Minas-Jerays
Minas-Jerays (port. Minas Gerais) — Braziliyanın şərqində yerləşən ştat. Şimaldan Baiya, şərqdən Espiritu-Santu və Rio-de-Janeyro, cənubdan San-Paulu, qərbdən isə Qoyas və Matu-Qrosu-du-Sul ştatları ilə sərhədə malikdir. Üstəlik Federal dairə ilə şimal-qərbdən kiçik sərhədi vardır[3]. İnzibati mərkəzi Belu-Orizonti şəhəridir.
| Minas-Jerays | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| port. Estat de Minas Gerais | |||||
 | |||||
|
|||||
|
|
|||||
| Ölkə | |||||
| İnzibati mərkəz | Belo Horizonte | ||||
| İcra başçısı | Fernando Damata Pimentel[d] | ||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılma tarixi | 1889 | ||||
| Sahəsi |
|
||||
| Hündürlük | 1.193 m | ||||
| Saat qurşağı | UTC−03:00 | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi | |||||
| Rəqəmsal identifikator | |||||
| ISO kodu | BR-MG | ||||
| Rəsmi sayt | |||||
 |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
![Bayraq[d]](/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Bandeira_de_Minas_Gerais.svg)
Minas-Jerays əhalisinin sayına görə ikinci, sahəsinə görə isə Braziliyanın dördücü ştatıdır. Portuqalcadan tərcümədə «əsas yataq (mədən)»[4] anlamını verir.
Mündəricat
CoğrafiyaRedaktə
Ştat Braziliya öndağlığının şərqində, ən yüksək ərazisində yerləşir. Atlantik okeana çıxışı yoxdur. Ştat ərazisinin 90 % 300 metrdən yüksək, 25 % 600-1500 arası ərasiləri əhatə edir. Bu isə onun Braziliyanın ən hündür ərazilərdə yerləşən ştatı olmasınl deməyə əsas verir[5].
Şərq hissəsini Atlantik meşələr örtür. Nisbətən quru iqlimə malikdir. Digər ərazilərdə alcaq kollar yayılmışdır.
TarixRedaktə
Minas-Jerays ərazisi insanları özünə əsasən XVIII əsrdən cəlb etmişdir. Bu ərəfələr bölgədə Qızıl, Almas və digər qiymətli daş-qaşlar aşkarlanmışdır.
Ştatın iık paytaxtı Mariana şəhəri olmuşdur. Sonradan paytaxt Oru-Pretuya köçürülür. Şəhər Cənubi Amerikanın ən iri şəhərlərindən birinə çevrilmişdir. Artıq XIX əsrin sonlarından ehtiyatların tükənməsi ilə şəhər öz əhəmiyyətini itirmişdir. Yeşi paytaxt isə qısa müddətə inşa edilən Belu-Orizonti olmuşdur.
ƏhaliRedaktə
Əhalisi rəngarəngliyi ilə seçilir. Bu qarışıqlığın əhalinin tərbikində görünüşü belədir:
- Avropoidlər (portuqallar, italyanlar, almanlar, ispanlar, yəhudilər və ərəblər)) — 53,6 %;
- Metislər və mulatlar — 37,6 %;
- Neqroidlər — 7,8 %;
- Hindular — 0,3 %;
- Yaponlar — 0,1 %.
İnzibati bölgüRedaktə
İnzibati cəhətdən 12 mezoregiona və 66 mikroregiona bölünür.
İqtisadiyyatRedaktə
Minas-Jerays Braziliyanın əsas dağ-mədən sənayesinə malik ştatıdır. Burada qızıl, almaz, boksid, qrafit, nikel, dəmir filizi, uran və marqans kimi faydalı qazıntılar çıxarılır[4][6].
Ştatda əkinçilik və maldarlıq belə inkişaf etdirilir. Kofe, şəkər qamışı, sitrus meyvələri, tütün və dənli bitkilər əkilir. Hazlrda ştat Braziliyanın ən inkişaf etmiş bölgələrindən biridir.
BayraqRedaktə
Minas-Jerays ştatının bayrağı ölkədə olan ştatlar arasında ən qədimidir. Bu bayraq braziliyalılar tərəfindən yaradılarkən ölkənin bayrağı kimi nəzərdə tutulmuşdur. Ancaq 1963-cü ildən yalnız ştat bayrağı kimi təstiqlənmişdir.
Bayraqda təsvir olunan kəlmə («Libertas quæ sera tamen») latıncadan tərcümədə «Azadlıq, hətta tezliklə olmasa belə»[7] anlamını verir.
İdmanRedaktə
Minas-Jeraysda məşhur futbolcu Pele ananadan olmuşdur. O, 14 yaşında Santosa köçmüşdür. Ən iri stadionu Mineyraodur. Kruzeyru və Atletiko Mineyro əsas futbol klublarıdır.