Lessinq kafirotu

Lessinq kafirotu
Lessinq kafirotu
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Dəstə: Qərənfilçiçəklilər Fəsilə: Pəncərkimilər Yarımfəsilə: Camphorosmoideae Triba: Camphorosmeae Cins: Kafirotu Növ: Camphorosma monspeliaca Yarımnöv: Lessinq kafirotu
Beynəlxalq elmi adı
	Camphorosma monspeliaca subsp. lessingii;
NCBI	151220

Lessinq kafirotu (lat. Camphorosma monspeliaca subsp. lessingii) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin kafirotu cinsinin camphorosma monspeliaca növünə aid bitki yarımnövü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Təhlükəli həddə yaxın olanlar" kateqoriyasına aiddir – NT. Azərbaycanın nadir növüdür.

Təbii yayılması

Monqolustan, İran və Rusiyada yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 20-60 sm olan çoxgövdəli yarımkolcudur. Aşağı hissələri odunlaşmışdır. Üzəri xırda ağımtıl tüklüdür. Yarpaqları 2-6 mm uzunluğunda, xətli bizvaridir. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qruplarında tək-tək sıx yerləşir. Çiçəkyanlığı dəyirmi ovalşəkillidir. 4 oxşar dişcikləri vardır. May-iyul aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri xırda, çox vaxt ikicinsli, çiçəkyanlığı 4 və ya 5 hissəlidir. Erkəkcikləri 4-5-dir. Meyvəsi çılpaq pərdəli meyvəyanlığına malikdir. Oktyabr ayında meyvə verir. Toxumları dəyirmi, bozumtul qara rəngli, xırdadır. Toxumla çoxalır.

Ekologiyası

Şoran və daşlı yamaclarda, duzlu göllərin sahillərində yarımsəhralarda, çöllərdə bitir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqaz, Kür-Araz ovalığı, Kür düzündə və Naxçıvanda, aran və aşağı dağ qurşağında kiçik cəngəlliklər və qruplar əmələ gətirir.

İstifadəsi

Heyvanlar üçün qidalı yemdir. Tərkibində alkoloidlər, efir yağları vardır.

Qısa morfoloji təsviri

Gövdəsi aşağı hissədə odunlaşmış, çoxsaylı, 20-80 sm hündürlükdə yarımkolcuqdur. Yarpaqları 2-6 sm uzunluqda, xətvari, bizşəkilli, incə tüklüdür, dəstələrlə qısalmış budaqların qoltuğundadır, çiçəkləri təkdir, yarpaq qoltuğunda sıx, sünbülçiçək qrupundadır. Sütuncuq uzundur, iki uzun sapşəkilli dişicik ağızcıqlıdır. Meyvə vertikal, çılpaq meyvəyanlıdır. Toxmu dairəvi, qonur, qaramtıl, 1mm diametrindədir.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə və meyvə əmələgətirmə dövrü may-sentyabr aylarına təsadüf edir. Kserofit-halofit, işıqsevən, duzlaşmaya davamlıdır. Toxumla çoxalır. Dağ ətəyində, şoran yerlərdə təmiz kamforosmanlıq və birillik şorangəli –taxıllı, kamforosmalıq qruplaşmaları əmələ gətirir.

Yayılması

Xəzəryanı və Kür-Araz ovalığında, Qobustan, Kür və Naxçıvan düzənliyi (Sədərək rayonu Vəlidağ ətrafı; Culfa rayonu Darıdağ ətrafı).

Sayı və tendensiyası

Yaşayış mühitinin keyfiyyətinin davam edən pisləşməsi populyasiyanın gələcəkdə azalma təhlükəsini ehtimal etməyə əsas verir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (otarılma, tapdalanma, infrastrukturun inkişafı).

Mühafizə tədbirləri

Mühafizə üçün xüsusi tədbirlər aparılmır, yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq üçün yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.