Kunovitsa döyüşü

Kunovitsa döyüşüYanoş Hunyadinin başçılıq etdiyi səlibçilər ilə Osmanlı imperiyasının ordusu arasında 2 və ya 5[2] yanvar 1444-cü ildə indiki Serbiyanın PirotNiş arasında yerləşən Kunovitsa (Suva Planina) dağı yaxınlığında baş vermiş döyüş.[3] Bu, daha geniş Varnaya səlib yürüşünün bir hissəsi idi.

Kunovitsa döyüşü
Varnaya səlib yürüşü
Suva Planina
Suva Planina
Tarix 2 və ya 5 yanvar 1444
Yeri Kunovitsa, NişPirot arasında, Osmanlı imperiyası (indiki Serbiya)
Nəticəsi Səlibçilərin qələbəsi[1]
Münaqişə tərəfləri

Macarıstan krallığı
Polşa krallığı
Serbiya despotluğu
Valaxiya

Osmanlı imperiyası

Komandan(lar)

III Vladislav
Yanoş Hunyadi
Georgi Brankoviç

Mahmud Çələbi Təslim olmaq

Döyüş

redaktə

Xristian kontingenti geri çəkilməyə 24 dekabr 1443-cü ildə,[4] Zlatitsa döyüşündən sonra başlamışdı. Osmanlı qoşunları İskırNişava çaylarından keçərək onların ardınca getmiş, Kunoritsa keçidində Georgi Brankoviçin komandanlığı altında Serbiya despotluğunun ordularının arxa cinahlarına hücum etmişdir (bəzi mənbələrdə pusquya düşdükləri qeyd edilmişdir). Döyüş gecə vaxtı, tam ayın altında baş vermişdir. Artıq keçiddən keçmiş Hunyadi və Vladislav öz ehtiyatlarını piyadalar tərəfindən qorunaraq tərk edərək dağın şərq tərəfində çayın yaxınlığında Osmanlı qüvvələrinə hücum etmişdilər.[2] Osmanlılar məğlub olmuş və bir çox Osmanlı sərkərdələri, o cümlədən Çandarlı nəslindən olan Mahmud Çələbi (əvvəlki bəzi mənbələrdə Karam bəy adlanırdı)[5] əsir düşmüşdür.[3]

Kunovitsa döyüşündə Osmanlının məğlubiyyəti və sultanın kürəkəni Mahmud bəyin əsir düşməsi ümumi qələbəli yürüş təəssüratı yaratmışdı.[6] Bəzi mənbələrə görə, İskəndər bəy bu döyüşdə Osmanlı tərəfində iştirak etmiş və münaqişə zamanı Osmanlı qüvvələrini tərk etmişdir.[7]

Nəticəsi

redaktə

Bu döyüşdən dörd gün sonra xristian koalisiyası Prokupleyə çatmışdır. Georgi Brankoviç Polşa kralı III VladislavaYanoş Hunyadiyə qışda Serbiyanın istehkamlı şəhərlərində qalmağı və 1444-cü ilin yazında Osmanlılara qarşı kampaniyalarını davam etdirməyi təklif etmişdir. Onun təklifini rədd etmiş və geri çəkilmişdilər.[8] 1444-cü ilin yanvarın sonunda Vladislav və Hunyadi öz qoşunları ilə Belqrada çatmışdılar.[2] Onlar fevralda Budaya gəlmiş və burada onları qəhrəman kimi qarşılamışdılar.[2] 1444-cü ildə xristian qüvvələrinin səfirləri Adrianopola göndərilmiş və Seqed sülhü kimi tanınan onillik sülh müqaviləsinin imzalanmasını təşkil etmişdir.[9]

Dövrün Osmanlı mənbələri Kunovitsada baş verən məğlubiyyətdə sərkərdələr QasımTuraxan arasındakı rəqabəti günahlandırır, bəzi mənbələr isə Serbiya despotu Georgi Brankoviçin Turaxana döyüşdə iştirak etməməsi üçün rüşvət verdiyini iddia edir.[10][11][12] Nəticədə Turaxan gözdən düşmüş və sultan tərəfindən Tokatdakı həbsxanaya sürgün edilmişdir.[13][14]

Mədəniyyətdə

redaktə

Bu döyüş "Əs, külək" (serb. Подухни ветре) serb epik mahnısında xatırlanır.[15]

Mənbə

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. Hussey, 1966. səh. 383
  2. 1 2 3 4 Setton, Hazard və Zacour, 1990. səh. 293
  3. 1 2 Babinger, 1992. səh. 25
  4. Mirčetić, 1994
  5. Der katholische Volksfreund: Wochenschrift für häusliche Erbauung und Belehrung des katholischen Volkes. Rieger. 1855. səh. 352.
  6. Imber, 2006. səh. 16, 17
  7. Gegaj, 1937. səh. 120
      En 1443, une occasion allait s'offrir pour réaliser son plan. Les Turcs faisaient la guerre aux chrétiens révoltés. Une bataille s'engagea à Kunovica, près de Nich. L'armée du sultan était commandée par Karambeg, pacha de Roumélie, et Scanderbeg. Or, dès le début des engagements, l'aile confiée à Scanderbeg abandonna ses positions ; le reste de l'armée turque...)  
  8. Jireček, 1978. səh. 367
  9. Imber, 2006a
  10. Imber, 2006. səh. 51
  11. Ćorović, 2014. səh. 353
  12. Željko Fajfrić. Sveta loza Brankovića. Grafosrem. 1999.
  13. Babinger, 1987. səh. 877
  14. Imber, 2006
  15. Gavrilović, Andra. Istorija srpske i hrvatske književnosti usmenoga postanja. Izd. Knjižara G. Kona. 1912. səh. 26.

Ədəbiyyat

redaktə