Mavi iqtisadiyyat
Mavi iqtisadiyyat (ing. blue economy), həmçinin göy iqtisadiyyat — dəniz mühitinin istismarı, qorunması və bərpasının sektorlararası qarışığını təsvir edən iqtisadi termindir. Termin adətən beynəlxalq inkişaf sahəsində sahil və dəniz resurslarına davamlı inkişaf yanaşmasını təsvir etmək üçün istifadə edilir. Mavi iqtisadiyyat ənənəvi balıqçılıqdan və dəniz nəqliyyatından tutmuş sahilyanı bərpa olunan enerji mənbələri, dəniz dibi mədəni və biokəşfiyyat kimi yeni sahələrə qədər geniş çeşidli iqtisadi sektorları əhatə edə bilər.[1]
Mavi iqtisadiyyat, dəniz və okean resurslarının dayanıqlı istifadəsi və qorunması prinsiplərinə əsaslanır.[2] Bu yanaşma, su ekosistemlərinin bərpası, dəniz biologiyası, turizm, balıqçılıq və enerji istehsalı kimi sahələrdə dayanıqlı inkişafı təşviq edir.
Mavi iqtisadiyyatın əsas məqsədi, dəniz resurslarından istifadə edərkən ekosistemlərin mühafizəsini təmin etməkdir. Bu, həmçinin iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizəni də əhatə edir. Dəniz sahələrinin və sualtı həyatın qorunması, ekoturizmin inkişafı və yenilənə bilən enerji mənbələrinin (məsələn, dəniz küləyi və dalğa enerjisi) təşviqi, mavi iqtisadiyyatın əsas elementlərindəndir.[3]
Bu yanaşma, həm də iqtisadi inkişaf, iş yerlərinin yaradılması və cəmiyyətin rifahını artırmağı hədəfləyir.[4]
Sahələri
redaktəİqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı Mavi iqtisadiyyatın 11 əsas və 6 inkişaf etməkdə olan sektorunu müəyyən edir.
- Ənənəvi sənayelər:
- Balıqçılıq;
- Dəniz məhsulları emalı;
- Çatdırılma;
- Liman infrastrukturu;
- Gəmi tikintisi və gəmi təmiri;
- Şelfdə qaz və neft hasilatı;
- Dəniz tikintisi;
- Dəniz və sahil turizmi;
- Dəniz biznesi xidmətləri;
- Dəniz Ar-Ge və təhsili;
- Dərinləşdirmə;
- İnkişaf etməkdə olan sənayelər:
- Dəniz külək enerjisi;
- Okeanların bərpa olunan enerjisi;
- Dəniz Biotexnologiyası;
- Yüksək texnologiyalı dəniz məhsulları və xidmətləri;
- Dərin dəniz zonalarında neft və qaz hasilatı;
- Dəniz akvakulturası.
Problemləri
redaktəMavi İqtisadiyyatı inkişaf etdirmək üçün bəzi problemlər var. Dünya Bankı onun inkişaf potensialını məhdudlaşdıran üç əsas problemi müəyyən edir:[5]
- okean ehtiyatlarını sürətlə pisləşdirən cari iqtisadi meyllər;
- Mavi İqtisadiyyatın innovativ sektorlarında məşğulluq və inkişaf üçün insan kapitalına investisiyanın olmaması;
- dəniz ehtiyatlarına və okean ekosistemi xidmətlərinə kifayət qədər qayğı göstərilməməsi.
İstinadlar
redaktə- ↑ "The Blue Economy". Paradigm Publications. April 2010. 2010-06-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-14. on Paradigm Publications
- ↑ "Review of The Blue Economy by Gunter Pauli | PDF | Sustainability | Economies". Scribd. 2023-03-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-14.
- ↑ The Blue Economy. Paradigm Publications. April 2010.
- ↑ Henderson, Hazel. "Book Review: The Blue Economy | Seeking Alpha". seekingalpha.com. June 22, 2010. March 2, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 14, 2024.
- ↑ "What is the Blue Economy?". World Bank (ingilis). 2019-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-12.
Xarici keçidlər
redaktə- Мнение: «Синяя» экономика — путь к процветанию человечества
- В Киеве презентовали книгу «Синяя экономика»
- Автор Синей экономики Гюнтер Паули: Мы в состоянии получать выгоду безвредными для природы методами
- The Blue Economy
- Гюнтер Паули и синяя экономика
- Гюнтер Паули: «Из кризиса можно выйти только через принципиально новую модель экономики»
- Минчичова В.С., Оглоблина Е.В. Международная кооперация и региональные инициативы в области синей экономики // Общество: политика, экономика, право. 2021. № 11. С. 36–45. https://doi.org/10.24158/pep.2021.11.4.