Maloqaraçayevsk rayonu
Maloqaraçayevsk rayonu (abq. Къарчачкӏвын район, kab.-çərk. Мало-Къэрэшей район / Мало-Къэрэшей куей, qaraç.-balk. Гитче Къарачай район, noq. Кишкей-Карашай район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Uçkeken kəndidir.
| Maloqaraçayevsk rayonu | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
|
43°56′38″ şm. e. 42°30′55″ ş. u.HGYO |
|||
| Ölkə | |||
| İnzibati mərkəz | Uçkeken | ||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Yaradılıb | 1922 | ||
| Sahəsi |
|
||
| Saat qurşağı | |||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
|
||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Telefon kodu | 87877 | ||
| Poçt indeksi | 369380-82, 85-89, 92-94 | ||
| Rəsmi sayt | |||
.svg) |
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Coğrafiyası
redaktəMaloqaraçayevsk rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının şərq hissəsində yerləşir. Rayonun ümumi sahəsi 1291,8871 km²-dir (2015-ci ilə olan məlumat). Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir:cənub-qərbdə Qaraçay rayonu, qərbdə Ust-Cequtinski rayonu, şərqdə Kabarda-Balkariyanın Zolski rayonu, şimal-şərqdə isə Stavropol diyarı Predqornı rayonu.
Tarixi
redaktəMaloqaraçayevsk ilk dəfə 1922-ci ildə yeni təşkil olunan Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Malo-Qaraçay rayonu olaraq təşkil olunur. O dövrdə rayon mərkəzi, rayonun özünə aid olmayan Kislovodsk şəhəri idi[2]. 1957-ci ildə Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin yenidən qurulmasından sonra rayonun mərkəzi Üçkeken kəndinə köçrülür.
1 fevral 1963-cü ildə mövcud olan 6 kənd rayonlarının yerində təşkil edilir: Adıge-Xabl (mərkəzi Adıge-Xabl auılu), Zelençuk (mərkəzi Zelençuk aulu), Qaraçaevsk (mərkəzi Qaraçevsk şəhəri), Maloqaraçaevsk (mərkəzi Üçkeken aulu); Prikubanski (mərkəzi Ust-Çequtinski aulu), Xabez (mərkəzi Xabez aulu).
12 yanvar 1965-ci ildə Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti qərara alır[3]:
- Urup rayonunu təşkil edilsin - mərkəzi Pregradnaya auludur;
- Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Urup sənaye rayonu ləğv edilsin;
- Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Adıge-Xabl, Zelençuk, Qaraçay, Maloqaraçaevsk, Prikuban və Xabez kənd rayonları inzibati rayonlara çevrilsin.
Əhali
redaktəRusiya Federasiyasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin proqnozuna görə əhalinin sayı belə olacaqdır[4]:
- Urbanizasiya
Şəhər şəraitində (Ust-Cequta şəhəri) rayon əhalisinin 60,75 % yaşayır.
- Milli tərkib
| Xalq | 2002[5] | 2010[6] |
|---|---|---|
| qaraçaylılar | 33 428 (84,7 %) | 37 643 (87,49 %) |
| abazinlər | 3 396 (8,6 %) | 3 373 (7,84 %) |
| ruslar | 1 124 (2,8 %) | 939 (2,18 %) |
| kabardinlər | 334 (0,8 %) | 302 (0,70 %) |
| balkarlar | 159 (0,4 %) | 145 (0,34 %) |
| noqaylar | 137 (0,3 %) | 114 (0,26 %) |
| laklar | 72 (0,2 %) | 62 (0,14 %) |
| çeçenlər | 230 (0,6 %) | 60 (0,14 %) |
| tatarlar | 96 (0,2 %) | 43 (0,10 %) |
| çərkəzlər | 35 (0,1 %) | 40 (0,09 %) |
| özbəklər | 19 (<0,1 %) | 37 (0,09 %) |
| avarlar | 36 (0,1 %) | 30 (0,07 %) |
| azərbaycan türkləri | 34 (0,1 %) | 30 (0,07 %) |
| ukraynalılar | 75 (0,2 %) | 27 (0,06 %) |
| digər millətlər | 281 (0,7 %) | 179 (0,42 %) |
1959-cu il siyahıyaalınmasına görə Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayətinin Maloqaraçayevsk rayonunda qaraçaylılar 61 %, ruslar — 16,2 %, abazinlər — 16,2 % təşkil etmişdir[7].
Bələdiyyə ərazi quruluşu
redaktəMaloqaraçayevsk rayonu ərazisinə 14 yaşayış məntəqəsi daxildir. Bunun 10 kənd yaşayış məntəqəsidir:Caqa, Kiçi-Balık, Krasnı Vostok, Krasnı Kurqan, Qızıl-Pokun, Pervomayskoe, Rimqora, Tereze, Uçkeken, Elkuş.
Görməli yerləri
redaktəBu ərazidə bir çox təbii turistik yer vardır. Bunlar arasında:
Kiçmalka, Xasaut və Mushta çaylarının vadilərindəki mineral bulaqlar;
Bal şəlaləsi;
Roma dağı;
Xasaut yasaqlığı: Podkumok, Eşkakon və Xasaut çaylarının yuxarı axını, Böyük və Kiçik Bermamıt dağları.
Mənbə
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (rus.). Росстат, 2023.
- ↑ "Карачаево-Черкесская автономная область // Исторический Черкесск". 2019-10-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-26.
- ↑ "Об изменениях в административно-территориальном делении Ставропольского края". 2014-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-26.
- ↑ "Стратегия пространственного развития Российской Федерации на период до 2025 года (проект)" (PDF). 2018-12-18 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-10-26.
- ↑ Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица 02c. М.: Федеральная служба государственной статистики, 2004. (2002zip Arxivləşdirilib 2014-10-06 at the Wayback Machine, см. прим. Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine)
- ↑ "Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года. Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство". 2017-12-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-29.
- ↑ "Этнокавказ. Национальный состав населения КЧР по переписям 1926—2010 годов". 2018-01-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-26.