Korvin Kitabxanası
Korvin Kitabxanası (lat. Bibliotheca Corviniana) — Macarıstan kralı Matyaş Korvin tərəfindən XV əsrdə yaradılmış məşhur kitabxana idi və Avropanın Orta əsrlər dövründə qurulmuş ən böyük humanist kitabxanalarından biri hesab edilirdi.[1] Matyaş Korvin, Macarıstanın ən məşhur krallarından biri idi və intibah dövründə ölkədə humanist təhsilin və mədəniyyətin inkişafına böyük töhfə verdi.[2]
| Korvin Kitabxanası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | |
| Yaradılıb | 1458 |
| Sayt | corvina.oszk.hu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
redaktəKorvin Kitabxanası əsasən qədim yunan və Roma klassiklərinin əlyazmaları, eləcə də o dövrün ən önəmli humanist əsərlərinin çoxsaylı nəşrləri ilə tanınırdı. Kitabxanada həm antik dövrlərə, həm də orta əsrlərə aid elmi, fəlsəfi, hüquqi və dini mətnlər toplanmışdı. Kolleksiyanın çoxu İtaliyadan gətirilmiş nadir əlyazmalar idi, çünki Matyaş Korvin İtalyan intibahına heyran idi və həmin dövrün mədəniyyətini Macarıstana gətirmək istəyirdi.[3]
Kitabxananın əhəmiyyəti, onun zənginliyindən və kral Matyaşın humanizmə və təhsilə olan marağından qaynaqlanır. O dövrdə yalnız bir neçə belə kitabxana mövcud idi və Korvin Kitabxanası o cümlədən Vatikan Kitabxanası ilə rəqabət aparırdı.[4]
Təəssüf ki, Matyaş Korvinin ölümündən sonra 1526-cı ildə Osmanlıların Macarıstanı işğalı[5] zamanı kitabxana dağıldı və çoxlu əlyazmalar oğurlandı və ya məhv edildi. Buna baxmayaraq, Korvin Kitabxanasından xilas edilən bəzi əsərlər bu gün müxtəlif kitabxanalarda, o cümlədən Vatikan, Paris, Vyana və Budapeşt kitabxanalarında saxlanılır. Macarıstan milli irsi olaraq Korvin Kitabxanasını böyük dəyər kimi qiymətləndirir və onun bərpa olunmuş əlyazmalarının bir hissəsi[6] YUNESKO-nun Dünya Yaddaşı Siyahısına daxil edilib.
Korvin Kitabxanası, intibah dövründə təhsilin və elmin inkişafına olan böyük marağın, eləcə də kralların intellektual mədəniyyəti dəstəkləməyə verdiyi əhəmiyyətin simvolu kimi tarixdə qalmışdır.[7]
Xüsusiyyətləri
redaktə- Tarixi kolleksiyası
- Korvin Kitabxanası, əsrlər boyu toplanmış nadir və qiymətli əlyazmalarla zənginləşdirilmişdir. Kitabxanada olan əlyazmalar, o dövrün elmi, ədəbiyyat, tarix,[8] hüquq və din sahələrinə aid geniş spektri əhatə edir.
- İntibah irsi
- Kitabxana, Avropa intibah dövrünün intellektual və mədəni həyatına dair dəyərli materiallar təqdim edir. Yohan Hunyadi və Matyaş Korvinus, kitabxananın inkişafına böyük töhfələr vermiş və onun beynəlxalq əhəmiyyətini artırmışdır.
- Memarlığı
- Korvin Kitabxanasının yerləşdiyi Hunyadi Qalası, dövrün memarlıq üslubunun gözəl bir nümunəsidir. Qalanın memarlığı və içərisindəki interyer, tarixi kontekstdə böyük bir əhəmiyyətə malikdir.[9]
- Kulturoloji əhəmiyyəti
- Korvin Kitabxanası, yalnız Macarıstan üçün deyil, həm də Avropa tarixində əhəmiyyətli bir mədəni irsdir. Bu kitabxana, elmi tədqiqatlar və ədəbiyyat üçün bir mərkəz olmuş, habelə mədəniyyətin yayılmasına xidmət etmişdir.
Bu gün Korvin Kitabxanası, Macarıstandakı və beynəlxalq miqyasda tarixi və mədəniyyət abidəsi olaraq tanınır. Kitabxana, həmçinin tədqiqatçılar, tarixçilər və kitabsevərlər üçün mühüm bir məkan olaraq fəaliyyətini davam etdirir.[10]
İstinadlar
redaktə- ↑ Tanner, Marcus. The Raven King : Matthias Corvinus and the Fate of His Lost Library. New Haven (Conn.) [etc.]: Yale University Press, 2009.
- ↑ Renaissance-Bibliothek des Königs Mathias Corvinus Arxiv surəti 6 iyul 2009 tarixindən Wayback Machine saytında (alm.)
- ↑ Matthew Landrus, Leonardo Da Vinci's Giant Crossbow, (Springer Verlag, 2010), 49.
- ↑ Csapodi Csaba: History of the Bibliotheca Corviniana Arxiv surəti 28 sentyabr 2011 tarixindən Wayback Machine saytında (ing.)
- ↑ Мировая цифровая библиотека: Коллекция Библиотека Корвиниана Arxiv surəti 24 mart 2012 tarixindən Wayback Machine saytında (rus.)
- ↑ Alfred Burns, The Power of the Written Word: The Role of Literacy in the History of Western Civilization, (Peter Lang, 1989), 228.
- ↑ Mátyás király könyvtára és a Corvinák pusztulása — 1526 Arxiv surəti 7 yanvar 2014 tarixindən Wayback Machine saytında (mac.)
- ↑ История культуры стран Западной Европы в эпоху Возрождения. Под ред. Л. М. Брагиной. Arxiv surəti 4 mart 2016 tarixindən Wayback Machine saytında (rus.)
- ↑ "The Bibliotheca Corviniana Collection". UNESCO Memory of the World Programme. 2009-08-12. 2015-11-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-15.
- ↑ CSAPÓ DI CSABA Mikor pusztult el Mátyás király könyvtára? Arxiv surəti 7 yanvar 2014 tarixindən Wayback Machine saytında (mac.)
Ədəbiyyat
redaktə- Csapodi, Csaba & Csapodiné Gárdonyi, Klára: Bibliotheca Corviniana (Budapest, 1976.)