Lozanna Sülh Konfransı

Lozanna Sülh Konfransı (11 noyabr 1922-24 iyul, 1923), İsveçrənin Lozanna şəhərində 8 ay davam etmiş və Türk tərəfinin qeyd-şərtsiz müstəqillik tələbi ilə çətin şəraitdə keçmişdir. Görüşmələrdə Türkiyəni təmsil edən İsmət İnönü başqanlığındakı heyətin bu uğurdakı rolu böyükdür.^[1]

Lozanna konfransına qatılacaq Türk nümayəndəliyinin 8 noyabr 1922-ci ildə şərq ekspresiylə İstanbuldan hərəkət etmiş və 11 noyabr 1922-ci ildə Lozannaya çatmışdır. Türk nümayəndə heyəti rəhbəri Lozanna səfər zamanı heyət üzvlərinə ilk Başqanlıq Ümumi Bəyannaməsini 11 noyabr, 1922-ci ildə bildirmişdir. hərbi nizam və intizamını özündə ehtiva edən bu bəyannamə, konfransın davam etdiyi müddətə heyət mənsublarının işləmə və davranışlarını tənzimləyən bir təlimat funksiyası daşımışdır.^[2]

Konfransa qatılan türk nümayəndə heyəti

Nümayəndələr

İsmət İnönü (Xarici İşlər naziri, nümayəndə heyətinin rəhbəri)
Dr. Rza Nur (Səhiyyə naziri)
Həsən Saka (köhnə Maliyyə naziri)

Müşavirlər

Münir Ertəgün (Xarici İşlər Nazirliyi hüquq müşaviri)
Muxtar Cilli (köhnə Mütərəqqilik Nazirliyi müşaviri)
Vəli Saltıkgil (Burdur millət vəkili)
Zülfü Tigrel (Diyarbəkir millət vəkili)
Zəkai Apaydın (Adana millət vəkili)
Cəlal Bayar (köhnə İqtisadiyyat naziri və İzmir millət vəkili)
Şefik Başman (Maliyyə Tədqiqat Qurumu rəhbəri)
Tevfik Bıyıklıoğlu (Qərərgah polkovnik-leytenantı)
Tahir Taner (Ədliyyə Nazirliyi müşaviri)
Nüsrət Metya (Xarici İşlər Nazirliyi ikinci hüquq müşaviri)
Yusif Hikmət Bayur (Xarici İşlər Nazirliyi Siyasi İşlər müdiri)
Zühtü İnhan (Universitet təhsil üzvü)
Fuad Ağralı (Maliyyə Nazirliyi Hesab İşləri müdiri)
Mustafa Şərəf Özkan (Xarici İşlər Nazirliyi müşaviri)
Şükrü Kaya ( Mülki işlər müfəttişi)
Həmid Həsəncan (Qızıl Aypara Cəmiyyəti ikinci başqanı)
Mehmed Cavid ( köhnə maliyyə naziri)
Haim Nahum (Türkiyə Yəhudiləri Hamambaşı, Yüksək Mühəndis Məktəbi fransızca müəllimi)^[3]
Baha Bəy ( Ədliyyə Nazirliyi Məzhəb İşləri müdiri)

Mətbuat nümayəndələri

Ruşən Əşrəf Ünaydın (yazıçı)
Yahya Kamal Bayatlı (İstanbul Darulfününün müəllimi)

Baş Katib və müşavir

Rəşid Saffet Atabinen

Katiblər

Əli bəy Türkgəldi (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
Mehmed Əli Balin (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
Cavad Açıqalın (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
Cəlal Hazim Arar (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
Saffet Sav (Qızıl Aypara Cəmiyyəti işçisi)
Süleyman Saib Kıran (Xariçi İşlər Nazirliyi işçisi)
Rıfat Bəy (Xariçi İşlər Nazirliyi keçmiş işçisi)
Dr. Nihad Reşet Belger (Paris mətbuat nümayəndəsi)

Tərcüməçi

Hüseyn Pekdaş (Robert Kolleci müdir müavini)

İsmət Paşanın (İnönü) yavərləri

Atıf Esenbel (Süvari polkovnik leytenantı)
Sabri Artuç (Süvari polkovnik leytenantı)

İstinadlar

↑ Çağla D. TAĞMAT, LOZAN BARIŞ KONFERANSI’NA YUNANİSTAN TARAFINDAN BAKIŞ: VENİZELOS’UN DÜNYASINDA LOZAN, sayfa:162, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIV/29 (2014-Güz)
↑ Fuat İnce, Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları sayfa:122, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S. 53 (Lozan Antlaşması Özel Sayısı)
↑ Kurtuluş Savaşında Musevi Cemaati ve Hahambaşı Hayım Nahum Efendi Arxivləşdirilib 2014-08-12 at the Wayback Machine, Genelkurmay Başkanlığı (Türkiye), 2003.

[1] Çağla D. TAĞMAT, LOZAN BARIŞ KONFERANSI’NA YUNANİSTAN TARAFINDAN BAKIŞ: VENİZELOS’UN DÜNYASINDA LOZAN, sayfa:162, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIV/29 (2014-Güz)

[2] Fuat İnce, Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları sayfa:122, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S. 53 (Lozan Antlaşması Özel Sayısı)

[3] Kurtuluş Savaşında Musevi Cemaati ve Hahambaşı Hayım Nahum Efendi Arxivləşdirilib 2014-08-12 at the Wayback Machine, Genelkurmay Başkanlığı (Türkiye), 2003.

[1]

[2]

[3]