Vikipediya

Milli Təhlükəsizlik Agentliyi

Milli Təhlükəsizlik Agentliyi (ing. National Security Agency) — Milli Kəşfiyyat Direktorunun (DNI) səlahiyyəti altında olan ABŞ Müdafiə Nazirliyinin milli səviyyəli kəşfiyyat orqanı. MTA, siqnal kəşfiyyatı (SIGINT) kimi tanınan bir intizam üzrə ixtisaslaşmış xarici və yerli kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat məqsədləri üçün məlumat və məlumatların qlobal monitorinqi, toplanması və işlənməsinə cavabdehdir. O həmçinin ABŞ rabitə şəbəkələrinin və informasiya sistemlərinin mühafizəsi ilə məşğuldur.[5][6] MTA öz missiyasını yerinə yetirmək üçün müxtəlif tədbirlərə güvənir, lakin onların əksəriyyəti gizlidir.[7] Agentliyin mövcudluğu 1975-ci ilə qədər gizli saxlanılıb. Təxminən 32.000 əməkdaşı var.[8]

Milli Təhlükəsizlik Agentliyi
NSA[1][2][…]
National Security Agency
Yaranma tarixi 4 noyabr 1952[3][4]
Qurucusu
nsa.gov
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İkinci Dünya Müharibəsində kodlaşdırılmış kommunikasiyaları deşifrə etmək üçün yaradılmış, daha sonra 1952-ci ildə prezident Harri Trumen tərəfindən rəsmi olaraq yaradılmışdır. O zaman və Soyuq Müharibənin sonu arasında, personal və büdcə baxımından ABŞ kəşfiyyat təşkilatları arasında ən böyüyü olmuşdur, lakin 2013-cü ilə qədər mövcud olan məlumatlar Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (CIA) 14,7 milyard dollarlıq büdcə ilə bu mövzuda irəlidə olduğunu göstərir.[9][10] MTA hazırda bütün dünyada kütləvi məlumatların toplanması ilə məşğuldur və bu məqsədlə bir üsul olaraq elektron sistemləri fiziki olaraq səhv salması məlumdur.[11] MTA-nın həmçinin İranın nüvə proqramına ciddi ziyan vuran Stuxnet kimi hücum proqramlarının arxasında olduğu iddia edilir.[12][13] MTA, MKİ ilə yanaşı, dünyanın bir çox ölkəsində fiziki mövcudluğunu qoruyur; Birgə Xüsusi Toplama Xidməti (yüksək məxfi kəşfiyyat qrupu) yüksək əhəmiyyətli hədəflərə (məsələn, prezident sarayları və ya səfirliklər) dinləmə cihazlarını yerləşdirir. XTX toplama taktikası iddialara görə "yaxın müşahidə, oğurluq, telefon dinləməsi, sındırmaq və daxil olmaq"ı əhatə edir.[14]

Əsasən xarici insan casusluğu üzrə ixtisaslaşmış MKİ və Müdafiə Kəşfiyyatı Agentliyindən (DIA) fərqli olaraq, MTA insan mənbəsi ilə bağlı kəşfiyyat məlumatlarının toplanması ilə bağlı açıq şəkildə fəaliyyət göstərmir. MTA-nə digər dövlət təşkilatları üçün SIGINT elementlərinə kömək göstərmək və onların əlaqələndirilməsi həvalə edilmişdir - hansı ki bu, İcra Sərəncamı ilə müstəqil olaraq bu cür fəaliyyətlə məşğul olmalarına mane olur.[15] Bu öhdəliklərin bir hissəsi olaraq, agentlik MTA və ABŞ-ın digər müdafiə kriptoanaliz komponentləri arasında əməkdaşlığı asanlaşdıran Mərkəzi Təhlükəsizlik Xidməti (CSS) adlı birgə fəaliyyət göstərən təşkilata malikdir. Siqnallar üzrə kəşfiyyat icması bölmələri arasında rasional əlaqəni daha da təmin etmək üçün MTA Direktoru eyni vaxtda Birləşmiş Ştatların Kiber Komandanlığının Komandanı və Mərkəzi Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi vəzifəsini icra edir.

MTA-nin hərəkətləri bir neçə dəfə, o cümlədən anti-Vyetnam müharibəsi liderlərinə casusluq və agentliyin iqtisadi casusluqda iştirakı da daxil olmaqla, siyasi mübahisə mövzusu olmuşdur. 2013-cü ildə MTA keçmiş MTA podratçısı Edvard Snouden tərəfindən ictimaiyyətə açıqlanan bir çox gizli müşahidə proqramlarına sahib idi. Sızdırılan sənədlərə görə, MTA bütün dünyada bir milyarddan çox insanın, o cümlədən ABŞ vətəndaşlarının kommunikasiyalarını ələ keçirir və saxlayır. Sənədlər həmçinin MTA-nin mobil telefonların metadatasından istifadə edərək yüz milyonlarla insanın hərəkətini izlədiyini ortaya qoydu. Beynəlxalq miqyasda aparılan araşdırmalar agentliyin "bumeranq marşrutu" vasitəsilə xarici ölkələrin daxili internet trafikini izləmək qabiliyyətinə işarə edib.

İstinadlar redaktə

  1. ↑ 1 2 Research Organisation Registry. 2019.
  2. ↑ 1 2 National Security Agency // OpenAlex (ing.). 2022.
  3. ↑ 1 2 National Security Agency // Ballotpedia. 2007.
  4. ↑ Crunchbase (ing.). 2007.
  5. ↑ "About NSA: Mission". National Security Agency. September 18, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 14, 2014.
  6. ↑ Ellen Nakashima. "Bush Order Expands Network Monitoring: Intelligence Agencies to Track Intrusions". The Washington Post. January 26, 2008. June 24, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 9, 2008.
  7. ↑ Executive Order 13470 – 2008 Amendments to Executive Order 12333 Arxivləşdirilib 2018-11-13 at the Wayback Machine, United States Intelligence Activities, July 30, 2008 (PDF)
  8. ↑ Schorr, Daniel. "A Brief History of the NSA". NPR. January 29, 2006. September 15, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 15, 2021.
  9. ↑ Gellman, Barton; Greg Miller (August 29, 2013).
  10. ↑ Bamford, James.
  11. ↑ Malkin, Bonnie.
  12. ↑ Ngak, Chenda.
  13. ↑ Wired.
  14. ↑ Lichtblau, Eric. "Spy Suspect May Have Revealed U.S. Bugging; Espionage: Hanssen left signs that he told Russia where top-secret overseas eavesdropping devices are placed, officials say". Los Angeles Times. February 28, 2001. səh. A1. April 17, 2001 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  15. ↑ Executive Order 13470 – 2008 Amendments to Executive Order 12333 Arxivləşdirilib 2018-11-13 at the Wayback Machine, United States Intelligence Activities, Section C.2, July 30, 2008

Xarici keçidlər redaktə

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Milli_Təhlükəsizlik_Agentliyi&oldid=7140486"