Mariya Qrolmusets
Mariya Qrolmusets (y.sorb Marja Grólmusec, alm. Maria Karoline Elisabeth Grollmuß; 24 aprel 1896[1], Leypsiq, Saksoniya[1] – 6 avqust 1944[1], Ravensburyuk həbs düşərgəsi) — Sorb ictimai xadim, jurnalist, publisist və Almaniyada nasist rejiminə qarşı sosialist müqavimətinin lideri.
| Mariya Qrolmusets | |
|---|---|
| y.sorb Marja Grólmusec | |
 Mariya Qrolmusets, GDR markasında (1959) | |
| Doğum tarixi | 24 aprel 1896[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 avqust 1944[1] (48 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | müəllimə, publisist, jurnalist, siyasətçi |
| Partiyası | |
| Üzvlüyü |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya redaktə
Mariya Qrolmusets 24 aprel 1896-cı ildə Leypsiqdə filologiya elmləri doktoru və məktəb direktoru Yan Qrolmusun ailəsində anadan olub. 1917-ci ilin dekabrında Leypsiqdəki Pedaqoji Məktəbi bitirmişdi. Qrolmusets sonralar Leypsiqdəki dövlət məktəbində ibtidai məktəbdə dərs deməyə başlamışdır. 1918-ci ildə "Matitsy Serbian" sorb mədəni və ictimai təşkilatına qoşuldu. Leypsiq və Berlin universitetlərinin filologiya və tarix fakültələrində təhsil alıb. Təhsil aldığı müddətdə Sosialist Tələbələr Liqasının üzvü olub. 1928-ci ildə “Jozef Görres və demokratiya” mövzusunda elmlər doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir. Eyni zamanda, o, Alman Mərkəz Partiyasının solçu fraksiyasına aid olan və katolik gənclərin «Quickborn» hərəkatı tərəfindən nəşr olunan «Die Schildgenossen» katolik jurnalı ilə əməkdaşlıq edən «Rhein-Mainische Volkszeitung», üçün məqalələri yazmağa başladı. 1927-ci ildə Almaniya Sosial Demokrat Partiyası]na daxil oldu və kommunist ideyalarına sadiq qaldığı üçün partiyadan qovuldu. 1932-ci ildə Almaniya Sosialist İşçi Partiyasına üzv oldu. Nasistlər hakimiyyətə gəldikdən sonra o, inqilabçı sosialistlərlə (Arbeitskreis Revolutionärer Sozialisten) əməkdaşlıq etdi və qeyri-qanuni siyasi fəaliyyətlə məşğul oldu. O, Çexoslovakiyadan qanunsuz nəşrlər daşıyıb və sərhədi keçərkən siyasi qaçqınları müşayiət edib. Bunun üçün o, Yuxarı sorbiyadakı Dorf-Radibor kəndindəki ata evindən istifadə edirdi. 7 noyabr 1934-cü ildə o, yeraltı yoldaşı Hermann Reinmutla birlikdə Drezdendə həbs edilib. 1935-ci il noyabrın 23-də o, Valdheymdə Xalq Məhkəməsi tərəfindən altı il həbs cəzasına məhkum edildi. Qalxanabənzər vəzi xəstəliyi səbəbindən həbsdə olarkən ona yeraltı fəaliyyətlərdən çəkinmək şərti ilə azadlıq təklif edilib. Onun imtinasından sonra 1940-cı ilin dekabrında Ravensbrück düşərgəsinə köçürüldü və 6 avqust 1944-cü ildə xərçəng xəstəliyindən ölür.[2]
Kompozisiyaları redaktə
- Die Frau und die junge Demokratie. Ein Bericht über Frau, Politik und Demokratie. Frankfurt 1925
- Über die weibliche Form der Politik. W: Die Schildgenossen. 1/1926.
- Was ist die linke Sozialdemokratie? W: Gegen den Strom. 4/1931.
- Die Kluft. W: Kampfsignal. 1932.
- Josef Görres und die Demokratie. Lipsk 1932.[3]
Ədəbiyyat redaktə
- Maria Kubasch: Maria Grollmuss. Für eine Zukunft echter Gemeinschaft (= Christ in der Welt, Heft 26). Union-Verlag, Berlin 1970.
- Elisabeth Prégardier, Anne Mohr: Briefe nach Radibor: Maria Grollmuß (1896–1944). Aus dem Zuchthaus Waldheim und dem Konzentrationslager Ravensbrück. Plöger, Annweiler 2000, ISBN 3-924574-69-3.
- Gerd Schäfer: Dr. Maria Grollmuß (1896–1944) – Eine fast vergessene Grenzgängerin. In: JahrBuch für Forschungen zur Geschichte der Arbeiterbewegung, Jg. 2012, Heft III.
- Birgit Sack: Maria Grollmuß 1896–1944 : Biografische Annäherung und Erinnerungsnarrative. Wallstein, Göttingen 2023, ISBN 978-3-8353-5372-5.
- Trudla Malinkowa: Sorbische Denkmale. Handbuch sorbischer Gedenk- und Erinnerungsstätten. Domowina Verlag, Bautzen 2022, ISBN 978-3-7420-2647-7, S. 25f., S. 60f., S. 160–162, S. 163–165, S. 339f.
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Deutsche Nationalbibliothek Record #118698044 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2014-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-16.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-16.