Türk dili

Türk dili və ya Türkcə (türk. Türkçe, Türk dili, Türkiye Türkçesi, Anadolu Türkçesi) — Türkiyənin, Kipr Respublikasının və ŞKTR-nin rəsmi dili. Elmdə Altay dilləri qrupunun türk dilləri qoluna aid edilir. Alternativ adlandırma kimi türkologiyada Türkiyə türkcəsi (Anadolu türkcəsi) adı işlədilir. Azərbaycan dili, türkmən və qaqauz dillərinə çox yaxındır. Bu dillər ümumi türk dilinin oğuz qrupuna aiddir. Təqribən 438 söz və şəkilçilərdə fərq vardır.^{[Mənbə göstərin]}

Türk dili
Orijinal adı	Türkçe, Türk dili
Ölkələr	Türkiyə, Kipr, Bolqarıstan, Makedoniya Respublikası, Rumıniya, Yunanıstan, İraq, Suriya, Azərbaycan, Almaniya, Rusiya, Qazaxıstan, Kosovo
Regionlar	Bosniya və Herseqovina İraq Şimali Makedoniya Rumıniya Kosovo
Rəsmi status	Türkiyə ŞKTR Kipr
Tənzimləyən təşkilat	Türk Dili Cəmiyyəti
Danışanların ümumi sayı	89 milyon
Reytinq	15
Təsnifatı
Kateqoriya	Avrasiya dilləri
Altay dilləri Türk dilləri Oğuz dilləri
Yazı	latın əlifbası (türk əlifbası)
Dil kodları
QOST 7.75–97	тур 693
ISO 639-1	tr
ISO 639-2	tur
ISO 639-3	tur
Dilin strukturlarının dünya atlası	tur
Ethnologue	tur
ABS ASCL	4301
IETF	tr
Glottolog	nucl1301
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

     Türk dilinin rəsmi dil olduğu ölkələr
     Türkcənin regional dil olaraq tanındığı ölkələr

Türk dili İraq, Suriya, Almaniya, Bolqarıstandada və Yunanıstanda azlıqların dili qəbul edilir. Bolqarıstan və Yunanıstanda isə türkcə televiziya kanalları fəaliyyət göstərir. Ümumiyyətlə, türk dilinin (Anadolu türkcəsi) yayılma arealı Osmanlı imperiyasının idarə etdiyi ərazilər ilə üst-üstə düşür.

Türk dilində ingilis, alman, fransız, ərəb və s. kimi dillərdən fərqli olaraq varlıqlar cinsiyyətinə görə fərqləndirilmir. Cümlə quruluşu əksər hallarda belədir: mübtəda cümlənin əvvəlində, xəbər sonunda işlənir. Təyin təyin etdiyi sözün əvvəlində işlənir.

Hal-hazırda 1928-ci ildəki hərf inqilabından sonra latın hərflərindən istifadə olunur.

Türkcə ya da Türk dili qərbdə balkanlardan başlayıb şərqdə Xəzər dənizi sahəsinə qədər danışılan Türki dilləri dil ailəsinə aid daim güncəllənən dildir. Türki dillər Osmanlı Türkçəsinin davamını təşkil edir. Başda Türkiyə olmaqla qədim Osmanlı İmperatorluğu coğrafiyasında danışılan Türkcə, dünyada ən çox danışılan 15-ci dildir. Türkcənin daim güncəllənən olması hər hansı bir yenilik üzərindən istənilən qədər yeni sözlər yarada bilmək imkanını verir. Türkiyə Türkcəsi bu yönündən dolayı digər Türk dillərilə ortaq ya da ayrı olan onlarca söz mövcuddur.

Nəzəriyyələr

Türk dili ilə bağlı bir neçə təsdiqini tapmayan iddealar var. Bunlar aşağıdakılardır:

• Koreya, yapon, fin, macar dillərinin türk dili ilə qohum olması;
• Amerika hindularının türk mənşəli olması və türkcə danışmaları. Fərziyyəyə görə Sibir türkləri Berinq boğazı vasitəsilə Amerikaya gedib çıxmışlar.

Yayılma

Türkiyə türkcəsində danışanların dünya üzərində yayılımı      Rəsmi Dil Türkiyə, ŞKTR, Kipr, Makedoniya (Şəhər səviyyəsində), Kosovo,İraq (Regional)      1.000.000 dan fazla konuşan Almaniya      500.000 - 1.000.000 arası konuşan Bolqarıstan, Suriya      100.000 - 500.000 arası konuşan Fransa, Niderland, Belçika, Birləşmiş Krallıq, Avstriya, ABŞ, Özbəkistan,Azərbaycan,iran,Rusiya      25.000 - 100.000 arası konuşan Yunanıstan, Avstraliya, Kanada, Meksika, Rusiya, İsveç, Danimarka, İsveçrə, Rumıniya      25.000 az konuşan/ hiç konuşmayan Kalan ülkeler

     Türk dilinin rəsmi dil olduğu ölkələr
     Türkcənin regional dil olaraq tanındığı ölkələr

Dialektlər

Beş Dialektlər vardır

Anadolu

Şərqi Anadolu Qərbi Anadolu Şimalqərbi Anadolu olmaq üzrə üçe ayrılıb

Rumeli

Şərqi Rumeli Qərbi Rumeli olmaq üzrə ikiye ayrılıb

Kipr

Suriya

Əlifba

Türk Əlifbası

Aa

Bb

Cc

Çç

Dd

Ee

Ff

Gg

Ğğ

Hh

Iı

İi

Jj

Kk

Ll

Mm

Nn

Oo

Öö

Pp

Rr

Ss

Şş

Tt

Uu

Üü

Vv

Yy

Zz

Azərbaycan dilində olan "ə" hərfi Türk dilində "e" hərfi içində gizlədilir.

Fonetika

Misal

• ben — mən
• sen — sən
• o — o
• biz — biz
• siz — siz
• onlar — onlar
• bir, iki, üç — bir, iki, üç
• dört, beş, altı — dörd, beş, altı
• yedi, sekiz, dokuz, on — yeddi, səkkiz, doqquz, on
• ne — nə
• nasıl — necə
• niye/neden/niçin — niyə/nədən/nə üçün
• nere/nereye — hara haraya
• ne zaman — nə vaxt
• kim — kim
• Türkçe biliyorum/bilmiyorum — Türkcə bilirəm/bilmirəm
• Nereden geliyorsun? — Haradan gəlirsən?
• Çocuklar şimdi okulda.("mektep" köhnə söz) — Uşaqlar indi məktəbdədir.
• Bu akşam gideceğim. — Bu axşam gedəcəyəm.
• Müzik dinlemeyi çok severim. — Musiqi dinləməyi çox sevirəm.
• Bu çocuk benim kardeşim. — Bu uşaq mənim qardaşımdır.
• Mustafa Kemal Atatürk Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusudur. — Mustafa Kamal Atatürk Türkiyə Respublikasının qurucusudur.
• Almanca öğrenmek için derslere başlayacağım. — Alman dili öyrənmək üçün dərslərə başlayacağam.
• Ben Azerbaycanlıyım. — Mən Azərbaycanlıyam.
• Benim bilgisayarım var. — Mənim kompüterim var.
• Yoğurt — Qatıq
• Balık — Balıq

Türk dili sözlükləri

Sözlük