Misradaxili bölgü

Təqti(ərəb. تقطع‎ fasilə, bölgü) və yaxud misradaxili bölgü misra daxilindəki fasilələrdir.

Ritm bütün dillərdə qafiyə ilə yanaşı poeziyanın əsas və universal əlamətidir. Heca, əruz və müxtəlif xalqlarda olan ağ (sillabik) şeir də ritmə əsaslanır. Milli dillərdə poetik ritmin xüsusiyyətləri bu dillərin fonetik quruluşu, saitlərin və sonor samitlərin uzun ya qısa tələffüzünə əsaslanır. Türk dillərində ümumiyyətlə saitlər hamısı qısadır. Ona görə də türk dillərindəki heca vəzninin ritmikliyi misraların təqtilərə bölünməsindən yaranır. Heca təqtiləri. Təqtilər şeir misrasında daxili ritmin tərkib ünsürləridir. Heca vəznində təqti müəyyən sayda hecalardan sonra verilən durğulara (ritmik fasiləyə) əsaslanır. Məsələn 11 hecalıq qoşmada təqtilər 6+5 , 4+4+3 və s. ola bilir.

Çərşənbə günündə, (6) çeşmə başında (5)
Gözüm bir alagöz (6) xanıma düşdü. (5)

Dindirirəm (4) danışmırsan, (4) gülmürsən, (3)
Xəbər alıb (4) əhvalımı (4) bilmirsən. (3)
 (Aşıq Ələsgər)

Yeddi hecalıdan 16 hecalıya qədər bütün şeir formalarımda misraları təqtilərə bölmək mümkündür və bununla şeirşünaslıq elmi məşğul olur. Folklorda misraların təqtilərə sabit bölünməsi mütləq bir tələbdir. Yazılı poeziyada bu forma tələbi müəyyən hallarda pozula da bilir. Şeir misralarının təqtilərə bölünməsi bütün dillərdə poeziyanın və onun əsas ünsürü olan poetik misraların başlıca əlamətidir. Əruzda təqtilərə təfilə deyilir. Hər dildə təqtini bildirən müvafiq termin vardır və bu müvafiq dillərin poetikasına aiddir. Məsələn, sillabik vəzn adlandırılan şeir ölçülərində çox zaman misranın ritmi ancaq sintaktik təqtilər üzərində qurulur və saitlərin üzərinə düşən vurğu burada əsas rol oynayır. Məsələn, rus şeirində işlənən sillabik vəzn belədir. Səməd Vurğun A.S.Puşkinin “Yevgeni Onegin” romanını tərcümə edəndə rus sillabik təqtilərini Azərbaycan dilində də ustalıqla saxlamış və şeirimizdə orijinal bir hadisə yaratmışdır. Bu ona görə mümkün olmuşdur ki, əslində Azərbaycan dilində də uzun saitlər yoxdur (alınma sözlər istisna olmaqla). Unudulmaz şair Mikayıl Müşfiqin, Süleyman Rüstəmin də bir sıra şeirləri sillabik vəzndən istifadə edilərək yazılmışdır. “Yenə o bağ olaydı”, “Küləklər”, “Çapayev” və s. nümunələr bu qəbildəndir.

Heca vəznində bölgü bütöv söz prinsipinə əsaslanır, yəni misradakı hər hansı bir sözü hissələrə parçalamaq olmaz. Bu qaydaya görə, söz bütövlükdə hər hansı bir bölgünün tərkibində olmalıdır.