Modelləşdirmə dili

Modelləşdirmə dili (ing. Modeling language) — sistemlərin strukturunu, funksionallığını və davranışlarını qrafik şəkildə təsvir etmək üçün istifadə olunan vasitədir. Bu dillər proqram təminatının dizaynını və analizini daha aydın şəkildə həyata keçirmək və onu inkişaf etdirmək üçün istifadə olunur.^[1] Modelləşdirmə dilləri proqramlaşdırma dillərindən fərqli olaraq kod yazmaq üçün deyil, sistemi vizual olaraq təqdim etmək və onun komponentləri arasında əlaqələri göstərmək üçün nəzərdə tutulur.

Əsas modelləşdirmə dilləri

UML (ing. Unified Modeling Language) — ən geniş yayılmış modelləşdirmə dilidir və obyekt yönümlü proqramlaşdırmanın modelləşdirilməsi üçün nəzərdə tutulub. UML-də sinif diaqramları, ardıcıllıq diaqramları, fəaliyyət diaqramları, obyekt diaqramları və s. istifadə olunur.^[2]
SysML (ing. Systems Modeling Language) — UML-in genişləndirilmiş versiyasıdır və əsasən kompleks sistemlərin, xüsusilə də proqram təminatı və aparat vasitələrinin birlikdə modelləşdirilməsində istifadə olunur.
BPMN (ing. Business Process Model and Notation) — biznes proseslərinin modelləşdirilməsi üçün geniş yayılmış dildir. BPMN-də proseslərin gedişini qrafik simvollarla göstərmək və optimallaşdırma aparmaq asandır.
ERD (ing. Entity-Relationship Diagram) — məlumat modelləşdirilməsi üçün istifadə olunur və əsasən verilənlər bazasında obyektlər və onların əlaqələrini göstərir.^[3]

Modelləşdirmə dillərinin əsas üstünlükləri

Daha aydın görünüş
- Mürəkkəb sistemlərin və ya proqramların strukturu, əlaqələri və funksionallığı qrafik olaraq təqdim edildiyi üçün asanlıqla başa düşülür.^[4]
Tələblərin daha dəqiq toplanması
- Tələblərin və texniki tapşırıqların modelləşdirmə ilə göstərilməsi prosesin əvvəlində düzgün anlaşılmasını təmin edir.
Komanda əməkdaşlığı
- Modelləşdirmə dilləri müxtəlif sahələrdən olan komandaların birgə işləməsinə kömək edir, çünki sistemlər sadə və hər kəs üçün aydın olur.
Planlaşdırmanın asanlaşması
- Modelləşdirmə sistemin ilkin dizayn mərhələsində mümkün səhvlərin aşkarlanmasını və resursların düzgün paylanmasını təmin edir.

Modelləşdirmə dilləri proqramın planlaşdırılmasında, dizaynında və inkişafında kritik rol oynayır və son nəticədə həm inkişaf prosesini, həm də proqramın saxlanmasını asanlaşdırır.

İstinadlar

↑ He, Xiao; Ma, Zhiyi; Shao, Weizhong; Li, Ge. A metamodel for the notation of graphical modeling languages // 31st Annual International Computer Software and Applications Conference - Vol. 1- (COMPSAC 2007). 1. July 2007. 219–224. CiteSeerX 10.1.1.526.5321. doi:10.1109/COMPSAC.2007.27. ISBN 978-0-7695-2870-0. 2024-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-25.
↑ Bell, Michael. Introduction to Service-Oriented Modeling // Service-Oriented Modeling: Service Analysis, Design, and Architecture. Wiley & Sons. 2008. ISBN 978-0-470-14111-3.
↑ * Andries van Renssen, Gellish, A Generic Extensible Ontological Language Arxiv surəti 2 mart 2024 tarixindən Wayback Machine saytında, Delft University of Technology, 2005.
↑ Baltes, Sebastian; Diehl, Stephan. Sketches and diagrams in practice // Proceedings of the 22nd ACM SIGSOFT International Symposium on Foundations of Software Engineering. FSE 2014. Hong Kong, China: Association for Computing Machinery. 2014-11-11. 530–541. arXiv:1706.09172. doi:10.1145/2635868.2635891. ISBN 978-1-4503-3056-5.

Ədəbiyyat

John Krogstie (2003) "Evaluating UML using a generic quality framework" . SINTEF Telecom and Informatics and IDI, NTNU, Norway
Krogstie and Sølvsberg (2003). Information Systems Engineering: Conceptual Modeling in a Quality Perspective. Institute of computer and information sciences.\
Anna Gunhild Nysetvold and John Krogstie (2005). "Assessing business processing modeling languages using a generic quality framework". Institute of computer and information sciences.

Xarici keçidlər

[1] He, Xiao; Ma, Zhiyi; Shao, Weizhong; Li, Ge. A metamodel for the notation of graphical modeling languages // 31st Annual International Computer Software and Applications Conference - Vol. 1- (COMPSAC 2007). 1. July 2007. 219–224. CiteSeerX 10.1.1.526.5321. doi:10.1109/COMPSAC.2007.27. ISBN 978-0-7695-2870-0. 2024-09-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-25.

[Bell-2] Bell, Michael. Introduction to Service-Oriented Modeling // Service-Oriented Modeling: Service Analysis, Design, and Architecture. Wiley & Sons. 2008. ISBN 978-0-470-14111-3.

[3] * Andries van Renssen, Gellish, A Generic Extensible Ontological Language Arxiv surəti 2 mart 2024 tarixindən Wayback Machine saytında, Delft University of Technology, 2005.

[4] Baltes, Sebastian; Diehl, Stephan. Sketches and diagrams in practice // Proceedings of the 22nd ACM SIGSOFT International Symposium on Foundations of Software Engineering. FSE 2014. Hong Kong, China: Association for Computing Machinery. 2014-11-11. 530–541. arXiv:1706.09172. doi:10.1145/2635868.2635891. ISBN 978-1-4503-3056-5.

[1]

[2]

[3]

[4]