Mübahilə ayəsi

Mübahilə ayəsi — Müsəlmanların müqəddəs kitabı Quranın 3-cü surəsi Ali-İmran surəsinin 61-ci ayəsinə verilən ad. Ayə onda işlənən «nəbtəhil» kəlməsinə əsasən "mübahilə" adı ilə məşhurdur. Ərəb sözü olan Mübahilə kəlməsinin kökü elə ərəbcə olan "bəhl" sözündəndir və mənası "lənət etmək"dir. Bu sözün lüğətdə də mənası budur. Amma sonralar mənasını dəyişib, hər cür dua etmək mənasında işlənmişdir.

Ayə

Ayənin əsli, ərəbcəsi:

فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ

Ayənin Azərbaycan dilinə olan tərcümələri:

(İsanın Allahın qulu və peyğəmbəri olması barədə) sənə göndərilən elmdən (məlumatdan) sonra buna (İsanın əhvalatına) dair səninlə mübahisə edənlərə de: “Gəlin biz də oğlanlarımızı, siz də oğlanlarınızı; biz də qadınlarımızı, siz də qadınlarınızı; biz də özümüzü, siz də özünüzü (bura) çağıraq! Sonra (Allaha) dua edib yalançılara Allahın lənət etməsini diləyək!”

Hər kəs (İsa barəsində) sənə elm gəldikdən sonra səninlə mübahisəyə qalxsa (və haqqı qəbul etməkdən imtina etsə), de: Gəlin, biz də öz övladlarımızı çağıraq, siz də öz övladlarınızı çağırın, biz də öz qadınlarımızı çağıraq, siz də öz qadınlarınızı çağırın, biz də öz nəfslərimizi (canlarımızı) çağıraq, siz də öz nəfslərinizi çağırın. Sonra Allah dərgahında mübahilə edib yalançılara Allahın lənət etməsini istəyək.

Buna görə də sənə elm gəldikdən sonra, onun barəsində (İsa Məsih-əleyhissəlam haqqında) səninlə mübahisə edən (höcətləşən) kəsə de: «Gəlin biz öz oğullarımızı, siz öz oğullarınızı, biz öz qadınlarımızı, siz öz qadınlarınızı, biz özümüzü, siz də özünüzü (bizim canımız kimi olan kəsləri) çağıraq, sonra bir-birimizə nifrin edək, beləliklə Allahın lənətini yalançılara yağdıraq. (Peyğəmbər bu hadisədə imam Həsənlə İmam Hüseyni oğulları, Fatiməni qadın və Əlini canı kimi «mübahilə»yə, yəni ayədə işarə olunan qarşılıqlı nifrin etmə mərasiminə apardı və kafirlər təslim oldular.)

Sənə bilik gəldikdən sonra kim səninlə (İsanın) barəsində mübahisə edərsə, de: “Gəlin oğullarımızı və oğullarınızı, qadınlarımızı və qadınlarınızı, özümüzü və özünüzü çağıraq, sonra isə dua edib yalançılara Allahın lənət etməsini diləyək”.

Haqqında

Müsəlmanların müqəddəs kitabı Quranın bu ayəsinə və İslam mənbələrində olan hədislərə əsasən məsələ belə baş verib:

Müsəlmanların sonuncu peyğəmbəri Məhəmməd H.Q. 10-cu ildə bir neçə nəfəri Yəmənin Nəcran məntəqəsində İslamı yaymaq və təbliğ etmək üçün təyin edir. Nəcran məntəqəsinin xristianları da Məhəmmədlə danışıq aparmaq üçün bir nümayəndə heyətini Mədinəyə göndərirlər. Danışıqlar baş verir. Danışıqlardan sonra xristianlar deyir ki, "biz şəkdəyik, şübhə edirik." Və sonra bu ayə (Ali-İmran 61)nazil olur. Ayə nazil olduqdan sonra Məhəmməd xristianlara onlarla qarşlılqlı mübahilə edilməsini təklif edir. Təəccüb içində qalan xristianlar Məhəmməddən biraz vaxt, möhlət istəyirlər. Xristianlar gedib rəhbərləri ilə məsləhətləşirlər. Rəhbərləri onlara "Siz bu təklifi qəbul edin. Əgər Məhəmmədin qarğış etməyə hay-küylə, təm-təraqlı və çoxlu adamla gəldiyini görsəniz, əsla nigaran olmayın və bilin ki, çox da mühüm məsələ yoxdur. Amma əgər az saylı adamla gəlsə, mübahilə fikrindən dönün və onunla saziş bağlayın." Ayəyə əsasən mübahilə günü tərəflər, yəni müsəlman və xristianlar mübahiləyə öz oğlanlarını, qadınlarını və nəfslərini gətirməli idilər. Mübahilə günü Müsəlmanlar tərəfdən mübahiləyə gedən, Məhəmməd özü ilə qızı Fatiməni, əmisi oğlu və yeznəsi Əlini, nəvələri Həsən və Hüseyni gətirir. Xristianlar mübahilədən imtina edir, nəticədə mübahilə baş vermir. Tərəflər arasında saziş bağlanır. Sazişə əsasən xristianlar müsəlmanlara hər biri 40 dirhəm qiymətində olan 2000 hillən verməli idilər.

Haqqında nəql olunan kəlamlar

atam mənə Nədr b. Süveyddən, o ibn Sinan, o da Əbu Abdullah (imam Cəfər əs-Sadiq a.s)-dan danışdı, dedi: “Nəcran xristianlarını təmsil edən bir heyət, Rəsulullah s.a.a-in hüzuruna gəldi. rəhbərləri Əhtəm, Aqib və Seyyid adlı şəxslər idi. Görüş zamanı, onların namaz vaxtı girdi. Qalxıb zəng çaldılar və sonra ibadət etdilər. Bunu görən səhabələr dedilər: “ya Rəsulullah s.a.a, sənin məscidində belə etmələrinə icazə verirsən?” Rəsulullah s.a.a dedi: “mane olmayın.” İbadətlərini qurtarandan sonra Rəsulullah s.a.a-ə yaxınlaşdılar və dedilər: “Nəyə dəvət edirsən?” Rəsulullah s.a.a dedi: “Allahdan başqa ilah olmadığına, mənim Allahın Rəsulu olduğuma, İsanın yaradılmış, yeyən, içən və dəf-i ehtiyac edən bir qul olduğuna şahidlik etməyə dəvət edirəm.” Onlar dedilər: “Yaxşı, İsanın atası kim idi?” bu zaman Rəsulullah s.a.a-ə vəhy yolu ilə belə deməyi əmr edildi: “Onlara de: “Siz Adəm haqqında nə deyirsiniz? O, yaradılmış, yeyən, içən, dəf-i ehtiyac edən və cinsi birləşmədə olan bir qul idi?” Rəsulullah s.a.a onlara bu sualı verdikdə, onlar dedilər: “Bəli.” Rəsulullah s.a.a soruşdu: “Yaxşı, atası kim idi?” Onlar bu sual qarşısında çaşıb qaldılar və verəcək cavab tapa bilmədilər. Bundan sonra uca Allah: “Həqiqətən, Allah yanında İsanın vəziyyəti, Adəmin vəziyyəti kimidir. Onu torpaqdan yaratdı. Və Artıq sənə gələn elmdən sonra, onun haqqında səninlə mübahisə qalxsa … Allahın lənətini yalan danışanların üstünə edək.” ayələrini nazil etdi. Rəsulullah s.a.a onlara dedi: “Gəlin mənimlə mübahilə edək, əgər mən doğru deyirsinizsə, lənət sizə olsun, əgər yalan söyləyirsə mənim üzərimə olsun.” Onlar dedilər: “Adil bir təklif etdin” Sonra lənətləşmə üçün sözləşdiniz. Yerləşdikləri yerlərə geri dönükləri vaxt başcıları Seyyid, Aqib və Əhtəm belə dedilər: “Əgər bizimlə lənətləşməyə qövmünü gətirsə, onunla lanətləşərik. Çünki peyğəmbər olmadığı aydın olar. Əgər xüsusi olaraq öz Əhli Beytini gətirsə, lanətləşmərik. Çünkü ancaq doğru söylədiyi halda Əhli Beytini gətirə bilər.” Səhər olanda Rəsulullah s.a.a-in yanına gəldilər. Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyin a.s Rəsulullah s.a.a-in yanında idi. Bu mənzərəni görən xristianlar belə dedilər: “Kim bunlar?” Onlara deyildi: “Bu adam onun əmisi oğlu, vəsisi və kürəkəni Əli b. Əbu Talibdir, bu qızı Fatimədir və bu ikisi də oğulları Həsən və Hüseyindir.” bundan sonra xristianlar oradan ayrıldılar. Rəsulullah s.ə.ə-ə dedilər: “Biz, səni razı etməyə hazırıq. mübahilə etməyək.” Rəsulullah s.a.a cizyə qarşılığında onlarla razılaşdı. Beləcə yurdlarına geri döndülər.”

mənə Əli b. Hüseyin b. Şəvzəb və Cəfər b. Məhəmməd b. Misvar r.a danışdılar, dedilər: Muhəmməd b. Abdullah b. Cəfər əl-Himyəri bizə atasından, o da Reyyan b. Saltdan danışdı, dedi: (imam Rza a.s Abbasi kralı Məmunun məclisində müxalif alimlərdir itrət haqqında Qurandan dəlil gətirərkən belə dedi) ”üçüncü ayə: Allah-u Təala varlıqlarından tərtəmiz olanları ayırdığında mübarək ayəsində peyğəmbərinə onlarla birlikdə mübahələ etməyə getməsini əmr edərək belə buyurdu: “Sənə bilik gəldikdən sonra kim səninlə(İsanın) barəsində mübahisə edərsə, de: “Gəlin oğullarımızı və oğullarınızı, qadınlarımızı və qadınlarınızı, nəfsimizi və nəfsinizi çağıraq, sonra isə dua edib yalançılara Allahın lənət etməsini diləyək” (Al-i İmran, 61) Bu ilahi əmrdən sonra Rəsulullah s.a.a Əli, Həsən, Hüseyn, və Fatiməni a.s çölə çıxarıb onları öz yanında apardı. Ayədəki “nəfsimiz” və “nəfsiniz” sözünün mənasını bilirsinizmi görəsən?” Alimlər dedilər: “Allah-u Təala onunla Rəsulullah s.a.a-in özünü nəzərdə tutmuşdur.” imam a.s dedi: “səhv edirsiniz, çünki Allah-u Təala onunla Əli b. Əbu Talib a.s-ı nəzərdə tutmuşdur. Bunun dəlillərindən biri Rəsulullah s.a.a-in bu sözüdür: “ya gərək Vəliəoğulları bu işlərindən əl çəksinlər, ya da özüm kimi birini (onlara qarşı) göndərəcəyəm.” Yəni Əli b. Əbu Talib a.s-ı. Ayədəki “oğullar” sözündən məqsəd Həsən və Hüseyin a.s-dır. “Qadınlar” sözündən məqsəd isə Fatimə s.ə-dır. Bu, heç kimin fəzilətdə onlardan önə keçə bilməyəcəyi bir xüsusiyyətdir. Heç kimin o xüsusiyyətdə onlara çata bilməyəcəyi bir üstünlükdür və heç bir varlığın o üstünlükdə onları keçə bilməyəcəyik bir şərəfdir. Çünki Rəsulullah s.a.a Əlinin nəfsini öz nəfsi saymışdır. Bu da üçüncü ayədir.”

…Əmir ibn Səd ibn Əbu Vəqqas dedi: Müaviyə ibn Əbu Süfyan Səd ibn Əbu Vəqqasa əmr verdi və dedi: “səni Əbu Turaba söyməkdən saxlayan nədir?” Səd dedi: “Mənim söyləyəcəyəm üç şey var ki, bunları onun üçün Rəsulullah s.a.a söyləmişdir və bu səbəbə görə ona əsla söymərəm. Bu üç şeydən birinin mənim olması məncə qırmızı dəvənin mənim olmağından daha məqbuldur. Mən Rəsulullah s.a.a-ın döüyşlərdən birində onu öz yerinə təyin etdiyini, onun: “ya Rəsulullah! Məni qadın və uşaqlarla birlikdəmi qoyursan?” Dediyi zaman Rəsulullah s.a.a-in “sənin mənə olan nisbətin, Harunun Musaya olan nisbəti kimidir. Bir fərqlə ki, məndən sonra peyğəmbər yoxdur.” buyurarkən eşitdim. Xeybər günündə də “Bu bayrağı mütləq Allahı və Rəsulunu sevən, Allah və Rəsulunun da özünü sevdiyi bir şəxsə verəcəyəm.” dediyini eşitdim. Biz bayraq üçün hamımız irəli durduq, lakin o “mənə Əlini çağırın!” dedi. Əli gözlərindən narahat olduğu halda gətirildi. Rəsulullah s.a.a onun gözünə ağzının suyundan vurdu və bayrağı ona verdi. Allah da ona fəthi müyəssər etdi. və “de: Gəlin oğullarımızı və oğullarınızı, qadınlarımızı və qadınlarınızı, nəfsimizi və nəfsinizi çağıraq, sonra isə dua edib yalançılara Allahın lənət etməsini diləyək” (Al-i İmran 61) ayəsi nazil olanda Rəsulullah s.a.a Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyni çağıraraq: “Allahım! Mənim ailəm bunlardır” dedi.”

mənə Süleyman ibn Əhməd danışdı, dedi: mənə Əhməd ibn Davud əl-Məkki və Məhəmməd ibn Zəkəriyyə danışdılar, dedilər: bizə Bəşir ibn Mehran danışdı, dedi: Məhəmməd mənə Davud ibn Əbu Hinddən, o Şaabidən, o da Cabirdən danışdı, dedi: “Aqib və Teyyib Rəsulullah s.ə.ə.-in yanına gəldilər və Rəsulullah s.ə.ə onları mübahiləyə dəvət etdi. Onlar da ertəsi günü lənətləşmək üçün sözləşdiniz. Ertəsi günü Rəsulullah s.a.a Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyinin əlindən tutaraq gəldi və gəlmələri üçün onlara (xristianlara) xəbər göndərdi. Lakin (xristianlar) gəlmədilər və xərac qəbul etdilər. Rəsulullah s.a.a dedi: “Məni haqq ilə göndərən Allaha and olsun ki, əgər xeyir desəydilər vadi təpələrinə atəş yağdıracaktı.” Onlar haqqında “Gəlin oğullarımızı və oğullarınızı, qadınlarımızı və qadınlarınızı çağıraq” ayəsi nazil oldu. ayədəki “nəfsimizi və nəfsinizi” sözü ilə Rəsulullah s.a.a və Əli b. Əbu Talib, “oğullarımızı” sözü ilə Həsən ilə Hüseyin, “qadınlarımızı” sözü ilə də Fatimə nəzərdə tutulmuşdur.”

Mübahilə ayəsi mövzusu ilə bağlı İslam mənbələrində olan bir çox başqa hədislər də mövcuddur.

Mənbə

• Quran
• Mübahilə ayəsi
• Mübahele ayeti (türkcə)

Həmçinin bax

• Mübahilə
• Mübahilə günü
• Əhli-Beyt