2000. Primates––A natural heritage of conflict resolution. Science 289: 586–590.
• Silk, Joan B. 2002. The form and function of reconciliation in primates. Annual Review of Anthropology 31: 21–44.
• Weaver, Ann and Frans B. M. de Waal. 2003. The mother-offspring relationship as a template in social development: reconciliation in captive brown capuchins (Cebus apella). Journal of Comparative Psychology 117: 101–110.
• Palagi, Elisabetta et al. 2004. Reconciliation and consolation in captive bonobos (Pan paniscus). American Journal of Primatology 62: 15–30.
• Palagi, Elisabetta et al. 2005. Aggression and reconciliation in two captive groups of Lemur catta. International Journal of Primatology 26: 279–294.
• Lorenzen, Michael. 2006. Conflict Resolution and Academic Library Instruction. LOEX Quarterly 33, no. ½,: 6–9, 11.
• Winslade, John & Monk, Gerald. 2000. Narrative Mediation: A New Approach to Conflict Resolution. Jossey-Bass Publishers, San Francisco.
• Bar-Siman-Tov, Yaacov (Ed.) (2004). From Conflict Resolution to Reconciliation. Oxford University Press
• Kellett, Peter M. Conflict Dialogue. London: Sage Publications. 2007. ISBN 1412909309.
• Анцупов А.Я., Баклановский С.В. Конфликтология в схемах и комментариях. СПб.: Питер, 2005.
• Анцупов А.Я., Шипилов А.И. Конфликтология. Учебник. 3-е изд. СПб.: Питер, 2007.
• Анцупов А.Я., Шипилов А.И. Словарь конфликтолога. СПб.: Питер, 2007.
• Анцупов А.Я., Ковалев В.В. Социально-психологическая оценка персонала. 2-е изд. М.: ЮНИТИ, 2008.
• Анцупов А.Я., Прошанов С.Л. Российская конфликтология: аналитический обзор 607 диссертаций – XX век. М.: ЮНИТИ, 2004.
• Бабосов Е.М. Конфликтология. Мн.: Тетра-Системс, 2000.
• Богданов Е.Н., Зазыкин В.Г. Психология личности в конфликте: Учебное пособие. 2-е изд. Спб.: Питер, 2004.
• Ворожейкин И.Е. и др. Конфликтология. М.: Инфра-М, 2001.
• Гришина Н.В. Психология конфликта. СПб.: Питер, 2000.
• Дмитриев А.В. Социальный конфликт: общее и особенное. М.: Гардарики, 2002.
• Егидес А.П. Лабиринты общения, или Как ладить с людьми. АСТ-ПРЕСС, 2002, 2003, 2004, 2006, 2007.
• Егидес А.П. Учебник семейных отношений, или Брак без брака. АСТ-ПРЕСС, 2006, 2008.
• Емельянов С.М. Практикум по конфликтологии. 2-е изд. СПб.: Питер, 2001.
• Зазыкин В.Г., Нечаева Н.С. Введение в психологию конфликтов /на примерах конфликтов в коллективах организаций/. М.: 1996.
• Зайцев А. Социальный конфликт. М.: 2001.
• Козлов В.А.[] Неизвестный СССР. Противостояние народа и власти. 1953-1985. М. Олма-пресс. 2006.
• Конфликтология. Учебник. 2-е изд. / Под ред. А.С.Кармина. СПб.: Лань, 2000.
• Лысенко А.С. Искусство интеллектуального боя – Эффективное разрешение конфликтов. Киев, 2010
• Мартин Д. Трудный разговор. Как справляться с затруднительными ситуациями. Мн., 1996.
• Основы конфликтологии / Под ред. Кудрявцева В.В. М., 1997.
• Светлов В. А. Аналитика конфликта. СПб., "Росток", 2001.
• Светлов В. А. Управление конфликтом. СПб., "Росток", 2003.
• Светлов В. А. Конфликт: модели, решения, менеджмент, СПб., "Питер", 2005.
• Семенов В.А. Феномен конфликта. СПб., 2005.
• Семенов В.А. Конфликтология: история, теория, методология. СПб., СЗАГС, 2008.
• Современная конфликтология в контексте культуры мира (Материалы 1 Международного конгресса конфликтологов) / Под. Ред. Е.И.Степанова. М.: Эдиториал УРСС, 2001.
• Уткин Э.А. Конфликтология. М.: ЭКСМОС, 2002.
• Цой Л.Н. "Практическая конфликтология. М., 2001.
• Цой Л.Н. Организационный конфликтменеджмент: 111 вопросов и 111 ответов. – М.: Книжный мир, 2007.
• Шейнов В.П. Конфликты в нашей жизни и их разрешение. Мн., 1997.