Maykop rayonu
Maykop rayonu (adıq Мыекъуапэ район) — Rusiya Federasiyası, Adıgey Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Tulski qəsəbəsidir.
| Maykop rayonu | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
|
44°31′00″ şm. e. 40°10′29″ ş. u.HGYO |
|||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Yaradılıb | 28 aprel 1962 | ||
| Sahəsi |
|
||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
|
||
| Rəsmi sayt | |||
 |
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Coğrafiyası
redaktəMaykop rayonu respublikanın cənub hissəsində yerləşir. Rayonun ümumi sahəsi 3667.43 km²-dir. Bura 10 kənd yaşayış məntəqəsi daxildir.
Rayon aşağıdakı inzibati vahidlərlə həmsərhəddir: Maykop şəhər dairəsi və şimalda Qiaqin rayonu, həmçinin şərqdə Krasnodar diyarının Mostovski rayonu, cənubda Soçi kurort şəhəri, qərbdə Abşeron rayonu və şimal-qərbdə Beloreçenski rayonu.
Bölgənin böyük hissəsi şimaldan dağətəyi əraziyə keçən dağlıq zonadır. Ərazisi əsasən şimalda təpəlidir, cənubda dağlıqdır. Bölgənin torpaq örtüyündə dağ qaratorpaqları geniş yayılmışdır. Dağ silsilələrinin zirvələri buzlaqlarla örtülüdür. Bölgənin və bütün respublikanın ən yüksək nöqtəsi Çuquş dağı rayonda yerləşir (3237 m). Turistlər arasında ən populyar olanlar ərazilər Laqo-Naki yaylası və Fişt-Oshten dağ silsiləsidir.
Bölgənin əsas su yolu rayonun mərkəzi hissəsindən axan Belaya çayıdır. Rayondan axan ən böyük çaylar: Kürdjips, Dequako, Bzıxa, Fortepianka, Molçepa, Kiş, Syuk, Dax, Meşoko, Xacox, Funtv və başqaları. Ayrıca rayon ərazisində, digər çay hövzələrinə aid olan Ulka, Kujora, Seral və digər çaylar əmələ gəlir.
Rayon iqlimi rütubətli, mülayimdir, Qara dənizə yaxınlığı və mülayimdən subtropik iqlimə keçid vəziyyəti mühüm rol oynayır. Havanın orta temperaturu iyulda + 23.0 ° C, yanvarda -1.0 ° C arasında dəyişir. Orta illik temperatur + 11.0 ° C-dir. Orta illik yağıntının miqdarı 1000 mm-dir. Ən çox yağıntı yaz ayları düşür.
Tarixi
redaktəMərkəzi Maykop şəhəri olan Maykop rayonu 2 iyun 1924-cü ildə Cənub-Şərqi bölgənin Maykop mahalının bir hissəsi olaraq yaradıldı. Əvvəlcə 19 kənd məclisi: Abadzek, Bezvodnenski, Dağıstan, Daxovski, Kamennomostski, Kelermesski, Kujorski, Kurdjipski, Maykopski, Maxoşevski, Nijni Novqorod, Novoproxladnski, Novosvobodnı, Sevastopol, Temnoleski, Tulski, Xamışkinski, Xanski, Yaroslavski. 16 noyabr 1924-cü il ərazi Şimali Qafqaz diyarına verilir. 29 fevral 1928-ci ildə ləğv edilmiş Dondukovski rayonu ərazisinin böyük bir hissəsi rayona daxil edilir. 10 yanvar 1934-cü il ərazi Azov-Qara dəniz diyarına verilir. 31 dekabr 1934-cü ildə Qiaqin rayonu Maykop rayonundan ayrılır. 10 aprel 1936-cı ildə Maykop şəhəri və Xan Kənd Şurası Adıgey Muxtar Vilayətinin bir hissəsi olur və rayon mərkəzi Tula kəndinə köçürülür. Bundan sonra rayon Tula adlandırılır. 13 sentyabr 1937-ci ildə Tula rayonu Krasnodar diyarına verilir. 21 fevral 1940-cı ildə mərkəzi Maykop şəhəri olan Maykop rayonu Adıgey Muxtar Vilayətinin bir hissəsi olaraq meydana gəlir. 1956-cı il 7 dekabr - 10 iyun 1959-cu il tarixləri arasında Maykop rayonu ləğv edilir və ərazisi Maykop Şəhər Sovetinin tabeliyinə verilir. 28 aprel 1962-ci ildə Krasnodar ərazisinin ləğv edilmiş Tula rayonunun ərazisi Adıgey Muxtar Dairəsinin Maykop raynuna birləşdirilir. 1 fevral 1963-cü ildə keçmiş Maykop rayonunun bütün kənd məclisləri Qiaqin rayonuna birləşdirildi və Tula sənaye bölgəsi keçmiş Tula rayonu ərazisində qurulur. 12 yanvar 1965-ci ildə Tula Sənaye Məhəlləsi ləğv edilir və ərazisi bərpa edilmiş Maykop rayonuna qaytarılır. 6 iyul 1965-ci ildə Tula kəndi yenidən Maykop rayonunun mərkəzi olur. 1993-cü ildə kənd şuralarının fəaliyyəti dayandırılır və kənd idarələrinin əraziləri kənd rayonlarına çevrilir. 2005-ci ildə Maykop rayonunda kənd rayonları ləğv edilir və 10 bələdiyyə qurulur: 8 kənd yaşayış məntəqəsi və 2 şəhər məntəqəsi - Tula və Kamennomostskoe. 2011-ci ildə Tula və Kamennomostskoe şəhər yaşayış məntəqələrinin kənd yaşayış məntəqələrinə çevrilməsi ilə bağlı referendum keçirilir. 2013-cü ildə referendumun nəticələri rəsmi olaraq təsdiqlənir. Tula və Kamennomostski şəhərləri kənd yaşayış məntəqələrinə çevrilir.
Əhali
redaktə- Milli tərkib
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[4]:
| xalq | say, nəf. |
ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
|---|---|---|
| ruslar | 46 739 | 79,98 % |
| ermənilər | 6 119 | 10,47 % |
| adıqlar | 1 147 | 1,96 % |
| ukraynalılar | 1 039 | 1,78 % |
| digərləri | 2 350 | 4,02 % |
| milliyyətini bildirməyənlər | 1 045 | 1,79 % |
| ümumi | 58 439 | 100,0 % |
- Cins tərkibi
2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[5]:
| Yaş | Kişilər, nəf. |
Qadınlar, yaş. |
Ümumi say. |
ümumi əhaliyə olan nisbət, % |
|---|---|---|---|---|
| 0 — 14 yaş | 5 241 | 5 048 | 10 289 | 17,61 % |
| 15 — 59 yaş | 17 585 | 18 522 | 36 107 | 61,78 % |
| 60 yaşdan yuxarı | 4 446 | 7 597 | 12 043 | 20,61 % |
| ümumi | 27 272 | 31 167 | 58 439 | 100,0 % |
Kişilər — 27 272 nəf. (46,7 %). Qadınlar — 31 167 nəf. (53,3 %).
Əhalinin orta yaşı — 39,4 yaş. Kişilərin orta yaşı — 37,1 yaş. Qadınların orta yaşı — 41,5 yaş.
KİV
redaktəRayonda Mayak qəzeti nəşr olunur[6]. Həftədə iki dəfə dərc olunur. Rayonun rəsmi saytı. Məşhur sosial şəbəkələrdə rayon administrasiyasının rəsmi səhifələri vardır.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 GEOnet Names Server. 2018.
- ↑ http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst35/DBInet.cgi?pl=8006001.
- ↑ https://23.rosstat.gov.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E%20%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC%20%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%201%20%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F%202012-2023%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.rar (rus.).
- ↑ "Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения Республики Адыгея. Том 4. Национальный состав" (PDF). 2013-11-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-09-11.
- ↑ "Том 2. Возрастно-половой состав населения и состояние в браке" (PDF).[ölü keçid]
- ↑ "Официальный сайт газеты «Маяк» Майкопского района". 2019-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-01.