Milan kafedralı

Milan kafedralı (it. Duomo di Milano) - ağ mərmərdən tikilmiş Avropanın və İtaliyanın ən yaraşıqlı memarlıq abidəsi və dünyanın ən böyük dördüncü kilsəsi. Beşmənzilli bu məbədin uzunluğu 157 m, eni 109 m, hündürlüyü 106,5 m-dir. Kafedralın xor adlanan altar hissəsinin rəngbərəng şüşə şəbəkə pəncərəsi dünyada ən böyük və baxımlısı hesab olunur. Məbəd eyni zamanda 40 000 nəfər qəbul edəcək tutuma malikdir. 1386-cı ildə tikintisinə başlanılsa da, Napoleonun xüsusi göstərişindən sonra XIX əsrdə tamlanmış və yalnız 1965-ci ildə bəzi yarımçıq qalmış hissələri sona çatdırılmışdır.

Milan kafedralı
it. Duomo di Milano
45°27′50″ şm. e. 9°11′26″ ş. u.
Ölkə	İtaliya
Şəhər	Milan
Yerləşir	Lombardiya
Aidiyyatı	Roma-Katolik kilsəsinin Milan arxiyeparxiyası
Memar	Marko Solari da Karona Covanni Solari Filippino delyi Orqani (1400) Corcio delyi Orqani (1400) Məsləhətçi memarlar: Leonardo da Vinçi Bramante
Sifarişçi	Can Qaleasso Viskontinin
Tikilmə tarixi	1386—1965
Üslubu	İtaliya qotik memarlığı
Hündürlüyü	108,5 m
Uzunluğu	158.5 metr (520 ft)
Eni	92 metr (302 ft) Nefin eni: 16.75 metr (55 ft)
Qüllələri	135 (hündürlüyü: 108.5 metr (356 ft))
Günbəzləri	1 (hündürlüyü: 65.5 metr (215 ft))
Material	kərpic və Mergeçço mərməri
Vəziyyəti	stabil
Rəsmi sayt	www.duomomilano
Milan kafedralı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kilsəni 1386–cı ildə hersoq Can Qaleasso Viskontinin zamanında ucaltmışlar. Tikinti işləri XV-XVI əsrlərdə davam etmişdir.

Abidənin Ambroziana adlanan hissəsində Leonardo da Vinçinin rəsmləri saxlanılır və bu, kilsənin müəyyən memarlıq nümunələrini tamamlayır. Xaçlar arasında şpil, yəni uzun mil qalanı daha da görkəmli edir və kilsənin hündürlüyünü 108,5 metrə qədər qaldırmağı mümkün edir. 1765-1769–cu illərdə qala tam başa çatmış, fasadı isə verilən məlumatlara əsasən XIX əsrdə bitirilmişdir.

Kilsənin fasadı təqribən kvadrat formada olan Duomo adlı işə bənzəyir və bu tikilinin mənfi tərəfi hesab olunur. XIX əsrdə ucaldılmış tikilidə soyuqluq hissi var və stilizasiya (bir sənət əsərinə müəyyən stilin xüsusiyyətlərini vermə üslubundadır. Kilsənin daha çox maraq oyadan hissələrindən biri arxa tərəf sayılır, bu fontana yaxındır və əyri küçənin ensiz sahəsində yerləşir. Buradan evlərin arxasındakı kilsənin mehrabı görünür və meşəliklə əhatə olunmuş yerin içərisində mərmərdən qala özünü göstərir. Gecə havanın yağışlı və s. olmasından asılı olmayaraq, binanın effekti özünü tam əks etdirir. Binanın şəbəkəli silueti havanın dumanlı vaxtı da özünü göstərir.

Şəbəkə pəncərəsi

Kafedralın xor hissəsi

Kilsənin interyerinə diqqət yetirsək, görərik ki, uzunluğu 148 m, eni isə 57,5 m–dir. Keçid hissələri üçün nəzərdə tutulmuş yerlər isə 87,8 metr hesablanmışdır. Kilsə beş yerə ayrılıb və içərisində 50 sayda iki böyük yerdə ayrılmış sütunlar var. Daxili hissəyə keçərkən özünü nəhəng meşədə hiss edirsən, çünki içərinin görünüşü zolaqlı şəkildə müxtəlif rənglərdədir. Bunlar hamısı divardakı vitrajlarda özünü əks etdirir. Onun əvəzolunmaz görünşü yalnız yerli əhalini deyil, eyni zamanda gələn turistlərin də diqqətini cəlb edir. Burada insan özünü itirir və son dərəcədə kiçik hiss edir. Belə gözəl görünüş daha çox havanın tutqun olduğu günlərdə hiss olunur. Günəşin şüaları kilsənin bütün istiqamətlərini işıqlandırır, bu da binanın irrasionallığını itirir. Bunun əvəzində sərtlik və aydınlıq formanı özündə birləşdirir. Bu zaman kilsənin interyeri xüsusi böyük görünüş alır.

Mərmərdən olan tavanına baxmadan Milan kilsəsini qiymətləndirmək olmaz. Nef adlanan tavan hissəsinə daxil olarkən, ilk əvvəl pillələrlə tavanın mərkəzi yerinə qalxırsan, daha sonra qalaya qalxmaq mümkündür, həmin vaxt memarlıq nümunəsinin qeyri – adi gücü hiss edilir. Həmçinin möhkəm və nəcib hisslər oyatmağa qadirdir. Binanın özü insanda gərginlik və harmonik aura yaradır. Rasionalist memarlıq elementləri həmişə hiss edilir, özünün bütün çətinliyi ilə açıq şəkildə görünür. Lakin bütün bunlar soyuq funksiya qazanmaq mənasını ifadə etmir, burada xüsusi forma, istifadə olunmuş konstruksiyalar, heykəlatarşlıq memarlığından ibarət güllərlə bəzədilmiş dekorlar mühüm rol oynayır. Bununla yanaşı hər döngə, hər addım özündə xüsusi memarlıq gözəlliyi və elementləri birləşdirən rəsmlərə bənzəyir.

Qotik üslubunda olan kilsə həmişə canlı varlıq kimi qəbul olunmuşdur. Sanki bura materiyanın yaranışından etibarən mövcuddur. Bu memarlıq özündəki ritmik görünüşilə tam mənada cəzbedicilik qüvvəsinə malikdir. Kilsənin tikitisi üçün tam altı əsrlik müddət tələb olundu. İlk daşı 23 may 1386–cı ildə qoydular. Həmin dövrlərdə Milanda aparılan bütün inşaat işləri qırmızı kərpicdən idi, lakin bu abidəni hazırlamaq üçün xüsusi mərmər daşlardan istifadə edildi. Tikilini tam hazırlamaq üçün əvvəlcə italyanlar özü işə başlasa da, sonradan Almaniyadan və Fransadan mütəxəssizlər dəvət edildi. On il müddətində aparılan işlər zamanı prosesi italyanlar, fransızlar və almanlar durmadan bir – birinə ötürdülər. 1470–ci ildə tikintini Cuniforte Solari əlinə alana qədər bu cür davam etmişdi. Həmin vaxt bu şəxs Leonardo və Bramanteni yanına dəvət edərən intibah dövrünün elementlərdindən tikintidə istifadə edilməsini onlardan xahiş etdi. Nəticədə səkkiz küncdən ibarət olan gümbəzlər meydana gəldi. 1417–ci ildə tam bitirilməmiş səcdəgahı V Martin hazırladı, bütünlükdə kilsə özü 1572–ci ildə qismən başa çatdı. Kilsə özündə 3000 - ə yaxın heykəli birləşdirir, içərisinə isə 40 min nəfər yerləşə bilər. Yuxarı yerləşdirilmiş Madonnanın heykəlinin uzunluğu 4 metr hesablanmışdır. Heykəl tam bürüncdən hazırlanmışdır.

Ölçüləri

• Uzunluğu: 157 m
• Eni (köndələn): 92 m
• Eni (boylama): 16,75 m
• Hündürlüyü (boylama): 45 m
• Sütunların hündürlüyü: 24,50 m
• Sütunların en kəsiyi: 3,40 m
• Mərkəzi səkkizbucaqlının hündürlüyü: 65,5 m
• Zirvə hündürlüyü: 106,5 m
• Məryəmin heykəlinin hündürlüyü (it. La Madonnina): 4,16 m
• Apsis pəncərəsinin hündürlüyü: 20,70 x 8,50 m

Tarixi və memarlığı

Milan kafedralının tikintisinı XIV əsrdə Hersoq Gian Qaleço Viskonti tərəfindən başlanılmış 1858 ci ildə bitirilmişdir. Ağ mərmərdən tikilmiı bu kilsə 4000-ə qədər heykələ malikdir. Ən əsası 108,50 m yüksəklikdə yerləşən 4,16 m hündürlüyə malik qızıldan olan Məryəmin heykəli (it. La Madonnina) sayılır. Qotika üslubunda tikilsə də Napolyonun göstərişləri əsasında fasad hissəsində barokko və yeni qotika qarışıq üslubundan istifadə edilmişdir.

Xarici kecidlər

• http://www.duomomilano.it/
• Alman dilində məlumat Arxivləşdirilib 2006-10-24 at the Wayback Machine