Lisanüt-teyr
"Lisanüt-Teyr" və ya “Lisanut-Tayr” (ərəb. لسان الطیر; azərb. "Quşların dili") — XVI əsrdə məşhur özbək şairi Əlişir Nəvai tərəfindən yazılmış əsər.
| Lisanüt-teyr |
|---|
Bu əsər Nəvainin sufi düşüncələrini və fəlsəfi baxışlarını əks etdirən mühüm poetik bir əsərdir və onun farsca qələmə aldığı əsərlərdən biridir.
"Lisanüt-Teyr" Fəridəddin Əttarın "Məntiqüt-Teyr" əsərinin təsiri altında yazılmışdır və bənzər mövzulardan bəhs edir. Əttarın əsərində olduğu kimi Nəvainin əsərində də quşların simvolik və mənəvi səyahəti təsvir olunur.
Əsas mövzu yenə də quşların öz hökmdarları olan Simurqu tapmaq üçün uzun və çətin bir səyahətə çıxmasıdır. Simurq burada haqqı və həqiqəti təmsil edir. Quşlar isə insan ruhunu və onun mənəvi kamillik yolunda keçdiyi mərhələləri simvolizə edir.
Nəvainin "Lisanüt-Teyr" əsərində diqqət çəkən məqam odur ki, o, öz dövrünün sufi düşüncələrini dərin poetik ifadələrlə zənginləşdirir və insanın Allaha çatmaq yolundakı maneələri və keçməli olduğu mərhələləri özünəməxsus şəkildə izah edir. Əsər sufizmə xas olan mənəvi mərhələlərdən keçməyi, nəfsin təmizlənməsini, Allahla birlikdə olmağı tərənnüm edir.
"Lisanüt-Teyr" sufi fəlsəfəsinin əsas prinsiplərini, mənəvi yüksəlişi və insanın Allahla birliyə çatma səyini poetik şəkildə ifadə edən bir əsərdir. Nəvainin bu əsəri onun dini-fəlsəfi biliklərini və bədii istedadını bir daha göstərir və klassik Şərq ədəbiyyatının ən qiymətli nümunələrindən biri hesab olunur.