Mərmərə adası

marmara Mərmərə (türk. Marmara), əvvəllər Prokonnessos (yun. Προκόννησος)  — Mərmərə dənizinin qərbində Türkiyəyə məxsus ada.

Mərmərə adası
türk. Marmara Adası
Ümumi məlumatlar
Sahəsi	117 km²
Uzunluğu	18,7 km
Eni	9,3 km
Hündür nöqtəsi	699 m
Əhalisi	7.500 nəf.
Yerləşməsi
40°37′21″ şm. e. 27°37′48″ ş. u.
Ölkə	Türkiyə
Region	Balıkəsir ili
Akvatoriya	Mərmərə dənizi
Mərmərə adası
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Mərmərə dənizinin ən böyük adasının sahəsi 117 km², hündürlüyü isə 699 m-ə qədər (Kap dağı). Sahilləri dik, kiçik körfəzləri, relyefi isə dağlıqdır. Ada Balıkəsir ilinin Mərmərə dairəsinin mərkəzidir.

Həm Aralıq dənizi həm də Qara dəniz iqliminin təsirləri adada göründüyü üçün bitki örtüyü ilə çox zəngindir. Adanın cənub hissəsi zeytun ağacları və maquislərlə örtülü olduğu halda, şimal sahili meşəlikdir.

Ada dünyanın ən qədim və Türkiyənin ən böyük mərmər mədənlərinə malikdir. Prokonnesos mərməri qədim dövrlərdə ən çox istifadə edilən mərmərdir. Bu gün adanın yüzdə 11-i mərmər yataqları ilə işğal edilmişdir.

Tarixi

Adadakı ilk yaşayış məntəqəsi Milet tərəfindən antik dövrdə ticarət koloniyası olaraq qurulmuşdur. Adadakı ilk yaşayış məntəqəsi bu gün Marmara olaraq bilinən adanın mərkəzində Prokonnesos (Προκόνν bugünσος) adı ilə quruldu. Prokonnesos Finikiyalılar, Farslar və yaxınlıqdakı Cyzicus tərəfindən dəfələrlə talan edildi. Bizans dövründə ada sürgün yeri idi. Dəfələrlə talan edilmiş Prokonnesos, Roma dövründə xristianlar üçün sürgün yeri idi. Adadakı bir çox monastırın qalıqları da bunun rahibələrin üstünlük verdiyi bir yer olduğunu göstərir. Ada 15-ci əsrdə Osmanlı hakimiyyəti altına keçdi. 1923-cü ildə Yunanıstan ilə əhali mübadiləsinə qədər adanın əhalisi əsasən Yunan dilində danışan xristianlardan və az sayda Türk və Yəhudidən ibarət idi. Yəhudi əhalisi 1950-ci illərə qədər adada qalmağa davam etdi. Bu gün bütün əhali türklərdən ibarətdir.

Ada, adanın və Mərmərə dənizinin adını verən ağ mərmərin yerləşməsi ilə məşhurdur. Mərmər çıxarılması bu günə qədər davam edir. 4 yanvar 1935ci ildə saat 16:41:29-da adada zəlzələ baş vermiş, nəticədə 5 nəfər həlak olmuş, 30 nəfər yaralanmış və bır sıra kəndlər dağılmışdır. 1942-ci ildə adada "Kurtuluş" adlı bir yük gəmisi batmışdır.

Əhali və Məskunlaşma

Marmara adasının beş kəndi və mərkəzi yaşayış məntəqəsi var. Mərkəzi qəsəbə ada ilə eyni ad daşıyır və ətrafdakı daha iki adanın (Avşa və Ekinlik adaları) inzibati mərkəzidir. Lozanna müqaviləsi ilə 1923-cü ildə əhali mübadiləsi nəticəsində Yunanıstandan köç edən türklər və Qara dənizdəki Kastamonu və Trabzon şəhərlərindən insanlar yerləşdi. Kəndlərin daimi əhalisi, mərkəzdən məsafələri, kəndlərin indiki və köhnə adları belədir:

* Marmara '' (Yunan; Marmara və Proconnesus); 2183 ''

* Çınarlı '' (Yunan; Galemi); 503, 7 Km ''

* Gündoğdu '' (Yunan; Prastos); 278, 4 Km ''

* Topağaç '' (Yunan; Kilazaki); 518, 12 Km ''

* Asmalı '' (Yunan; Aftoni); 237, 18 Km ''

* Saraylar '' (Yunan; Palatia); 2687, 24 Km ''

Mərmərə dənizindən panorama

İstinadlar[edit source]

1. ^ "Marmara Adası" travelingturks.com