Vikipediya

COVID-19 pandemiyası

2019-cu ildə Çin'in Uhan şəhərində başlayan və sonradan pandemiyaya çevrilən virus
(Koronavirus pandemiyası səhifəsindən yönləndirilmişdir)

Yeni tipli pnevmoniya COVID-19, 2019-nCoV koronavirusu pandemiyası — 2019-cu ilin dekabr ayının ortalarında, Çinin mərkəzi Hubey əyalətinin Uhan şəhərində yerli Huanan ət və dəniz məhsulları bazarı ilə əlaqəli yerli sakinlərdə naməlum mənşəli pnevmoniya xəstəliyinin ilk aşkar olunması ilə başladı. 31 dekabr 2019-cu ildə Çin hakimiyyəti naməlum pnevmoniyanın başlaması barədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına məlumat verdi.

COVID-19 koronavirus pandemiyası
Yoluxma halı təsdiqlənmiş ölkələrin xəritəsi
  10,000+ yoluxma halı
  1,000–9,999 yoluxma halı
  100–999 yoluxma halı
  10–99 yoluxma halı
  1-9 yoluxma halı
  Yoluxma halı təsdiqlənməyib
Adambaşına görə yoluxma halı təsdiqlənmiş ölkələrin xəritəsi
  >1 yoluxma halı (hər 10,000 nəfərə görə)
  1–10 yoluxma halı (hər 100,000 nəfərə görə)
  1–10 yoluxma halı (hər 1 milyon nəfərə görə)
  1–10 yoluxma halı (hər 10 milyon nəfərə görə)
  1–10 yoluxma halı (hər 100 milyon nəfərə görə)
  Yoluxma halı təsdiqlənməyib
Xəstəlik COVID-19
Səbəbi Koronavirus xəstəliyi 2019
Yer Qlobal; hazırkı episentri: ABŞ
İlk qarşılaşma Uhan, Hubey, Çin[1]
30°37′11″ şm. e. 114°15′28″ ş. u.HGYO
Tarix 1 dekabr 2019–indiyə kimi
(4 il, 10 ay, 4 həftə)
Statistika
Yoluxma sayı 44,252,677 [2]
Aktiv hallar 10,633,693[2]
Ölüm sayı 1,171,479[2]
Sağalanların sayı 32,447,505[2]
Ərazi 192[3]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sonradan, Çin alimləri yeni koronavirus — 2019-nCoV ayırd edərək onun genomunun genetik ardıcıllığını təyin etdilər. Virus, şiddətli kəskin tənəffüs sindromuna səbəb olan SARS-CoV virusuna (atipik pnevmoniya kimi də tanınır) ən azı 70% genetik ardıcıllıqla bənzəyir[4][5][6]. Yeni koronavirusun inkubasiya dövrü 2 gündən 10 günə qədər davam edir[7] və son məlumatlara görə, xəstəlik simptomların başlamazdan əvvəl yoluxucu olur.

22 yanvar tarixindən etibarən Uhanda karantin rejimi tətbiq edilməyə başlandı. 24 yanvar tarixindən etibarən Uhana bitişik olan Huanqan, Eçjou, Çibi və Çjitsyan şəhər rayonlarına da karantin tətbiq edildi[8][9]. Ümumilikdə 14 şəhərdən gediş məhduddur[10]. Virus Çindəki bütün əyalət səviyyəsində inzibati vahidlərdə qeydə alınıb.

Yanvarın 30-da ÜST-ün Fövqəladə Komitəsinin iclasında, yeni koronavirusun yayılması beynəlxalq narahatlıq yaradan ictimai səhiyyə təcili vəziyyəti kimi qəbul edildi. 26 yanvar 2022-ci il tarixinə olan məlumata görə dünyada koronavirus infeksiyasına indiyədək yoluxanların sayı 358,549,410 nəfərə çatıb. Bunların 300 milyon nəfəri sağalıb, 5,615,597 nəfəri isə ölüb.[11] Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) fevralın 11-də infeksiyanın adını COVID-19 qoyub, martın 11-də isə koronavirusu pandemiya elan edib.[12]

Xronologiya

redaktə
  Əsas məqalə: COVID-19 pandemiyasının xronologiyası
 
2019-nCoV koronavirusunun yayılması 12 yanvar — 29 fevral tarixləri arasında.

Araşdırılması

redaktə

Rəsmi olaraq, SARS-CoV-2 adlandırılan Covid-19-a səbəb olan virus təzə olduğundan onun haqqında hər hansı etibarlı məlumat yoxdur. Covid-19-a yoluxma hallarının baş verdiyi dünyanın 500 bölgəsində hava şəraitini müqayisə edən dərc olunmamış bir analiz virusun yayılma sürətinin temperatur, külək sürəti və nisbi rütubət ilə əlaqəli olmasını ehtimal etməyə əsas verir. Covid-19-un mövsümi xarakter daşıma ehtimalına işarə edən bəzi məlumatlar da var. Yeni xəstəliyin dünyada yayılmasından görünür ki, virus soyuq və quru hava şəraitinə üstünlük verir. Digər bir dərc olunmamış tədqiqat işində də yüksək temperaturlu iqlimlə Covid-19 hallarının aşağı düşməsi arasında bir əlaqəyə diqqət yetirilib, amma bu da qeyd olunub ki, təkcə yüksək hava temperaturu xəstəliyin qlobal miqyasda dəyişgənliyinə həlledici təsir göstərə bilməz. Tədqiqatçılara görə, Covid-19 üçün ən az uyğun gələn iqlim şəraiti dünyanın tropik bölgələrində ola bilər.

Bu pandemiya bir çox hallarda daha adi sayıla bilən virusların mövsümi yayılma qaydalarına uyğun yayılmır. Məsələn, qripə yoluxma hallarının əksəriyyəti qış dövründə baş versə də, ispan qripi yay aylarında ən yüksək həddə çatır. Koronaviruslar "zərfləşmiş viruslar " ailəsinə aiddir. Onlar qoşa lipid örtüyündən ibarət olan yağlı bir membrana bükülmüş haldadır və həmin membrana tacabənzər zülallar taxılmış vəziyyətdədir. Latınca tac "corona" olduğundan, bu növ viruslara koronavirus adı verilib. Digər zərfli viruslar üzərində aparılan tədqiqatlar göstərib ki, bu cür yağlı örtüyə malik viruslar belə örtüyü olmayanlarla müqayisədə istiyə daha çox həssasdır. Soyuqda həmin yağlı örtük rezinə bənzər bir hala gəlir, bişmiş ətin yağı kimi, soyuduqca daha çox bərkiyir və beləliklə, virusun bədən xaricində daha uzun müddət qalmasına imkan verir. Zərərli virusların əksəriyyəti bunun nəticəsində güclü mövsümi asılılığa malikdir. Tədqiqatlar artıq göstərib ki, Sars-Cov-2 virusu 21–23 °C temperatur dərəcələrində və 40% nisbi rütubətdə plastik və polad kimi sərt səthlərdə 72 saata qədər qala bilər.

Lakin tropik bölgələrdə də xeyli sayda yoluxma halları olub. Bu yaxınlarda Harvard Tibb Məktəbinin tədqiqatçıları tərəfindən aparılmış virusun Asiyada yayılmasının təhlili göstərib ki, bu pandemik koronavirusun hava şəraitindən asılılığı bir çoxlarının ümid etdiyindən daha az olacaq. Onlar Çinin müxtəlif iqlim zonalarına aid bölgələrində koronavirusun yayılma sürətini təhlil edərək belə qənaətə gəliblər ki, yaz və yayda temperatur və rütubətin artması bu infeksiyaya yoluxma hallarının azalmasına gətirib çıxarmayacaq. Onlar xəstəliyin nəzarətdən çıxmaması üçün ictimai səhiyyənin işə qarışmasının vacib olduğunu vurğulayırlar.[13]

Alimlərin gəldiyi qənaətə görə 4 dərəcə radələrindəki hərarətdə koronavirus sabit vəziyyətdə qalaraq dezinfeksiya aparılmadığı halda 14 gündən sonra fəallığı azalmağa başlayır. Halbuki 70 dərəcədən artıq hərarətdə 5 dəqiqə ərzində fəalsızlaşır. Kağız üzərində üç saatdan sonra aşkarlanan koronavirus paltar və emal olunmuş taxta üzərində iki günədək, şüşə üzərində 4 günədək, plastik üzərində də 7 günədək qalır. Həmçinin tibbi maskaların üz tərəfində də koronavirusun 7 günədək qalmaq iqtidarında olduğu, ona görə də maskaların ciddi dezinfeksiyasının vacib olduğu vurğulanır.[14]

+
[Bütünlüklə]
Ölkələr və ərazilər üzrə COVID-19 koronavirus pandemiyası
Ölkə və ərazi [a] Yoluxanlar[b] Ölümlər Sağal.[c] İst.
192 30.800.771 957.348 21.059.531
  ABŞ 43.910.849 706.114 – [15]
  Hindistan [16]
  Braziliya 21.427.073 596.749 20.425.139 [17]
  Rusiya 7.560.767 209.028 6.710.574 [18]
  Böyük Britaniya 7.871.014 136.910 – [19]
  Peru 2.176.321 199.395 2.152.700 [20][21]
  Kolumbiya 4.957.277 126.299 4.799.576 [22]
  Meksika 3.671.611 277.978 3.021.123 [23]
  İspaniya 4.961.128 86.463 – [24]
  Cənubi Afrika 2.904.307 87.705 2.776.990 [25]
  Argentina 5.258.399 115.225 5.119.886 [26]
  Fransa 7.008.228 116.657 – [27]
  Çili 1.654.264 37.468 1.609.512 [28]
  İran 5.611.700 120.880 5.075.482 [29]
  Banqladeş 1.557.347 27.555 1.517.642 [30][31]
  Səudiyə Ərəbistanı 547.221 8.722 536.281 [32]
  İraq 2.003.303 22.260 1.910.908 [33]
  Pakistan 1.246.538 27.785 1.170.590 [34]
  Türkiyə 7.182.943 64.264 6.642.132 [35]
  İtaliya[d] 4.675.758 130.973 4.451.133 [38]
  Filippin 2.549.966 38.294 2.373.378 [39][40]
  Almaniya 4.234.810 94.132 3.999.988 [41][42]
  İndoneziya
  İsrail 1.285.570 7.766 1.228.147 [43]
  Ukrayna 2.435.413 56.446 2.258.455 [44]
  Kanada 1.629.145 27.921 1.556.543 [45]
  Qətər 236.834 606 235.014 [46]
  Boliviya 500.445 18.735 460.004 [47]
  Ekvador 507.003 32.661 443.880 [48]
  Rumıniya 1.233.668 37.041 1.118.816 [49]
  Dominikan Respublikası 359.597 4.049 349.768 [50]
  Qazaxıstan 889.040 11.253 826.090 [51][52]
  Panama 467.338 7.230 456.894 [53]
  Mərakeş 934.828 14.315 908.898 [54]
  Belçika 1.244.954 25.602 – [55][56]
  Misir[e] 305.269 17.367 257.708 [57]
  Küveyt 411.690 2.450 408.601 [58]
  Niderland[59] 2.003.050 18.170 – [60][61]
  Oman 303.769 4.096 297.832 [62]
  Çin (materik)[f] 96.203 4.636 90.677 [63]
  İsveç 1.152.027 14.856 – [64]
  Qvatemala 563.257 13.625 522.451 [65]
  Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri 735.992 2.097 728.546 [66]
  Polşa 2.909.776 75.689 2.663.707 [67]
  Yaponiya 1.699.636 17.605 1.652.318 [68]
  Belarus 542.077 4.174 521.362 [69]
  Honduras 366.702 9.824 110.484 [70][71]
  Efiopiya 345.674 5.582 312.806 [72]
  Portuqaliya 1.070.665 17.986 1.022.422 [73]
  Venesuela 368.968 4.469 351.141 [74]
  Bəhreyn 275.025 1.389 272.905 [75]
  Kosta-Rika 532.185 6.386 437.328 [76]
  Nepal 796.618 11.157 767.819 [77]
  Sinqapur 99.430 103 79.124 [78]
  Nigeriya 205.940 2.724 193.812 [79]
  Özbəkistan 173.895 1.239 168.875 [80]
  Çexiya 1.691.489 30.459 1.654.206 [81]
  İsveçrə[g] 840.359 10.709 317.600 [82]
  Əlcəzair 203.517 5.815 – [83]
  Ermənistan 261.697 5.319 241.841 [84]
  Moldova 295.681 6.803 279.122 [85]
  Qana 127.482 1.156 123.238 [86]
  Qırğızıstan 178.608 2.607 173.305 [87]
  Əfqanıstan 155.263 7.212 125.048 [88]
  Avstriya 743.095 11.009 711.844 [89]
  Azərbaycan 485.275 6.559 462.798 [90]
  Keniya 249.725 5.128 241.828 [91]
  Fələstin 395.677 4.018 363.176 [92]
  Paraqvay 459.997 16.200 443.218 [93]
  İrlandiya 392.575 5.249 – [94]
  Serbiya 955.672 8.331 – [95]
  Salvador 104.348 3.262 86.851 [96]
  Avstraliya 107.171 1.307 – [97]
  Bosniya və Herseqovina 235.536 10.635 192.218 [98]
  Danimarka 358.369 2.654 350.776 [99][100]
  Cənubi Koreya 316.020 2.504 277.092 [101]
  Kamerun 92.303 1.459 80.433 [102][103]
  Puerto-Riko 149.560 3.149 – [104][105]
  Macarıstan 822.072 30.185 784.539 [106]
  Kot-d'İvuar 47.760 306 47.239 [107][108]
  Bolqarıstan 497.970 20.725 434.474 [109]
  Şimali Makedoniya 191.408 6.668 172.653 [110]
  Yunanıstan 651.378 14.751 – [111]
  Xorvatiya 404.790 8.640 387.275 [112]
  Norveç[h] 190.122 861 88.952 [113]
  Albaniya 170.778 2.705 158.574 [114]
  Malayziya 2.257.584 26.456 2.070.715 [115]
  Finlandiya[116][117] 142.114 1.062 31.000 [118][119]
  Lüksemburq 78.326 835 76.331 [120]
  Tayland 1.626.604 16.943 1.496.273 [121]
  Kuba 877.428 7.436 841.128 [122][123]
  Estoniya 157.728 1.360 145.542 [124][125]
  İslandiya 11.839 33 11.447 [126]
  Litva 335.801 5.041 306.670 [127][128]
  Sloveniya 292.333 4.556 – [129]
  Honkonq 12.227 213 11.936 [130]
  Yeni Zelandiya 3.962 27 3.696 [131]
  Slovakiya 412.507 12.637 – [132]
  Tunis 706.314 24.842 673.990 [133]
  Latviya 160.608 2.731 146.979 [134]
  Andorra 15.222 130 15.004 [135]
  Kipr 118.608 555 – [136]
  Livan 622.983 8.306 592.145 [137][138]
  Uruqvay 389.025 6.056 381.669 [139]
  Niger 6.025 203 5.769 [140]
  Burkina-Faso 14.290 187 13.904 [141]
  Diamond Princess[i] 712 14 698 [142][143]
  Cersi 10.054 78 9.720 [144]
  Tayvan 16.244 843 No data [145][146]
  Malta 37.187 459 36.019 [147]
  İordaniya 825.245 10.736 801.945 [148][149]
  San-Marino 5.428 91 5.310 [150]
  Mavriki 15.695 84 1.854 [151][152]
  Kosovo 160.072 2.953 154.191 [153]
  Seneqal 73.793 1.858 71.818 [154]
  Monteneqro 132.360 1.932 123.966 [155]
  Vyetnam 803.202 19.601 664.938 [156]
  Gürcüstan 616.589 9.005 587.499 [157]
  Qvineya 30.392 378 28.822 [158]
  Konqo DR 56.997 1.084 30.858 [159][160]
  Men adası 7.633 52 7.217 [161]
  Cibuti 12.870 169 12.162 [162]
  Şri-Lanka 519.630 13.019 458.646 [163][164]
  Mayotta 196 3 59 [165]
  Farer adaları 1.178 2 1.072 [166][167]
  Martinika 155 6 50 [165]
  Qvadelupa 143 8 67 [165]
  Bruney 7.568 55 5.192 [168][169]
  Quam 15.252 198 11.372 [15][170]
  Cəbəllütariq 5.566 97 5.386 [171]
  Kamboca 113.057 2.360 103.918 [172][173]
  Ruanda 97.695 1.276 91.490 [174][175]
  Trinidad və Tobaqo 50.903 1.489 45.182 [176]
  Madaqaskar 43.597 960 41.283 [177][178]
  Mali 15.255 549 14.317 [179]
  Şimali Kipr 19.613 79 18.672 [180]
  Monako 3.314 33 3.254 [181]
  Aruba 15.514 166 15.121 [182]
  Fransa Qvianası 86 0 51 [165]
  Lixtenşteyn 3.449 60 3.368 [183][184]
  Toqo 25.487 230 23.225 [185]
  Yamayka 84.417 1.884 53.100 [186]
  Barbados 8.609 78 7.451 [187]
  Konqo Respublikası 14.359 197 8.208 [188][189]
  Kayman adaları 853 2 781 [190]
  Uqanda 123.857 3.159 96.129 [191]
  Fransa Polineziyası 45.181 623 21.469 [192][193]
  ABŞ Vircin adaları 6.786 71 6.521 [194][195]
  Sint-Marten 4.307 66 4.081 [196]
  Liberiya 5.794 283 5.488 [197][198]
  Bermud adaları 5.244 72 3.719 [199]
  Qabon 29.126 178 26.541 [200]
  Baham adaları 21.114 533 18.533 [201]
  Makau 71 0 63 [202]
  Qayana 31.638 783 26.762 [203]
  Zambiya 209.142 3.649 205.172 [204]
  Myanma 467.269 17.835 421.265 [205]
  Qvineya-Bisau 6.102 135 5.237 [206][207]
  Benin 23.890 159 21.993 [208][209]
  Eritreya 6.722 42 6.638 [210]
  Haiti 21.972 615 19.602 [211][212]
  Tanzaniya 25.846 719 183 [213][214]
  Suriya 33.323 2.215 23.599 [215]
  Liviya 341.091 4.664 260.885 [216]
  Somali 19.980 1.124 9.552 [217]
  Antiqua və Barbuda 3.188 76 2.134 [218]
  Mozambik 150.759 1.918 147.281 [219]
  Ekvatorial Qvineya 12.362 147 11.008 [220]
  Maldiv adaları 84.866 231 83.074 [221][222]
  Sudan 38.256 2.901 32.053 [223]
  Anqola 56.583 1.537 47.567 [224]
  Laos 24.916 21 8.687 [225]
  Yeni Kaledoniya 7.932 142 58 [226]
  Çad 5.042 174 4.857 [227]
  Dominika 3.602 21 3.006 [228]
  Namibiya 127.680 3.514 123.004 [229]
  Monqolustan 247.212 982 241.501 [230]
  Fici 51.168 632 37.168 [231]
  Sent-Lüsiya 11.573 207 9.775 [232]
  Kürasao 16.556 163 16.006 [233]
  Qrenada 5.236 150 4.091 [234][235]
  Esvatini 45.971 1.223 44.203 [236]
  Zimbabve 131.028 4.624 123.398 [237]
  Botsvana 173.788 2.354 171.434 [238]
  Beliz 21.003 418 18.325 [239]
  Malavi 61.597 2.282 55.453 [240]
  Sent-Vinsent və Qrenadin 98 0 81 [241][242]
  Sent-Kits və Nevis 1.965 13 1.000 [243][244]
  Qrenlandiya 584 0 504 [245][246]
  Seyşel adaları 21.347 115 20.903 [247][248]
  Şimali Marian adaları 269 2 32 [249][250]
  Surinam 41.867 893 26.943 [251]
  Syerra-Leone 6.394 121 4.390 [252]
  Aland adaları 9 0 0 [253]
  MS Zaandam 13 4 – [254][255]
  Qambiya 9.935 338 9.588 [256]
  Montserrat 33 1 30 [257]
  Nikaraqua 14.629 204 – [258]
  Törks və Kaykos adaları 2.859 23 2.780 [259]
  Mərkəzi Afrika Respublikası 11.371 100 5.112 [260][261]
  Vatikan 29 0 27 [262][263]
  Kabo-Verde 37.604 340 36.722 [264]
  Mavritaniya 36.079 776 34.715 [265][266]
  Sen-Bertelemi 6 0 4 [165]
  Qərbi Saxara 6 0 0 [165]
  Qondarma Dağlıq Qarabağ 5 0 0 [267]
  Butan 2.600 3 2.593 [268]
  Burundi 18.271 14 773 [269]
  Folklend adaları 67 0 63 [270]
  San-Tome və Prinsipi 3.504 51 2.781 [271]
  Cənubi Sudan 12.010 130 10.917 [272][273]
  Angilya 409 1 374 [274]
  Britaniya Vircin adaları 2.642 37 2.555 [275][276]
  Karib Niderlandı 3 0 0 [165]
  Somalilend 2 0 0 [277][278]
  Sint-Estatius 2 0 0 [279][280]
  Papua-Yeni Qvineya 20.445 234 18.485 [281]
  Şərqi Timor 19.382 113 18.275 [282]
  San-Pyer və Mikelon 1 0 0 [283]
  Quantanamo 1 0 0 [284]
  Abxaziya 27.848 417 22.680 [285]
  Saba 1 0 0 [286]
  Yəmən 9.139 1.734 5.659 [287]
Qeydlər
  1. ↑ Diaqnozun qoyulduğu şəhər və ya ərazi nəzərdə tutulur. Bəzi ölkələrdə qeyd olunan diaqnozun sayı bir neçə ərazini əhatə edir.
  2. ↑ Rəsmi olaraq təsdiqlənmiş saydır. Əslində bu halların sayı daha çox ola bilər.
  3. ↑ "–" olan ərazilərdə sağalanların olmadığını bildirir.
  4. ↑ 27 fevraldan etibarən simptomlar müşahidə olunan yalnız riskli insanlar müayinə olunmuşdur.[36][37]
  5. ↑ MS River Anuket gəmisində baş verən yoluxma halları da daxildir.
  6. ↑ Hubey əyalətində 12 fevral 2020-ci il tarixindən etibarən klinik diaqnoz qoyulmuş diaqnozlar və ölüm halları daxildir.
  7. ↑ İsveçrədə yoluxanların sayı daha çox olsa da, burada göstərilən rəqəm yalnız təsdiqlənmiş halların sayıdır.
  8. ↑ Norveç Xalq Sağlamlığı İnstitutu Norveçdə yoluxmuş insanların sayının bildirilən rəqəmlərdən daha çox olduğunu açıqlamışdır.[113]
  9. ↑ İngilis gəmisi olan "Diamond Princess" Yaponiya sularında üzərkən sərnişinlərin ölkə ərazisinə daxil olmağının qarşısını almaq üçün Yaponiya rəhbərliyindən karantinə alınmaqlarını tələb etmişdir. Buna görə də bu yoluxma halı nə Yaponiya, nə də Böyük Britaniya ərazisinə daxil edilib. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı "beynəlxalq bir nəqliyyat" adı altında bu halı qeydə almışdır.


Xüsusiyyətləri

redaktə

Yoluxma

redaktə

Virus, insandan insana, nəfəs vasitəsilə bədənə daxil olan virusları ehtiva edən hava damlaları ilə ötürülür. Xəstəliyin heç bir simptom olmadan insandan insana keçə biləcəyi barədə araşdırmalar mövcuddur, məsələn, Almaniyada ilk yoluxma baş verib. Bu kimi simptomlar olmadan ötürülmə hallarının nə qədər epidemiya yayılması bilinmir, əgər oynadığı rol böyük olarsa, epidemiyanı idarə etməyi çətinləşdirəcəkdir.

Molekulyar quruluş

redaktə

Viruslar çox kiçik və az miqdarda atomlardan ibarət olduğu və unikal RNT protein molekulu olduğu üçün bu gün canlı və ya cansız bir qavrayışın olub olmadığı bilinmir. Buna görə onların dərsləri patrikul olaraq adlanır. Heç bir maddələr mübadiləsi olmur, hüceyrənin xaricində kristallaşaraq və cansız yaşayır, hüceyrə içərisindəki RNT-ni tərk edərək hüceyrə içərisinə çıxaraq hüceyrələrin nüsxələrini çıxarır, hüceyrə partlayır, yeni istehsal edilən viruslar digər hüceyrələrə təsir göstərir. 1 COVID-19 diametri 100 mm, diametri 1500 atom, cəmi 200 milyon atomlardan ibarətdir. Viruslar o qədər kiçikdir ki, çox az sayda atomdan ibarətdir. Bİr şəxs asqırarkən onun kiçik bir damlasının içərisində trilyonlarla virus vardır.

Göstəriciləri

redaktə

Xəstəlik yüksək atəş, öskürək və 2–27 günlük bir inkubasiya dövründən sonra qəfil başlayan nəfəs darlığı ilə xarakterizə olunur. Bəzi xəstələrdə boğaz ağrısı və axan burun da var idi. Xəstəlik ümumiyyətlə orta və ağır bir klinik gedişat göstərir. Xəstəliyin ağırlaşmaları ağır sətəlcəm, septik şok, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu (ARDS), çoxsaylı orqan çatışmazlığı və ölüm kimi bildirilmişdir.

Statistika

redaktə

Bu virus ölümcül olsa da, ona yoluxmuş əksəriyyətdə yalnız yumşaq simptomlar müşahidə olunur və bu şəxslər xəstəlikdən tam sağalırlar. Yoluxmaların 80 faizində simptomlar zəif olur. Çində fevralın 11-dək qeydə alınmış 44672 yoluxmanın 36 minindən çoxunda, yəni 80 faizində xəstəlik yüngül keçib. Xəstəliyin şiddətinə görə daha iki qrup var: sərt və kritik. İndiyədək bu virusa yoluxanların 14 faizində simptomlar sərt və yalnız 5 faizində kritik olub. Xəstəliyin orta ölümcüllük faizi Çində 2,3 faizdir. Alimlərin fikrincə, Çinin Hubey vilayətindəki 2,9 faiz ölümcüllük göstəricisi şişirdib. Çinin qalan hissələrində yoluxanların 0,4 faizi vəfat edib. Müqayisə üçün qeyd olunur ki, mövsümi qripin ölümcüllüyü 0,1 faizdir. Kritik kateqoriyaya düşənlər daha böyük təhlükə ilə üzləşirlər. Çindəki müşahidələrə görə bu kateqoriyada olanların 49 faizi vəfat edib.[288] Martın 13-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) Avropa qitəsinin koronavirus pandemiyasının episentrinə çevrildiyini bəyan edib.[289]

Qarşısının alınması

redaktə
 
Pandemiyaya qarşı Azərbaycanca afişa

Şəxsi ehtiyat tədbirləri

redaktə

Hal-hazırda, COVID-19 üçün effektiv dərman terapiyası və ya peyvəndi yoxdur, lakin onun inkişafı üçün səylər davam edir. Bu, "qrip kimi" qızdırma, nəfəs darlığı, öskürək və digər simptomları var.[290][291] İnfeksiyanın qarşısını almaq üçün əlləri sıx-sıx yumaq, öskürək və asqırma zamanı ağız və burunu bağlamaq və öskürək asqıraq kimi xəstəlik simptomları müşahidə olunan hər kəs ilə sıx əlaqə qarşısını almaq tövsiyə edilir. Yoluxmuş bir insana qrip dərmanı qəbul etmək, maye içmək və dincəlməklə simptomlarını yüngülləşdirə biləcəkləri barədə ümumi bir məlumat vardır.[292] Bəzi ölkələr insanlardan qripə bənzər simptomları, xüsusən də Çinə səfər etdikləri təqdirdə həkimlərinə bildirmələrini xahiş edirlər.[293]

Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən bildirilən riskli bölgələrə gedəcək şəxslərin fərdi olaraq ala biləcəyi tədbirlər:[294]

  • Xəstə insanlarla təmasdan qaçınmaq lazımdır (mümkünsə ən azı 2 metr məsafədə).
  • Xəstələrin olması səbəbi ilə sağlamlıq mərkəzlərinə baş çəkilməməli və sağlamlıq müəssisəsinə getmək lazım olduğu hallarda digər xəstələrlə əlaqə minimuma endirilməlidir.
  • Yaşlılar və xroniki xəstəliyi olanlar həkimləri və səhiyyə işçiləri ilə məsləhətləşərək riskli bölgəyə səyahətlərini planlaşdırmalıdırlar.
  • Qida təhlükəsizliyi tövsiyələrinə (məsələn, xam süd və heyvan məhsullarını istehlak etməmək, xam tərəvəz və meyvələri yaxşıca yuyulmaq kimi) diqqət yetirilməlidir.
  • Vəhşi və ev heyvanları ilə təmasdan qaçınmaq lazımdır.
  • Əl gigiyenasına diqqət yetirilməlidir. Əllər sabun və su ilə ən azı 20 saniyə yuyulmalı, sabun və su olmadıqda spirt əsaslı əl dezinfeksiyaedici maddələrdən istifadə edilməlidir.

Çində alınan ehtiyat tədbirləri

redaktə
 
Uhan sakinləri, yoluxmadan qorunmaq məqsədilə tərəvəz almağa tələsərkən

22 yanvar 2020-ci ildə AFC, koronavirus epidemiyası ilə əlaqədar olaraq, əvvəllər Uhanda oynanılması planlaşdırılan Qadın Olimpiya Təsnifat Turnirinin A qrupu matçlarını (Avstraliya, Çin Xalq Respublikası, Tayvan və Taylanddan olan müvafiq komandalar da daxil olmaqla) Nankinə aparacağını bildirdi. Uhana gediş-gəliş üçün təsirli bir karantin 23 yanvar 2020-ci ildə, saat 10-da tətbiq olunmağa başlandı. Uçuş və qatarlar, ictimai avtobuslar, metro sistemi və Uhana gedən və uzun məsafəli avtobuslar növbəti elana qədər dayandırıldı. Çinin Sinhua Xəbər Agentliyinə görə, bu təşəbbüs Uhandan virusun yayılmasını dayandırmaq və insanların sağlamlığı və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün göstərilmiş mühüm bir səydir.[295]

 
Sosial izolyasiya tədbirlərindən öncə Uhandaki son metro qatarı

Genişmiqyaslı iclasların və qrup turlarının təxirə salınması tapşırıqları da həmçinin verildi. Karantindən sonra ərzaq məhsullarının qiymətinin artması və xəstəxanaya gedən səhiyyə işçilərinin çətinliyi də daxil olmaqla, müxtəlif logistika problemləri meydana çıxdı.[296][297]

Sonradan Hubey əyalətində ən az 15 şəhərdə nəqliyyat məhdudlaşdırıldı.[298] Pekindəki Yasaq şəhər, ənənəvi məbəd yarmarkaları və digər təntənəli yığıncaqlar da daxil olmaqla bir çox Yeni il tədbirləri yoluxma qorxusundan ləğv edildi. Honkonqda da yoluxucu xəstəliklərə qarşı tədbirlərin səviyyələri artırılmış və fövqəladə hal elan edilmiş, fevralın ortalarına qədər məktəbləri bağlanmış və hər il təntənəli şəkildə qeyd edilən Yeni il ləğv edildi.[299]

Çin yoluxmuş insanları müalicə etmək üçün 10 gün ərzində tamamlanması planlaşdırılan 1000 çarpayılıq bir xəstəxana inşasına başladı. Yalnız Uhanda xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin bu xəstəxanada müalicə olunması planlaşdırıldı.[300]

Çinin Maliyyə Nazirliyi verdiyi açıqlamada, 29 yanvar tarixindən etibarən yeni növ koronavirusun yayılması ilə mübarizə üçün 3,94 milyard dollarlıq əlavə büdcə ayrıldığını söylədi.[301]

Yanvarın 30-da Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı xəstəliyin digər ölkələrə və Çinin bütün əyalətlərinə yayıldığı üçün beynəlxalq fövqəladə hal elan etdi.[302]

Təsiri

redaktə

İqtisadi

redaktə
 
Fond birjasının çökməsi

Bu pandemiya qlobal iqtisadiyyatı üçün sabitliyi pozan təhlükədir. Sent-Luis Vaşinqton Universitetinin bir eksperti verdiyi hesabatında deyilir ki, COVID-19 dünya təchizat zəncirinə 300 milliard ABŞ dollarıdan böyük təsir edəcək və belə vəziyyət daha iki il davam edə bilər.[303] Fevralın 24-də Çindən kənarda yoluxma halların sayının əhəmiyyətli artımına görə, qlonal fond birjaları düşüb.[304][305] Həmin ayın 27-də isə, ABŞ-də baş verən fond birjasının düşməsi 2008-ci ildən bəri ən kəskin çökmə olmuş.[306]

Siyasi

redaktə

Çin Kommunist Partiyasının (ÇKP) mərkəzi Çindəki bölgə icra hakimiyyətilərin bir sıra nümayəndələri vəzifələrindən azad edilib. Bəzilərin fikrinə görə, bunun məqsədi ÇKP-nın başçılığını ictimai qəzəbindən qorumaq idi.[307]

İranın hakimiyyəti epidemiyanın təsirinə ağır şəkildə məruz qalıb.[308] İran Prezidenti, Həsən Ruhani açıq dünya liderlərinə ünvanladığı məktubuda yardım istəyib, ölkəsinin ABŞ sanksiyalarına görə dünya bazarlarına girişi olmadığını qeyd etmiş.[309]

Bəziləri Avropa İttifaqını İtaliyadaki epidemiyası ilə əlaqədar həmrəyliksizliyinə görə təndiq edib.[310][311][312]

Ksenofobiya

redaktə

Virusun yayılması ilə Çinlilərə və başqa Şərqi Asiya əsilli insanlara qərəz və ksenofobiya bir sıra ölkələrdə,[313][314][315][316] özəlliklə Avropada, Şimali Amerikada və Asiya-Sakit okeanı bölgəsində artıb.[317] Afrikanın bəzi ölkələrində də Çinlilərə qarşı duyğuların qalxması müşahidə olunur.[318][319] Virusa məruz qalan Çinlilərə həm offlayn həm də onlayn dəstək göstərilib,[320][321][322][323] fəqət eyni zamanda, Uhan və Hubei sakinləri özlərinə qarşı bölgə əsasında diskriminasiyadan xəbər verirlər.[324][325][326] Virus başqa ölkələrə yayılmayanda, Avropadakı pandemiyanın mərkəzi olan İtaliyadan olan insanlar da şübhə və ksenofobiyaya məruz qalıblar.[327][328]

Müxtəlif ölkələrin, o cümlədən Malayziyanın, Yeni Zelandiyanın, Sinqapurun və Cənubi Koreyanın vətəndaşları öz hökumətlərindən çinlilərin oraya gəlməyə qadağan etməyi tələb edən ərizələri imzalayıb.[329][330][331][332] Yaponiyada #ÇinliYaponiyayaGəlmə (ing. #ChineseDontComeToJapan) Twitter-in trendlərinə çıxıb.[333]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ "Coronavirus Disease (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention (ingilis). 12 mart 2020. 2020-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 mart 2020.
  2. ↑ 1 2 3 4 "Arxivlənmiş surət". 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-28.
  3. ↑ "Coronavirus COVID-19 Global Cases by the Center for Systems Science and Engineering (CSSE) at Johns Hopkins University (JHU)". ArcGIS. Cons Hopkins Universiteti. İstifadə tarixi: 15 aprel 2020.
  4. ↑ "Undiagnosed pneumonia – China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757". Pro-MED-mail. International Society for Infectious Diseases. 2020-01-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-13.
  5. ↑ Pinghui, Zhuang. "Wuhan pneumonia: how search for source unfolded". South China Morning Post (ingilis). 2020-01-15. 2020-01-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-16.
  6. ↑ "Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome". NCBI Genbank. National Center for Biotechnology Information. 2020-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-20.
  7. ↑ Overview of novel coronavirus (2019-nCoV) — Summary of relevant conditions | BMJ Best Practice Arxivləşdirilib 2020-01-31 at the Wayback Machine bestpractice.bmj.com.
  8. ↑ "湖北黃岡：城鐵站、火車站離開黃岡市區通道暫時關閉". www.hkcna.hk. 2020-03-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-23.
  9. ↑ hermesauto. "Wuhan virus: China locks down Huanggang, imposes tough travel restrictions in 3 other cities, after Wuhan lockdown" (ingilis). The Straits Times. 2020-01-23. 2020-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-23.
  10. ↑ "China locks down 14 cities as Wuhan coronavirus spreads". 2020-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-04.
  11. ↑ "Coronavirus Update (Live)". Worldometer. 2020. 2020-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 mart 2020.
  12. ↑ "Koronavirusla bağlı Azərbaycandakı vəziyyətə dair mətbuat konfransı keçiriləcək". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-12.
  13. ↑ İsti hava həqiqətən Covid-19-u öldürəcəkmi? Arxivləşdirilib 2022-03-26 at the Wayback Machine Virtual Azərbaycan
  14. ↑ "Alimlər koronavirusun hansı hərarətdə fəal olduğunu açıqladı". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-29.
  15. ↑ 1 2 "COVID-19/Coronavirus Real Time Updates With Credible Sources in US and Canada". 1point3acres. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  16. ↑ "COVID-19 India". Ministry of Health and Family Welfare (India).
  17. ↑ "Painel Coronavírus" (portuqal). Ministry of Health (Brazil). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  18. ↑ "ru:Оперативные данные" [Operational data]. Стопкоронавирус.рф (rus). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  19. ↑ "Coronavirus (COVID-19) in the UK". coronavirus.data.gov.uk. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  20. ↑ Ministry of Health (Peru). "Sala Situacional COVID-19 Perú" (ispan). 30-09-2021.
  21. ↑ "Resultados de busqueda". gob.pe (ispan). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  22. ↑ "Coronavirus Colombia". Instituto Nacional De Salud. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  23. ↑ "Covid-19 Mexico" (ispan). Instituciones del Gobierno de México. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  24. ↑ "La pandemia del coronavirus, en datos, mapas y gráficos". RTVE (ispan). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  25. ↑ "COVID-19 Statistics in South Africa". sacoronavirus.co.za. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  26. ↑ "Información epidemiológica" [Epidemiologic information] (ispan). Ministerio de Salud. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  27. ↑ "COVID-19 : bilan et chiffres clés en France". www.santepubliquefrance.fr (fransız). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  28. ↑ "Casos confirmados COVID-19". Gobierno de Chile (ispan). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  29. ↑ "Coronavirus death toll drops to 70-day low in Iran". IRNA. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  30. ↑ "bn:করোনা ভাইরাস ইনফো ২০১৯" [COVID-19 info]. corona.gov.bd (Benqal dilində). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  31. ↑ "কোভিড-১৯ ট্র্যাকার" [COVID-19 Tracker]. covid19tracker.gov.bd. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  32. ↑ "COVID 19 Dashboard: Saudi Arabia" (ərəb). Ministry of Health (Saudi Arabia). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  33. ↑ "ar:الموقف الوبائي والتلقيحي اليومي لجائحة كورونا في العر" [The daily epidemiological and vaccination situation of the Corona pandemic in Iraq] (ərəb). Ministry of Health of Iraq. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021 – Facebook vasitəsilə.
  34. ↑ "COVID-19 Situation". covid.gov.pk. Government of Pakistan. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  35. ↑ "Turkiye COVID-19 Hasta Tablosu". covid19.saglik.gov.tr. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  36. ↑ "Italy blasts virus panic as it eyes new testing criteria".
  37. ↑ "How Italy became the ground zero of Europe's coronavirus crisis".
  38. ↑ "COVID-19 ITALIA" [COVID-19 ITALY]. opendatadpc.maps.arcgis.com (italyan). Protezione Civile. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  39. ↑ "COVID-19 Case Bulletin". Department of Health (Philippines). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  40. ↑ "COVID-19 Tracker". Department of Health (Philippines). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  41. ↑ "Corona-Karte Deutschland: COVID-19 live in allen Landkreisen und Bundesländern". Tagesspiegel (alman). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  42. ↑ "Wie sich das Coronavirus in Ihrer Region ausbreitet" [How the coronavirus affects your region] (alman). Zeit Online. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  43. ↑ "he:נגיף הקורונה בישראל – תמונת מצב כללית" [Corona virus in Israel] (ivrit). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  44. ↑ "Coronavirus epidemic monitoring system". National Security and Defense Council of Ukraine. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  45. ↑ "Tracking every case of COVID-19 in Canada". CTV News. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  46. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Ministry of Public Health (Qatar). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  47. ↑ "Inicio". Ministerio de Salud y Deportes de Bolivia (ispan). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  48. ↑ "Situatión epidemiológica COVID-19, National" (PDF) (ispan). Ministerio de Salud Pública. 19-09-2021. İstifadə tarixi: 23-09-2021.
  49. ↑ "Comunicate de presă" [Press release] (rumın). Ministry of Internal Affairs (Romania). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  50. ↑ "Homepage". Dominican Today. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  51. ↑ "ru:Ситуация с коронавирусом официально" [The situation with the coronavirus is official]. coronavirus2020.kz (rus). Kazinform. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  52. ↑ "kk:Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі" [Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan] (qazax). Ministry of Health (Kazakhstan). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  53. ↑ "Ministerio de Salud de Panamá". Ministry of Health (Panama). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Twitter vasitəsilə.
  54. ↑ "Le Portail Officiel du Coronavirus au Marocco". Ministère de la santé (fransız). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  55. ↑ "COVID-19 – Epidemiologische situatie". Sciensano (holland). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  56. ↑ "Coronavirus COVID-19" (holland). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  57. ↑ "ar:الصحة:أعلنت وزارة الصحة والسكان" [The Ministry of Health and Population announced] (ərəb). Egyptian Ministry of Health and Population. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  58. ↑ "COVID 19 Updates". Ministry of Health (Kuwait). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  59. ↑ "Coronavirus in the Netherlands: the questions you want answered". Dutch News. 2020-03-12.
  60. ↑ "Actuele informatie over het nieuwe coronavirus (COVID-19)" (holland). RIVM. 30-08-2021. İstifadə tarixi: 30-08-2021.
  61. ↑ "Statistieken over het Coronavirus en COVID-19". allecijfers.nl. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  62. ↑ OmaniMOH. "Statement No. 443" (Tweet) (ərəb). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  63. ↑ "zh:截至10月1日24时新型冠状病毒肺炎疫情最新情况" [The latest situation of the novel coronavirus pneumonia epidemic as of 24:00 on October 1] (çin). National Health Commission. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  64. ↑ "Antal fall av covid-19 i Sverige – data uppdateras 11:30 och siffrorna är tillgängliga 14:00". Public Health Agency of Sweden – Official statistics at arcgis (isveç). İstifadə tarixi: 29-09-2021. Lay summary – Antal fall av covid-19 – Statistik – antal fall covid-19. Data updated daily at 11:30 [CEST]
  65. ↑ "Coronavirus" (ispan). Ministerio de Salud Pública (Guatemala). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  66. ↑ "UAE Coronavirus (COVID-19) Updates". National Emergency Crisis and Disaster Management Authority (UAE). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  67. ↑ "Ministerstwo Zdrowia" (polyak). Ministry of Health (Poland). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Twitter vasitəsilə.
  68. ↑ "ja:新型コロナウイルス感染症の現在の状況と厚生労働省の対応について" [About the current situation of new coronavirus infection and the response of the Ministry of Health, Labor and Welfare] (yapon). Ministry of Health, Labour and Welfare (Japan). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  69. ↑ "За сутки в Беларуси зарегистрированы 1998 пациентов с COVID-19, выписаны 1338". Belarusian Telegraph Agency (rus). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  70. ↑ "Secretaría de Salud" (ispan). Secretary of Health (Honduras). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021 – Twitter vasitəsilə.
  71. ↑ "Coronavirus en Honduras" (ispan). Secretaria de Salud de Honduras. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  72. ↑ "Covid-19". covid19.et (amhar). 29-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  73. ↑ "Ponto de Situação Atual em Portugal" (portuqal). Direção-Geral da Saúde. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  74. ↑ "Estadísticas Venezuela". MPPS COVID Patria (ispan). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  75. ↑ "Daily COVID-19 Report". Ministry of Health (Bahrain). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  76. ↑ "Situacion Nacional Covid-19" (ispan). Ministerio de Salud (Costa Rica). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  77. ↑ "COVID-19 Dashboard". Ministry of Health and Population (Nepal). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  78. ↑ "COVID-19 Situation Report [Current Situation]". Ministry of Health (Singapore). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  79. ↑ "NCDC Covid-19 Page". Nigeria Centre for Disease Control. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  80. ↑ "ru:Коронавирусная инфекция (COVID-19)" [Coronavirus infection (COVID-19)]. coronavirus.uz (rus). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  81. ↑ "Aktuálně o koronavirus" (çex). Ministry of Health of the Czech Republic. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  82. ↑ "Current situation in Switzerland". Federal Office of Public Health. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  83. ↑ "Coronavirus nombre de cas en Algérie". coronavirus-statistiques.com. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  84. ↑ "hy:Հաստատված դեպքերն ըստ օրերի" [Confirmed cases by days] (erməni). NCDC Armenia. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  85. ↑ "COVID-19 în Republica Moldova: situaţia la zi" [COVID-19 in the Republic of Moldova: current situation]. gismoldova.maps.arcgis.com (rumın). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  86. ↑ "COVID-19 Updates". Ghana Health Service. 27-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  87. ↑ "ru:Информации" (rus). Ministry of Health (Kyrgyz Republic). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  88. ↑ "Afghanistan Covid-19 Cases". Ministry of Public Health (Afghanistan). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  89. ↑ "Bundesministerium für Inneres: Aktuelle Zahlen zum Corona-Virus" (alman). Innenministerium. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  90. ↑ "Azərbaycanda cari vəziyyət" [Current situation in Azerbaijan]. koronavirusinfo.az (az.). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  91. ↑ "Ministry of Health". Ministry of Health (Kenya). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Twitter vasitəsilə.
  92. ↑ "ar:فايروس كورونا (COVID-19) في فلسطين" [Corona Virus (COVID-19) in Palestine]. corona.ps (ərəb). 25-09-2021. İstifadə tarixi: 25-09-2021.
  93. ↑ "COVID-19" (ispan). Ministry of Public Health and Social Welfare (Paraguay). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  94. ↑ "Ireland's COVID-19 Data Hub – Confirmed Headline Figures". Department of Health (Ireland). 2-10-2021.
  95. ↑ "Latest Information about COVID-19 in the Republic of Serbia". covid19.rs. Ministry of Health (Serbia). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  96. ↑ "SITUACIÓN NACIONAL". covid19.gob.sv (ispan). Ministry of Health (El Salvador). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  97. ↑ "Coronavirus (COVID-19) current situation and case numbers". Australian Government Department of Health. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  98. ↑ "COVID-19 in Bosnia and Herzegovina". Ministry of Civil Affairs of Bosnia and Herzegovina. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  99. ↑ "Tal og overvågning af COVID-19" (danimarka). Sundhedsstyrelsen (Danish Health Authority). 17-09-2021. İstifadə tarixi: 17-09-2021.
  100. ↑ "Statens Serum Institut – COVID-19 – Danmark" (danimarka). Statens Serum Institut (State Serum Institute). İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  101. ↑ "Coronavirus Disease-19, Republic of Korea". ncov.mohw.go.kr. Ministry of Health and Welfare (South Korea). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  102. ↑ "STATISTIQUES COVID-19". covid19.minsante.cm (fransız). 8-04-2021. İstifadə tarixi: 28-04-2021.
  103. ↑ "Covid-19 dashboard". WHO. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  104. ↑ "Covid-19 en Cifras en Puerto Rico (Estadísticas)" [Covid-19 in Figures in Puerto Rico (Statistics)] (ispan). Departamento de Salud de Puerto Rico. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  105. ↑ "Puerto Rico COVID-19". bioseguridad.maps.arcgis.com (ispan). 29-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  106. ↑ "Tájékoztató oldal a koronavírusról". koronavirus.gov.hu. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  107. ↑ "COVID -19: point de la situation de la maladie à coronavirus du 30 avril 2021". sante.gouv.ci. 30-04-2020. İstifadə tarixi: 1-05-2020.
  108. ↑ "Ministère de la Santé et de l'Hygiène Publique" (ingilis). 14-06-2021. İstifadə tarixi: 15-06-2021 – Facebook vasitəsilə.
  109. ↑ "COVID-19 in Bulgaria". coronavirus.bg. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  110. ↑ "Real-time Coronavirus condition in North Macedonia". gdi.net (makedon). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  111. ↑ "el:Δεδομένα για τον κορωνοϊό στην Ελλάδα - Τελευταία Ενημέρωση" [Coronavirus data in Greece - Latest Update]. el:Υπουργείο Υγείας (yunan). Government of Greece. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  112. ↑ "Službena stranica Vlade". Croatian Institute of Public Health. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  113. ↑ 1 2 Nilsen, Av Sondre; Skjetne, Oda Leraan; Sfrintzeris, Yasmin; Røset, Hanna Haug; Hunshamar, Carina; Fraser, Sofie; Løkkevik, Ole. "Live: Corona-viruset sprer seg i Norge og verden". VG Nett. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  114. ↑ "Coronavirus Albania Statistika" (alban). Agjencia Kombëtare e Shoqerisë së Informacionit. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  115. ↑ "Confirmed COVID-19 Cases [Data for Malaysia]". COVIDNOW. Ministry of Health (Malaysia). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  116. ↑ Laurila, Salla. "THL:n pääjohtaja Markku Tervahauta Ylellä: Suomessa voi olla todellisuudessa 20-30 kertaa enemmän koronaviruksen saaneita". mtvuutiset.fi (fin). 2020-03-16. İstifadə tarixi: 2020-03-23.
  117. ↑ "THL:n pääjohtaja: Sairastuneiden todellinen lukumäärä voi olla Suomessa 20–30 kertaa suurempi kuin on todettu". Yle Uutiset (fin). İstifadə tarixi: 2020-03-23.
  118. ↑ "Situation update on coronavirus [Finland's situation in brief]". Finnish Institute for Health and Welfare. 22-09-2021. İstifadə tarixi: 22-09-2021.
  119. ↑ "Varmistetut koronatapaukset Suomessa (COVID-19)". experience.arcgis.com. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  120. ↑ "Coronavirus: COVID-19". Government of Luxembourg. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  121. ↑ "th:ไทยรู้สู้โควิด" (tay). Ministry of Health (Thailand). 28-09-2021. İstifadə tarixi: 28-09-2021 – Twitter vasitəsilə.
  122. ↑ "Nota informativa sobre la COVID-19 en Cuba" [Information note on COVID-19 in Cuba] (ispan). Ministerio de Salud (Cuba). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  123. ↑ MINSAPCuba. "Coronavirus en Cuba" (Tweet) (ispan). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  124. ↑ "Information about Coronavirus disease COVID-19". Estonian Health Board. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  125. ↑ "Koroonaviiruse andmestik". Estonian Health Board. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  126. ↑ "COVID-19 á Íslandi – Tölfræði". www.covid.is (island). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  127. ↑ "Relevant information about Coronavirus (COVID-19)". Government of the Republic of Lithuania. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  128. ↑ "COVID-19 ligos apžvalga Lietuvoje" [COVID-19 disease review in Lithuania]. gislithuania.maps.arcgis.com (litva). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  129. ↑ "Statistični pregled koronavirusa v Sloveniji" [Statistical review of coronavirus in Slovenia]. www.rtvslo.si (sloven). 29-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  130. ↑ "Coronavirus Disease (COVID-19) in HK". Hong Kong: Department of Health. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  131. ↑ "COVID-19 – current cases". Ministry of Health (New Zealand). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  132. ↑ "Coronavirus (COVID-19) in the Slovak Republic in numbers". korona.gov.sk. National Health Information Center. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  133. ↑ "The main figures" (ərəb). 28-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021 – Ministère de la santé وزارة الصحة (Tunisia) on Facebook vasitəsilə.
  134. ↑ "Covid-19 izplatība Latvijā" [Distribution of Covid-19 in Latvia]. covid19.gov.lv (latış). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  135. ↑ "Coronavirus updates". www.govern.ad (katalan). Govern d'Andorra. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  136. ↑ "COVID-19 Spread in Cyprus". covid19.ucy.ac.cy. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  137. ↑ "ar:الجمهورية اللبنانية – وزارة اﻹعلام – الموقع الرسمي لمتابعة أخبار فيروس الكورونا في لبنان" [The Lebanese Republic - Ministry of Information - The official website to follow up on the news of the Corona virus in Lebanon] (ərəb). Ministry of Information (Lebanon). 30-07-2021. İstifadə tarixi: 31-07-2021.
  138. ↑ "COVID-19 surveillance in Lebanon". Ministry of Public Health - Lebanon. 28-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021 – Twitter vasitəsilə.
  139. ↑ "Visualizador de casos coronavirus COVID-19 en Uruguay" (ispan). Sistema Nacional de Emergencias. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  140. ↑ "Communiqué du 29/09/2021" (fransız). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Ministère de la Santé du Niger on Facebook vasitəsilə.
  141. ↑ "Service d'Information du Gouvernement – Burkina Faso" (fransız). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  142. ↑ "ja:国内感染者1万6395人 死者773人（クルーズ船除く）新型コロナ". nhk.or.jp (yapon). 20-05-2020.
  143. ↑ "How lax rules, missed warnings led to Japan's second coronavirus cruise-ship hot spot". Reuters. 7-05-2020. İstifadə tarixi: 9-05-2020.
  144. ↑ "Coronavirus (COVID-19) cases". States of Jersey. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  145. ↑ "COVID-19 全球即時疫情地圖". 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  146. ↑ "新增10例境外移入COVID-19確定病例". 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  147. ↑ "Official COVID-19 figures". Ministry of Health (Malta). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  148. ↑ "COVID-19 Statistical report". Ministry of Health (Jordan). 31-08-2021. İstifadə tarixi: 31-08-2021.
  149. ↑ mohgovjo. "COVID-19 Statistical report in Jordan" (Tweet). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  150. ↑ "Aggiornamento settimanale epidemia COVID-19 e Campagna Vaccinale". Istituto per la Sicurezza Sociale di San Marino. İstifadə tarixi: 27-09-2021.
  151. ↑ "COVID-19 Updates & News in Mauritius". covid19mu.com. Ministry of Health and Wellness (Mauritius). 17-07-2021. İstifadə tarixi: 17-07-2021.
  152. ↑ "Mauritius: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  153. ↑ "Covid-19". Koha Ditore (alban). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  154. ↑ "Coronavirus : Riposte à l'épidémie : Tableau Récapitulatif des dons"" (fransız). Ministry of Health and Social Action (Senegal). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  155. ↑ "Statistički podaci o COVID/19" [Statistical data of COVID-19]. covidodgovor.me (Montenegrin). Government of Montenegro. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  156. ↑ "Cổng Thông Tin Của Bộ Y Tế Về Đại Dịch COVID-19" [Portal Of The Ministry Of Health About COVID-19 Pandemic] (vyetnam). Ministry of Health (Vietnam). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  157. ↑ "StopCOV.ge". İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  158. ↑ "Situation du coronavirus en Guinée" [Coronavirus situation in Guinea] (fransız). Agence Nationale de Sécurité Sanitaire. 28-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  159. ↑ "Situation Épidémiologique Covid-19 En Republique Democratique du Congo au 21 août 2021". CMR COVID-19. 21-08-2021. İstifadə tarixi: 22-08-2021.
  160. ↑ "Democratic Republic of the Congo: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  161. ↑ "Latest updates". Isle of Man Government. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  162. ↑ "Communique De Presse COVID-19". 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Ministere de la Santé de Djibouti on Facebook vasitəsilə.
  163. ↑ "COVID-19 : Live Situational Analysis Dashboard of Sri Lanka". Health Promotion Bureau (Sri Lanka). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  164. ↑ "Epidemiology Unit". Ministry of Health (Sri Lanka). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  165. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Coronavirus Update (Live) - Worldometer". www.worldometers.info.
  166. ↑ "Numbers in the Faroe Islands". corona.fo. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  167. ↑ "Overvågning af COVID-19" (danimarka). Statens Serum Institut (State Serum Institute). 6-11-2020. İstifadə tarixi: 6-11-2020.
  168. ↑ "One new import case COVID-19 reported today, 07-05-2021" (PDF) (Press-reliz). Ministry of Health (Brunei). 7-05-2021. İstifadə tarixi: 7-05-2021.
  169. ↑ "Latest News". Ministry of Health (Brunei). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  170. ↑ "JIC RELEASE NO. 808". ghs.guam.gov. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  171. ↑ GibraltarGov. "Coronavirus: COVID-19 Information" (Tweet). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  172. ↑ "km:ចំនួនករណីឆ្លងជំងឺកូវីដសរុប" [Total number of coronavirus infections] (kxmer). Ministry of Health (Cambodia). 7-08-2021. İstifadə tarixi: 10-08-2021.
  173. ↑ "km:ក្រសួងសុខាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា" [Ministry of Health of the Kingdom of Cambodia] (kxmer). Ministry of Health of the Kingdom of Cambodia. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  174. ↑ "Covid-19 Rwanda Cases". Rwanda Biomedical Centre. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  175. ↑ Rwanda Ministry of Health [RwandaHealth]. "Amakuru Mashya Update" (Tweet). 1-10-2021.
  176. ↑ "Ministry of Health, Trinidad & Tobago: COVID-19 Tracker". experience.arcgis.com. İstifadə tarixi: 1-10-2021 – ArcGIS Dashboards vasitəsilə.
  177. ↑ "Situation Covid-19". Ministry of Public Health (Madagascar). 20-06-2021. İstifadə tarixi: 20-06-2021.
  178. ↑ "Madagascar: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  179. ↑ "Du Ministere de la sante et du développement social sur le suivi des actions de prevention et de riposte face a la maladie a coronavirus" [From the Ministry of Health and Social Development On Monitoring Prevention and Response Actions Facing Coronavirus Disease]. sante.gov.ml (fransız). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  180. ↑ "KKTC Sağlık Bakanlığı". saglik.gov.ct.tr (türk). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  181. ↑ "Covid-19 : 1 nouveau cas positif et 2 guérisons ce jeudi 30 septembre". İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  182. ↑ "Casonan di Corona Virus na Aruba 1-10-2021". www.arubacovid19.org (papyamento və ingilis). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  183. ↑ "Ministerium für Gesellschaft" (alman). 31-07-2021. İstifadə tarixi: 31-07-2021.
  184. ↑ "Situationsbericht zu COVID-19 im Fürstentum Liechtenstein" (PDF) (alman). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  185. ↑ "Situation au Togo" [Situation in Togo]. covid19.gouv.tg (fransız). Government of Togo. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  186. ↑ "COVID-19 Clinical Management Summary". Ministry of Health and Wellness (Jamaica). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  187. ↑ "COVID-19 Update: 228 New Cases, 4 Deaths, 1,080 In Isolation". Barbados GIS. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  188. ↑ "WHO daily Report". www.who.int. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  189. ↑ "Ministere de la Sante, de la Population, de la Promotion de la Femme et de l'integration de la Femme au Developpement". www.sante.gouv.cg. İstifadə tarixi: 31-10-2020.
  190. ↑ "COVID-19 Statistics For The Cayman Islands". Cayman Islands Government. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  191. ↑ Ministry of Health- Uganda [MinofHealthUG]. "Covid-19 Daily Updates" (Tweet). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  192. ↑ "Point de situation sur le Coronavirus". presidence.pf. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  193. ↑ "French Polynesia: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  194. ↑ "COVID-19". USVI Department of Health. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  195. ↑ "Governor Bryan Ends Beach Curfew, Eases COVID-19 Restrictions for Restaurants". Government of the United States Virgin Islands. İstifadə tarixi: 29-04-2021.
  196. ↑ "COVID-19 update October 1st, 2021". Government of Sint Maarten. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  197. ↑ "Liberia COVID-19 Daily Case Update By County". 2-08-2021. İstifadə tarixi: 3-08-2021 – National Public Health Institute of Liberia (NPHIL) on Facebook vasitəsilə.
  198. ↑ "COVID-19 SITUATION REPORTS". 22-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021 – National Public Health Institute of Liberia (NPHIL) vasitəsilə.
  199. ↑ "Novel Coronavirus (COVID-19)". Government of Bermuda. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  200. ↑ "Situations Épidémiologique au Gabon" [Epidemiological Situations in Gabon]. infocovid.ga (fransız). Comité de Pilotage du Plan de Veille. 25-09-2021. İstifadə tarixi: 26-09-2021.
  201. ↑ "COVID-19 Report Update #552". Ministry of Health (Bahamas). İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  202. ↑ "Special webpage against Epidemics". www.ssm.gov.mo. 28-09-2021. İstifadə tarixi: 28-09-2021.
  203. ↑ "Home". Ministry of Health (Guyana). İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  204. ↑ ZMPublicHealth. "Daily Status Update" (Tweet). 2-10-2021.
  205. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Surveillance Dashboard (Myanmar)". Ministry of Health and Sports (Myanmar). 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  206. ↑ "Dashboard Bissau Covid". Dados Bissau (portuqal). İstifadə tarixi: 27-09-2021.
  207. ↑ "Boletim Epidemiológico Semanal de 14 a 20 de Junho de 2021 Nr.52". Alto Comissariado para a Covid-19. İstifadə tarixi: 11-08-2021.
  208. ↑ "Coronavirus (Covid-19)" (fransız). Gouvernement de la République du Bénin. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  209. ↑ "Ministère de la Santé du Bénin" (fransız). Ministère de la Santé du Bénin via Facebook. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  210. ↑ "Announcement from the Ministry of Health". Eritrea Ministry Of Information. İstifadə tarixi: 01-10-2021.
  211. ↑ "COVID-19 : Situation en Haiti". Ministère de la Santé Publique et de la Population du Republique d'Haiti. İstifadə tarixi: 24-07-2021.
  212. ↑ "COVID-19 : Situation en Haiti". Ministère de la Santé Publique et de la Population du Republique d'Haiti. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  213. ↑ "Covid-19: Tanzania updates will resume after improvements at national laboratory". THECITIZEN (fransız). İstifadə tarixi: 8-05-2020.
  214. ↑ "United Republic of Tanzania: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  215. ↑ "Syrian Arab Republic". Syrian Ministry of Health. 27-09-2021. İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  216. ↑ "ar:البوابة الجغرافية لمراقبة انتشار فيروس كورونا في ليبيا" [The geographical portal to monitor the spread of the corona virus in Libya] (ərəb). National Centre of Disease Control (Libya). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  217. ↑ "COVID-19 Dashboard, Somalia". Ministry of Health (Somalia). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  218. ↑ "Home". COVID19.gov.ag. Government of Antigua and Barbuda. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  219. ↑ "Início". covid19.ins.gov.mz (portuqal). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  220. ↑ "Covid 19 de Guinea Ecuatorial" [Covid 19 in Equatorial Guinea] (ispan). Guinea Ecuatorial Salud. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  221. ↑ "COVID-19 Statistics Dashboard". Ministry of Health (Maldives). 31-08-2021. İstifadə tarixi: 31-08-2021.
  222. ↑ HPA_MV. "Coronavirus in Maldives" (Tweet). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  223. ↑ "ar:التقرير الوبائي التراكمي ليوم الأحد 11 يوليو 2021م" (ərəb). 29-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021 – Facebook vasitəsilə.
  224. ↑ "Últimos dados sobre o COVID-19" (portuqal). COMISSÃO INTERMINISTERIAL DE ANGOLA - CISP. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  225. ↑ "ຄະນະສະເພາະກິດເພື່ອປ້ອງກັນ, ຄວບຄຸມ ແລະ ແກ້ໄຂການລະບາດ: ຂອງພະຍາດອັກເສບປອດ ຈາກເຊື້ອຈຸລະໂລກສາຍພັນໃຫມ່ (COVID-19)" [Task Force to Prevent, Control and Address Outbreaks: New strain of pneumonia (COVID-19)]. covid19.gov.la (laos). Laos Coronavirus Task Force. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  226. ↑ "Info coronavirus Covid-19". gouv.nc (fransız). İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  227. ↑ "Communiqué N* 533 de la Coordination Nationale de Riposte Sanitaire" (fransız). Ministère de la Santé Publique du Tchad. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  228. ↑ "Dominica Coronavirus Update". Ministry of Health, Wellness and New Health Investment Response to COVID-19 (Commonwealth of Dominica). 30-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  229. ↑ "Summary of the national update". Ministry of Health and Social Services (Namibia). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  230. ↑ "Mongolian COVID-19 Coronavirus Tracker". covid19mongolia.mn. Ministry of Health (Mongolia). 9-09-2021. İstifadə tarixi: 9-09-2021.
  231. ↑ "COVID-19 Updates". Ministry of Health and Medical Services. 2-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  232. ↑ "Saint Lucia's COVID-19 Dashboard [Statistics]". Ministry of Health and Wellness (Saint Lucia). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  233. ↑ "56 positive COVID-19 cases; 1865 tested". Curacao Chronicle. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  234. ↑ "GRENADA RECORDS THREE MORE COVID-19 CASES". Ministry of Health (Grenada). 13-08-2021. İstifadə tarixi: 14-08-2021.
  235. ↑ "COVID-19 Update COVID-19 Grenada Dashboard". Ministry of Health (Grenada) via Facebook. 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  236. ↑ EswatiniGovern1. "COVID-19 Update" (Tweet). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  237. ↑ MoHCCZim. "COVID-19 Daily Update" (Tweet). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  238. ↑ "COVID-19 Botswana Dashboard". covid19portal.gov.bw. Government of Botswana. 24-09-2021. İstifadə tarixi: 24-09-2021.
  239. ↑ "Belize COVID-19 Cumulative Report". Ministry of Health and Wellness (Belize). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  240. ↑ "Covid 19 National Information Dashboard". Ministry of Health and Population (Malawi). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  241. ↑ "Four New COVID-19 Cases From Canada And The UK" (PDF). The official website of the Government of Saint Vincent and the Grenadines. The Government of Saint Vincent and the Grenadines. 13-12-2020. İstifadə tarixi: 14-12-2020.
  242. ↑ "COVID-19 Report As At December 1st, 2020". National Emergency Management Organisation (NEMO). 1-12-2020. İstifadə tarixi: 2-12-2020.
  243. ↑ "Government of St. Kitts and Nevis – COVID – 19 Updates". İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  244. ↑ "St.Kitts-Nevis COVID-19 Situation Report No. 465". Government of St. Kitts and Nevis. 7-07-2021. İstifadə tarixi: 8-07-2021.
  245. ↑ "Coronavirus i Grønland" (danimarka və kalaallisut). İstifadə tarixi: 29-09-2021.
  246. ↑ "Overvågning af COVID-19" (danimarka). Statens Serum Institut (State Serum Institute). 1-10-2020. İstifadə tarixi: 9-10-2020.
  247. ↑ "COVID-19 Local Situation". Ministry of Health (Seychelles). 26-06-2021. İstifadə tarixi: 26-06-2021.
  248. ↑ "COVID-19 in Seychelles". Ministry of Health (Seychelles). 28-09-2021. İstifadə tarixi: 28-09-2021.
  249. ↑ "CNMI COVID-19 Dashboard". 15-10-2020. İstifadə tarixi: 26-04-2021.
  250. ↑ "Northern Mariana Islands (Commonwealth of the): WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  251. ↑ "COVID-19". COVID SURINAME (holland). İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  252. ↑ "The Ministry of Information and Communication – Sierra Leone". İstifadə tarixi: 1-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  253. ↑ "Statistik covid-19". Ålandstidningen | Nyheter på Åland (isveç). İstifadə tarixi: 7 April 2020.
  254. ↑ "Deal is done: Cruise ship with sick passengers and sister ship will be allowed to dock in Florida". NBC News. İstifadə tarixi: 2-04-2020.
  255. ↑ "Indonesian crew member of virus-hit Zaandam cruise ship dies in Florida". South China Morning Post. 10-04-2020. İstifadə tarixi: 11-04-2020.
  256. ↑ "The Gambia COVID-19 Outbreak Situational Report". Ministry of Health (The Gambia). 28-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  257. ↑ "Covid-19". Government of Montserrat. 19-09-2021. İstifadə tarixi: 19-09-2021.
  258. ↑ "Estadísticas de COVID-19 en Nicaragua" [COVID-19 statistics in Nicaragua] (ispan). Observatorio Ciudadano. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021 – Ministerio de Salud (Nicaragua) vasitəsilə.
  259. ↑ "TCI COVID-19 DASHBOARD 1-10-2021". Government of Turks and Caicos. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  260. ↑ "WHO daily Report". www.who.int. İstifadə tarixi: 24-09-2021.
  261. ↑ Ministère de la Santé et de la Population [MSPCentrafrique]. "Communiqué de Presse" (Tweet). 10-10-2020.
  262. ↑ "Dichiarazione del Direttore della Sala Stampa della Santa Sede, Matteo Bruni, 06.06.2020". Official The Holy See website. İstifadə tarixi: 7-06-2020.
  263. ↑ "Vaticano, nuovo caso di positività al Covid-19". vaticannews.va. İstifadə tarixi: 17-10-2020.
  264. ↑ "Situação Atual" [Current Situation]. covid19.cv (portuqal). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  265. ↑ "Mauritania COVID-19 Situation Report 2021-04-18AR". Ministère de la Santé Mauritania. 18-04-2021.
  266. ↑ "ar:حالة اليوم" [Today's Status] (ərəb). Ministère de la Santé du Mauritania. 1-10-2021 – Facebook vasitəsilə.
  267. ↑ "Azerbaijan's breakaway Nagorno-Karabakh region reports first coronavirus case". National Post. 7 April 2020. İstifadə tarixi: 7 April 2020.
  268. ↑ "COVID-19 In Bhutan". Government of Bhutan. İstifadə tarixi: 28-09-2021.
  269. ↑ "Burundi: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  270. ↑ "COVID-19: Information and Guidance". Falkland Islands Government. 1-09-2021. İstifadə tarixi: 2-09-2021.
  271. ↑ "Situação Actual em São Tomé e Príncipe" [Current Situation in São Tomé and Príncipe]. covid.ms.gov.st (portuqal). Ministério da Saúde (São Tomé e Príncipe). 1-10-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  272. ↑ "Update on COVID-19 Response". Ministry of Health Republic of South Sudan. 06-09-2021. İstifadə tarixi: 08-09-2021.
  273. ↑ "South Sudan: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard". covid19.who.int. İstifadə tarixi: 1-10-2021.
  274. ↑ "COVID-19 Dashboard [Statistics]". COVID-19 : The Anguillian Response. 29-09-2021. İstifadə tarixi: 30-09-2021.
  275. ↑ "Coronavirus COVID-19". Government of the Virgin Islands. 8-09-2021. İstifadə tarixi: 9-09-2021 – Facebook vasitəsilə.
  276. ↑ "Ministry Of Health Reports Three More COVID Related Deaths". Government of the Virgin Islands. 23-07-2021. İstifadə tarixi: 24-07-2021.
  277. ↑ "Dawladda Somaliland oo Shaacisay laba qof oo laga helay Cudurka Covid-19". Wargeyska Dawan (somali). İstifadə tarixi: 2020-03-31.
  278. ↑ "Somaliland Confirms 2 Covid-19 Cases". MENAFN (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-03-31.
  279. ↑ "Coronavirus a yega Sint Eustatius: a confirma e prome 2 casonan!". 24ora.com (Papiamento). 31 March 2020. İstifadə tarixi: 1 April 2020.
  280. ↑ "COVID-19 Information". U.S. Consulate General in Curacao. İstifadə tarixi: 4 April 2020.
  281. ↑ "Covid-19 In PNG Statistics". covid19.info.gov.pg. Joint Agency Task Force National Control Centre for COVID-19, Government of Papua New Guinea. 30-09-2021. İstifadə tarixi: 2-10-2021.
  282. ↑ "[Current Situation] COVID-19 cases in Timor-Leste". COVID-19 Timor-Leste Dashboard. 26-09-2021. İstifadə tarixi: 26-09-2021.
  283. ↑ "Saint-Pierre et Miquelon : un «porteur sain», premier cas avéré de Covid-19". www.cnews.fr (fransız). İstifadə tarixi: 2020-04-05.
  284. ↑ "Naval Station Guantanamo Bay Announces Positive COVID-19 Case". www.navy.mil (ingilis). Naval Station Guantanamo Bay, Cuba Public Affairs. İstifadə tarixi: 2020-04-03.
  285. ↑ "ОПЕРШТАБ: ДИАГНОЗ COVID-19 ПОДТВЕРЖДЁН У 73 ЧЕЛОВЕК". Apsnypress. 1-10-2021.
  286. ↑ "Saba first new confirmed case". Masnotica. 12 April 2020.
  287. ↑ YSNECCOVID19. "ar:آخر إحصائيات انتشار فيروس #كورونا في #اليمن#معا_لمواجهة_كورونا" (Tweet) (ərəb). İstifadə tarixi: 2-10-2021. Missing or empty |date= (help)
  288. ↑ "İnsanları vahiməyə salan koronavirus öz-özünə itib gedəcəkmi?". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-12.
  289. ↑ "ÜST Avropanı pandemiyanın episentri elan etdi". 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-13.
  290. ↑ "China confirms deadly Wuhan coronavirus can be transmitted by humans | World News | Sky News". web.archive.org. 22 yanvar 2020. Archived from the original on 2020-01-22. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  291. ↑ "Wuhan novel coronavirus (WN-CoV) infection prevention and control guidance – GOV.UK". Government of United Kingdom. 22 yanvar 2020. Archived from the original on 2020-01-22. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  292. ↑ "Coronavirus | About | Prevention and Treatment | CDC". CDC. 15 dekabr 2019. Archived from the original on 2019-12-15. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  293. ↑ "Wuhan pneumonia: Hong Kong widens net for suspected cases but medical workers fear already overstretched hospitals will suffer | South China Morning Post". scmp.com. 21 yanvar 2020. Archived from the original on 2020-01-21. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  294. ↑ "Əhalini məlumatlandırmaq məqsədi ilə hazırlanan www.koronavirus.az saytı növbəti həftə istifadəyə veriləcək". sehiyye.gov.az. 2021-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  295. ↑ "China halts flights and trains out of Wuhan as WHO extends talks". CNA (ingilis). 2020-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  296. ↑ "武汉一线 | 菜价上涨，市民称白菜35一颗_七环视频_澎湃新闻-The Paper". The Paper. 23 yanvar 2020. Archived from the original on 2020-01-23. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  297. ↑ "China's coronavirus ground zero at Wuhan the destination for Matildas' Olympic qualifiers – ABC News (Australian Broadcasting Corporation)". ABC News. 22 yanvar 2020. Archived from the original on 2020-01-22. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  298. ↑ The British cruise ship Diamond Princess was in Japanese waters, and Japanese administration was asked to manage its quarantine, with the passengers having not entered Japan. Therefore, this case is neither included in the Japanese government's official count nor in United Kingdom's one. The World Health Organization classifies the cases as being located "on an international conveyance".
  299. ↑ "China coronavirus: Hong Kong leader hits back at criticisms of being slow". South China Morning Post (ingilis). 25 yanvar 2020. 2020-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  300. ↑ "Koronavirusa görə, Vuhanda 1000 çarpayılıq xəstəxana səkkiz günə tamamlandı » Dəyərlər AİN". deyerler.org (rus). İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.[ölü keçid]
  301. ↑ "Çin daha bir ilki bacardı – 2 günə ərsəyə gətirildi – VİDEO". www.xezerxeber.az (az.). 2020-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  302. ↑ "Koronavirus: Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı fövqəladə hal elan edib". BBC News Azərbaycanca (az.). 31 yanvar 2020. 2022-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 aprel 2020.
  303. ↑ Miller JY. "WashU Expert: Coronavirus far greater threat than SARS to global supply chain". The Source. 2020-02-07. 2020-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-13.
  304. ↑ McLean R, He L, Tappe A. "Dow plunges 1,000 points as coronavirus cases surge in South Korea and Italy". CNN. 2020-02-24. 2020-02-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-03.
  305. ↑ "FTSE 100 plunges 3.7 per cent as Italy confirms sixth coronavirus death". City A.M. London. 2020-02-24. 2020-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-03.
  306. ↑ Tappe A. "Dow falls 1,191 points—the most in history". CNN. 2020-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-28.
  307. ↑ Bostock, Bill. "China sacked a brace of top officials in Hubei province, likely in a move to protect Xi Jinping from people's anger over the coronavirus outbreak". Business Insider. 13 February 2020. 18 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 February 2020.
  308. ↑ Cunningham, Erin. "Coronavirus pummels Iran leadership as data show spread is far worse than reported". The Washington Post. 14 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 March 2020.
  309. ↑ "U.S. sanctions 'severely hamper' Iran coronavirus fight, Rouhani says". Reuters. 14 March 2020. 22 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  310. ↑ "Italy criticises EU for being slow to help over coronavirus epidemic". The Guardian. 11 March 2020. 30 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  311. ↑ "Italy criticizes EU for not responding its call for help, 'only China responded bilaterally'". CGTN News. China Global Television Network. 12 March 2020. 2020-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-19.
  312. ↑ "The EU Is Abandoning Italy in Its Hour of Need". Foreign Policy. 14 March 2020. 15 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  313. ↑ Somvichian-Clausen, Austa. "The coronavirus is causing an outbreak in America—of anti-Asian racism". The Hill. 30 January 2020. 1 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2020.
  314. ↑ Ma, Alexandra; McLaughlin, Kelly. "The Wuhan coronavirus is causing increased incidents of racism and xenophobia at college, work, and supermarkets, according to Asian people". Business Insider. 2 February 2020. 2 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 February 2020.
  315. ↑ Pitrelli, Stefano; Noack, Rick. "A top European music school suspended students from East Asia over coronavirus concerns, amid rising discrimination". The Washington Post. 31 January 2020. 3 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 February 2020.
  316. ↑ Burton, Nylah. "The coronavirus exposes the history of racism and "cleanliness"". Vox. 7 February 2020. 7 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 February 2020.
  317. ↑ "Fears of new virus trigger anti-China sentiment worldwide". The Korea Times. 2 February 2020. 22 May 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  318. ↑ "Coronavirus fuels anti-Chinese discrimination in Africa". Deutsche Welle. 19 February 2020. 1 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  319. ↑ "Chinese industrial workers subject to mandatory coronavirus isolation in Ethiopia". Panapress.com. 28 February 2020. 1 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  320. ↑ "Coronavirus: Tales of solidarity from China's virus-hit Wuhan". BBC News Online. 28 January 2020. 5 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2020.
  321. ↑ Zang, Phoebe. "How Taylor Swift's Chinese fans are helping fight the coronavirus". The Star. 3 February 2020. 29 December 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 February 2020.
  322. ↑ "How Residents in Wuhan Are Coping With Coronavirus (3:18 minutes in)". The New York Times. 4 February 2020. 4 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 February 2020 – YouTube vasitəsilə.
  323. ↑ Wei Lin, Lee. "This Chinese Actor Cheered on a Terrified Wuhan Doctor; His Fans Then Raised Funds for the City". Today. 24 January 2020. 26 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 February 2020.
  324. ↑ "Life under lockdown: Young people in Wuhan tell their coronavirus stories". Dazed. 6 February 2020. 2 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 March 2020.
  325. ↑ Sieren, Frank. "Sieren's China: Coronavirus — an epidemic of rumors". Deutsche Welle. 7 February 2020. 26 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  326. ↑ "China, desperate to stop coronavirus spread, turns neighbor against neighbor". The Economic Times. 4 February 2020. 17 February 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 February 2020.
  327. ↑ "Italy Shows Just How Crazy Coronavirus Panic Can Get". The Daily Beast. 29 February 2020. 20 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  328. ↑ "Italians Are Being Treated as a Risk Abroad Over Coronavirus". The Wall Street Journal. 28 February 2020. 29 March 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 March 2020.
  329. ↑ Solhi, Farah. "Some Malaysians calling for ban on Chinese tourists". New Straits Times. 26 January 2020. 27 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 February 2020.
  330. ↑ "Calm urged as anti-Chinese sentiment felt in New Zealand". The New Zealand Herald. 6 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 February 2020.
  331. ↑ della Cava, Marco; Lam, Kristin. "Coronavirus is spreading. And so is anti-Chinese sentiment and xenophobia". USA Today. 3 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 February 2020.
  332. ↑ "Not Enough Doctors in Daegu: As Virus Cases Rise, South Korea's Response Is Criticized". The Wall Street Journal. 24 February 2020. 29 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 March 2020.
  333. ↑ Kim, Sarah. "As The Coronavirus Spreads, So Does Racism – Both Against And Within Asian Communities". Forbes. 2 February 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 February 2020.

Həmçinin bax

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=COVID-19_pandemiyası&oldid=7648451"